Chứng uống nước khó nuốt, hay còn gọi là chứng khó nuốt (dysphagia), là tình trạng gây khó khăn khi nuốt thức ăn, nước uống hoặc nước bọt. Đây là vấn đề sức khỏe có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị hiệu quả đối với tình trạng uống nước khó nuốt.
Menu xem nhanh:
1. Tổng quan về chứng khó nuốt
Khó nuốt là một rối loạn chức năng nuốt khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc nuốt thức ăn, nước uống hoặc thuốc. Chứng bệnh này có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi, nhưng phổ biến hơn ở người cao tuổi hoặc những người mắc các bệnh lý thần kinh.
Phân loại chứng khó nuốt:
– Khó nuốt họng – miệng: Xảy ra khi có vấn đề ở vùng miệng hoặc họng, khiến việc nuốt thức ăn hoặc nước uống trở nên khó khăn.
– Khó nuốt thực quản: Là tình trạng có vấn đề ở thực quản, gây cản trở quá trình di chuyển thức ăn và nước từ miệng xuống dạ dày.
– Khó nuốt do rối loạn thần kinh: Do các bệnh lý thần kinh gây ảnh hưởng đến khả năng điều khiển quá trình nuốt.
Khó nuốt là một rối loạn chức năng nuốt khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc nuốt thức ăn, nước uống hoặc thuốc
2. Nguyên nhân gây uống nước khó nuốt
Khó nuốt có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, chia thành ba nhóm chính: nguyên nhân thể chất, nguyên nhân thần kinh và các nguyên nhân khác.
2.1. Nguyên nhân về thể chất
– Viêm họng, amidan: Khi bị viêm họng hoặc amidan, cơ quan này có thể sưng viêm và gây khó khăn trong việc nuốt.
– Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Axit dạ dày có thể trào ngược lên thực quản, gây viêm loét, khiến nuốt thức ăn hoặc nước gặp khó khăn.
– U bướu vùng cổ họng: Các khối u có thể chèn ép thực quản hoặc cổ họng, làm cản trở quá trình nuốt.
– Chấn thương đầu, cổ: Các chấn thương ở vùng đầu hoặc cổ có thể ảnh hưởng đến khả năng nuốt.
– Hẹp thực quản: Khi thực quản bị hẹp, thức ăn sẽ gặp khó khăn khi đi qua.
2.2. Nguyên nhân thần kinh
– Đột quỵ: Đột quỵ có thể làm tổn thương các vùng não điều khiển khả năng nuốt.
– Bệnh Parkinson: Đây là một bệnh lý thần kinh có thể làm giảm khả năng kiểm soát cơ bắp, bao gồm cả cơ nuốt.
– Xơ cứng cột bên teo cơ (ALS): Là bệnh lý thần kinh gây yếu cơ, trong đó có cơ nuốt.
– Bệnh đa xơ cứng: Tình trạng tổn thương các sợi thần kinh cũng có thể gây khó nuốt.
– Chứng sa sút trí tuệ: Bệnh lý này làm suy giảm chức năng não, trong đó có khả năng nuốt.
2.3. Các nguyên nhân khác
– Stress và lo âu: Tình trạng căng thẳng hoặc lo âu có thể làm co thắt các cơ vùng cổ họng, gây cảm giác khó nuốt.
– Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc có thể gây khô miệng hoặc ảnh hưởng đến khả năng nuốt.
– Rối loạn cơ vùng cổ họng: Các vấn đề liên quan đến cơ cổ họng cũng có thể làm giảm khả năng nuốt.
– Thiếu nước bọt: Thiếu nước bọt có thể khiến miệng khô, làm khó nuốt thức ăn và nước uống.
Khó nuốt có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như: nguyên nhân thể chất, nguyên nhân thần kinh và các nguyên nhân khác.
3. Các triệu chứng thường gặp
Chứng khó nuốt thường đi kèm với các triệu chứng đặc trưng sau:
3.1. Triệu chứng chính
– Cảm giác nghẹn khi nuốt: Cảm giác thức ăn hoặc nước uống bị mắc kẹt trong cổ họng hoặc thực quản.
– Ho hoặc nghẹt thở khi ăn uống: Do thức ăn hoặc nước uống bị trào ngược hoặc mắc kẹt.
– Thức ăn hoặc nước trào ngược lên mũi: Đặc biệt trong trường hợp có sự bất thường ở đường nuốt.
– Đau khi nuốt: Có thể do viêm hoặc tổn thương ở họng hoặc thực quản.
– Nuốt nhiều lần mới hết thức ăn: Người bệnh phải nuốt nhiều lần để đưa thức ăn xuống dạ dày.
