Viêm khớp gối là một trong những tình trạng thoái hóa và tổn thương khớp phổ biến nhất hiện nay với đặc điểm chính là tình trạng sưng, đau, cứng khớp và hạn chế cử động. Viêm khớp gối không chỉ gặp ở người cao tuổi mà còn có xu hướng trẻ hóa do nhiều nguyên nhân khác nhau, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Hiểu rõ các yếu tố gây bệnh và hướng điều trị phù hợp sẽ giúp kiểm soát tốt tình trạng này, phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm cũng như cải thiện đáng kể chức năng vận động của khớp gối.

1. Những nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng viêm khớp gối

1.1 Thoái hóa do tuổi tác

Tuổi tác là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến viêm khớp gối, đặc biệt ở người trên 50 tuổi. Theo thời gian, sụn khớp bị bào mòn dần khiến phần xương dưới sụn cọ xát vào nhau gây đau và viêm. Đây là quá trình tự nhiên nhưng có thể diễn tiến nhanh hơn nếu khớp không được chăm sóc đúng cách.

Sự suy giảm sản xuất dịch khớp và thay đổi cấu trúc xương cũng góp phần làm khớp gối mất đi tính linh hoạt. Người lớn tuổi thường nhận thấy khớp gối đau âm ỉ, cứng khớp vào buổi sáng. Tình trạng đau khớp có thể giảm dần khi vận động nhẹ nhàng.

Tình trạng viêm sưng khớp gối thường xảy ra ở những người trên 50 tuổi.

1.2 Chấn thương hoặc vận động sai tư thế

Viêm khớp gối cũng có thể xuất hiện sau các chấn thương như bong gân, trật khớp, rách dây chằng chéo hoặc tổn thương sụn chêm. Nếu không được điều trị triệt để, các tổn thương này sẽ gây viêm mạn tính, tạo điều kiện cho thoái hóa phát triển.

Ngoài ra, việc vận động sai tư thế như ngồi xổm quá lâu, chạy không đúng kỹ thuật hoặc mang vác vật nặng không đúng cách cũng khiến áp lực dồn lên khớp gối, dẫn đến viêm.

1.3 Tăng cân và béo phì

Trọng lượng cơ thể vượt quá mức cho phép sẽ tạo áp lực lớn lên các khớp, đặc biệt là khớp gối – nơi gánh toàn bộ trọng lượng khi đứng, đi hoặc vận động. Đây là nguyên nhân âm thầm nhưng rất phổ biến gây ra viêm khớp gối.

Mỗi kg trọng lượng dư thừa có thể làm tăng áp lực lên khớp gối đến 4 lần khi di chuyển. Lâu dài, lớp sụn bị bào mòn nhanh chóng, gây đau nhức, sưng tấy và khó vận động.

1.4 Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là bệnh lý tự miễn, xảy ra khi hệ miễn dịch tấn công nhầm các mô khớp. Khác với thoái hóa đơn thuần, viêm khớp dạng thấp thường ảnh hưởng đối xứng cả hai khớp gối, đi kèm với các triệu chứng toàn thân như sốt nhẹ, mệt mỏi và giảm cân.

Bệnh này tiến triển mạn tính và có thể dẫn đến biến dạng khớp nếu không được điều trị kịp thời.

1.5 Bệnh gout và lắng đọng tinh thể axit uric

Mặc dù gout thường ảnh hưởng đến khớp ngón chân cái, nhưng khi axit uric tích tụ ở khớp gối, nó có thể gây viêm dữ dội kèm theo sưng đỏ, đau nhức và hạn chế cử động. Các cơn đau do gout tại khớp gối thường đến đột ngột, nhất là vào ban đêm, khiến người bệnh mất ngủ và mệt mỏi.

Tình trạng béo phì, chấn thương có thể là nguyên nhân gây viêm đau khớp gối.

2. Dấu hiệu nhận biết và chẩn đoán viêm khớp gối

2.1 Triệu chứng đặc trưng của viêm khớp gối

Người bị viêm khớp gối thường gặp một số triệu chứng điển hình như đau nhức âm ỉ hoặc dữ dội tại vùng gối, cứng khớp vào buổi sáng, sưng nhẹ quanh khớp, đi lại khó khăn hoặc phát ra tiếng lạo xạo khi vận động.

Ở giai đoạn nặng, khớp gối có thể biến dạng, hạn chế hoàn toàn khả năng co duỗi, thậm chí khiến người bệnh mất khả năng tự đi lại.

2.2 Phương pháp chẩn đoán y khoa

Chẩn đoán chính xác là bước quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, từ đó ngăn ngừa biến chứng lâu dài. Việc chẩn đoán viêm khớp gối chủ yếu dựa vào thăm khám lâm sàng và các kỹ thuật thăm dò về hình ảnh như:

– Chụp X-quang đầu gối

– Chụp cộng hưởng từ (MRI) khớp gối

– Siêu âm khớp

Ngoài ra, các xét nghiệm máu cũng giúp xác định nguyên nhân tự miễn hoặc bệnh gout.