3.2. Triệu chứng phụ
– Chảy nước dãi: Khi không thể nuốt, nước dãi có thể tích tụ trong miệng.
– Giọng nói khàn: Do có vấn đề ở cổ họng.
– Ợ chua, trào ngược: Do trào ngược dạ dày thực quản.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân: Do gặp khó khăn trong việc ăn uống.
– Cảm giác có dị vật trong họng: Cảm giác thức ăn bị mắc kẹt hoặc có vật lạ trong họng.
4. Biến chứng nguy hiểm
Nếu không được điều trị kịp thời, chứng khó nuốt có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng như:
– Suy dinh dưỡng: Do không thể ăn uống đầy đủ.
– Mất nước: Do khó khăn khi uống nước.
– Viêm phổi do hít sặc: Nếu thức ăn hoặc nước uống bị trào vào phổi.
– Trầm cảm và lo âu: Cảm giác bất lực khi gặp khó khăn trong ăn uống có thể dẫn đến tâm lý tiêu cực.
– Giảm chất lượng cuộc sống: Khó nuốt ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.
5. Phương pháp chẩn đoán uống nước khó nuốt
5.1. Khám lâm sàng
– Hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ thu thập thông tin về tình trạng sức khỏe của người bệnh.
– Khám thể chất: Kiểm tra khả năng nuốt và các dấu hiệu khác.
– Đánh giá khả năng nuốt: Thử các phương pháp nuốt thức ăn hoặc nước uống để đánh giá mức độ khó nuốt.
5.2. Xét nghiệm chuyên sâu
– Nội soi họng – thanh quản: Đây là phương pháp giúp bác sĩ quan sát trực tiếp vùng họng, thanh quản, thực quản để phát hiện các tổn thương, viêm nhiễm, hoặc khối u có thể gây cản trở quá trình nuốt. Nội soi giúp xác định rõ ràng tình trạng và có thể giúp bác sĩ quyết định phương pháp điều trị phù hợp.
– Đo áp lực nhu động thực quản (HRM): Đây là một xét nghiệm chuyên sâu giúp đo lường áp lực và hoạt động của thực quản trong quá trình nuốt. HRM có thể giúp phát hiện các vấn đề về nhu động thực quản, như rối loạn co bóp hoặc sự không đồng bộ của các cơ trong thực quản, gây khó nuốt.
– Đo pH thực quản 24 giờ: Phương pháp này giúp theo dõi mức độ axit trong thực quản trong suốt 24 giờ. Nếu mức độ axit tăng quá mức, có thể có vấn đề về trào ngược dạ dày thực quản, một nguyên nhân phổ biến gây khó nuốt. Xét nghiệm này giúp đánh giá mức độ và tần suất trào ngược cũng như ảnh hưởng của nó đến khả năng nuốt.
HRM có thể giúp phát hiện các vấn đề về nhu động thực quản, như rối loạn co bóp hoặc sự không đồng bộ của các cơ trong thực quản, gây khó nuốt.
6. Cách điều trị hiệu quả uống nước khó nuốt
6.1. Điều trị nội khoa
– Thuốc giảm acid dạ dày: Để điều trị bệnh trào ngược dạ dày thực quản.
– Thuốc chống co thắt: Giúp làm giảm các triệu chứng nghẹn khi nuốt.
– Thuốc kháng sinh: Nếu có nhiễm trùng ở vùng cổ họng.
– Thuốc điều trị bệnh nền: Điều trị các bệnh lý gây khó nuốt.
6.2. Phục hồi chức năng
– Tập luyện các kỹ thuật nuốt an toàn: Các bài tập giúp cải thiện khả năng nuốt.
– Bài tập tăng cường cơ họng: Cải thiện sức mạnh và sự linh hoạt của cơ cổ họng.
– Điều chỉnh tư thế ăn uống: Ngồi thẳng và chú ý đến tư thế khi ăn uống.
– Thay đổi độ đặc của thức ăn, nước uống: Để dễ dàng nuốt hơn.
6.3. Can thiệp phẫu thuật
– Nong thực quản: Để làm giãn thực quản trong trường hợp hẹp.
– Phẫu thuật điều trị bệnh lý gây khó nuốt: Điều trị các vấn đề như u bướu hoặc hẹp thực quản.
– Đặt ống thông dạ dày: Trong trường hợp khó nuốt nặng, giúp cung cấp dinh dưỡng qua đường ống.
Khó nuốt có thể gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống hàng ngày, nhưng nếu được phát hiện và điều trị kịp thời, người bệnh hoàn toàn có thể phục hồi và duy trì chất lượng cuộc sống tốt hơn.