3. Phương pháp điều trị viêm đau khớp gối hiệu quả

3.1 Điều trị viêm khớp gối bằng thuốc

Các loại thuốc thường được sử dụng trong điều trị viêm khớp gối bao gồm thuốc giảm đau (paracetamol, ibuprofen), thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) và corticosteroid (tiêm tại khớp). Trong trường hợp viêm khớp dạng thấp, bác sĩ có thể chỉ định thêm thuốc điều hòa miễn dịch.

Tuy nhiên, việc dùng thuốc cần có chỉ định rõ ràng và theo dõi sát sao để tránh tác dụng phụ, nhất là với người cao tuổi hoặc có bệnh nền.

3.2 Vật lý trị liệu chuyên sâu và phục hồi chức năng

Vật lý trị liệu giúp cải thiện độ linh hoạt của khớp, giảm đau và tăng cường sức mạnh cơ quanh khớp gối. Các bài tập kéo giãn cơ, vận động thụ động hoặc dùng thiết bị hỗ trợ đều mang lại hiệu quả tốt khi thực hiện đều đặn.

Kết hợp với chườm nóng, chườm lạnh hoặc điện xung trị liệu cũng giúp giảm sưng đau và tăng cường tuần hoàn máu tại chỗ.

3.3 Phẫu thuật khớp gối trong trường hợp nặng

Khi các phương pháp điều trị bảo tồn không còn hiệu quả và khớp gối bị tổn thương nghiêm trọng, phẫu thuật thay khớp gối toàn phần hoặc bán phần sẽ được cân nhắc. Đây là phương pháp hiệu quả giúp người bệnh khôi phục khả năng vận động và giảm đau kéo dài. Tuy nhiên, chi phí tương đối cao và cần thời gian phục hồi lâu dài, do đó phẫu thuật khớp gối chỉ được áp dụng khi thực sự cần thiết.

Tình trạng viêm, sưng ở khớp gối có thể được kiểm soát nếu chẩn đoán và điều trị đúng hướng.

4. Hướng dẫn phòng ngừa viêm khớp gối hiệu quả

4.1 Kiểm soát cân nặng hợp lý

Duy trì trọng lượng cơ thể ở mức lý tưởng là cách quan trọng để giảm tải cho khớp gối. Kết hợp giữa ăn uống lành mạnh và hoạt động thể chất thường xuyên sẽ giúp bảo vệ khớp tốt hơn.

Một chế độ ăn giàu rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo, thực phẩm giàu omega-3 sẽ hỗ trợ chống viêm tự nhiên.

4.2 Vận động đúng cách và điều độ

Luyện tập thể thao đều đặn với các bài tập phù hợp như đi bộ nhẹ nhàng, đạp xe hoặc bơi lội giúp duy trì độ linh hoạt và sức mạnh cơ quanh khớp gối. Tránh các môn thể thao có cường độ cao hoặc gây áp lực mạnh lên đầu gối như nhảy cao, đá bóng, chạy marathon.

Cần khởi động kỹ trước khi tập và sử dụng dụng cụ bảo vệ nếu cần thiết để hạn chế chấn thương.

4.3 Chủ động phát hiện và điều trị sớm

Khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào tại vùng khớp gối, nên đi khám càng sớm càng tốt. Việc điều trị sớm giúp kiểm soát viêm hiệu quả, hạn chế biến chứng cũng như duy trì chất lượng sống.

5. Lời khuyên từ chuyên gia để kiểm soát viêm khớp gối lâu dài

5.1 Thay đổi lối sống tích cực

Viêm khớp gối là bệnh lý mạn tính nên việc kiểm soát đòi hỏi người bệnh phải kiên trì thay đổi thói quen sinh hoạt hằng ngày. Người bệnh nên giảm thời gian đứng hoặc ngồi lâu, tránh các tư thế gây áp lực lên khớp gối như ngồi xổm hay quỳ gối thường xuyên.

Tăng cường vận động nhẹ nhàng, dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý và duy trì tinh thần lạc quan sẽ góp phần tích cực vào quá trình điều trị.

5.2 Theo dõi sát tiến trình điều trị

Người bệnh cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, tái khám định kỳ và không tự ý dùng thuốc hoặc dừng thuốc khi chưa có chỉ định. Việc kết hợp giữa điều trị nội khoa, vật lý trị liệu và chăm sóc tại nhà đúng cách là yếu tố then chốt để đạt kết quả lâu dài.

Viêm khớp gối là bệnh lý phổ biến nhưng có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh sẽ giúp mỗi người chủ động hơn trong việc phòng ngừa và cải thiện chất lượng sống. Với lối sống lành mạnh và sự đồng hành của y học hiện đại, người bệnh có thể duy trì khả năng vận động và sinh hoạt bình thường, tránh được những biến chứng đáng tiếc.