Trào ngược dạ dày là một trong những bệnh lý phổ biến về tiêu hóa, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Việc hiểu rõ triệu chứng bị trào ngược dạ dày và cách chẩn đoán bệnh là vô cùng quan trọng để có thể điều trị hiệu quả và cải thiện chất lượng cuộc sống. Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu sâu hơn về các triệu chứng của trào ngược dạ dày cũng như các phương pháp chẩn đoán hiện nay.
Menu xem nhanh:
1. Triệu chứng bị trào ngược dạ dày biểu hiện như thế nào?
Trào ngược dạ dày, hay đầy đủ hơn là bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (Gastroesophageal Reflux Disease – GERD), xảy ra khi axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Triệu chứng của bệnh có thể biến đổi từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào từng cá nhân và tình trạng bệnh lý. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến nhất của bệnh trào ngược:
1.1 Ợ nóng – Triệu chứng bị trào ngược dạ dày thường gặp nhất ở người bệnh
Đây là triệu chứng thường gặp nhất của trào ngược dạ dày. Cảm giác nóng rát xuất hiện ở ngực, thường lan lên cổ và họng. Triệu chứng này phần lớn xảy ra sau khi ăn hoặc khi nằm, cúi người.
Ợ nóng, ợ chua khi ăn là một trong những triệu chứng điển hình của người bị trào ngược.
1.2 Ợ chua
Ợ chua là hiện tượng dịch vị dạ dày trào ngược lên miệng, gây ra cảm giác chua trong miệng. Điều này không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến hôi miệng.
1.3 Đau ngực có thể là triệu chứng bị trào ngược dạ dày mà nhiều người ít ngờ tới
Đau ngực do trào ngược dạ dày thường bị nhầm lẫn với đau tim. Cơn đau có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ và thường xảy ra sau bữa ăn hoặc khi nằm nghỉ.
1.4 Khó nuốt
Người bị trào ngược dạ dày có thể gặp khó khăn khi nuốt thức ăn hoặc cảm giác như có cục nghẹn ở cổ họng. Điều này là do viêm thực quản hoặc hẹp thực quản gây ra.
1.5 Ho mạn tính và khàn giọng
Triệu chứng này thường xảy ra vào buổi sáng, do axit dạ dày trào ngược lên họng và gây kích thích các dây thanh quản. Người bệnh có thể bị ho dai dẳng, đặc biệt là vào ban đêm.
1.6 Buồn nôn và nôn
Một số người bị trào ngược dạ dày có thể gặp phải triệu chứng buồn nôn và nôn, đặc biệt là sau khi ăn no hoặc nằm xuống ngay sau bữa ăn.
2. Những nguyên nhân chủ yếu gây ra trào ngược dạ dày
Hiểu rõ nguyên nhân gây ra trào ngược dạ dày có thể giúp chúng ta phòng ngừa và kiểm soát bệnh hiệu quả hơn. Dưới đây là một số nguyên nhân gây trào ngược chủ yếu:
2.1. Suy cơ thắt thực quản dưới (LES)
LES (Lower Esophageal Sphincter) là cơ vòng ngăn cách giữa thực quản và dạ dày, có nhiệm vụ ngăn không cho axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Khi cơ vòng này bị suy yếu hoặc hoạt động không đúng cách, axit dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng của GERD.
Yếu cơ thắt thực quản dưới (LES) là một trong những nguyên nhân quan trọng gây trào ngược.
2.2. Thoát vị hoành
Thoát vị hoành xảy ra khi một phần dạ dày đẩy lên qua cơ hoành vào lồng ngực, làm suy yếu chức năng của LES. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến trào ngược dạ dày.
2.3. Béo phì và thai kỳ
Béo phì và thai kỳ có thể tạo áp lực lên dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược axit. Trong thai kỳ, hormon progesterone cũng làm giãn cơ LES, góp phần gây ra trào ngược dạ dày.
2.4. Thói quen ăn uống và lối sống
Một số thói quen ăn uống và lối sống có thể làm tăng nguy cơ mắc GERD, bao gồm:
– Ăn quá nhiều hoặc ăn quá no.
– Ăn các loại thực phẩm kích thích axit dạ dày như đồ ăn chiên rán, thực phẩm cay, chua, cà phê, rượu bia.
– Hút thuốc lá.
– Stress và lo âu.
3. Chẩn đoán trào ngược dạ dày: Phương pháp nào đặc hiệu?
Chẩn đoán trào ngược dạ dày thường dựa vào triệu chứng lâm sàng và các phương pháp kiểm tra bổ sung. Dưới đây là một số phương pháp quan trọng giúp chẩn đoán bệnh trào ngược:
3.1 Đo pH thực quản 24 giờ – “Tiêu chuẩn vàng” để chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày thực quản
Đo pH trở kháng thực quản 24 giờ (24-hour pH monitoring) là phương pháp dùng để đánh giá độ pH hay lượng axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản trong vòng 24 giờ. Đây được coi là “tiêu chuẩn vàng” trong chẩn đoán và theo dõi điều trị bệnh trào ngược axit dạ dày thực quản (GERD).
Với phương pháp này bệnh nhân sẽ được đặt ống thông nhỏ qua mũi vào thực quản. Ống thông này có gắn các cảm biến sẽ ghi lại độ pH và trở kháng điện trong 24 giờ. Sau đó bệnh nhân có thể về nhà và sinh hoạt bình thường trong khi đeo ống thông. Sau 24 giờ, bệnh nhân quay lại gặp bác sĩ để tháo ống thông và lấy kết quả. Kết quả đo pH giúp xác định mức độ trào ngược và mối liên hệ giữa triệu chứng và trào ngược axit.
Đo pH thực quản 24 giờ là “tiêu chuẩn vàng” trong chẩn đoán trào ngược dạ dày.
3.2 Đo áp lực thực quản – Phương pháp chẩn đoán phân biệt khi có các triệu chứng bị trào ngược dạ dày
Phương pháp này đo lường áp lực và chuyển động của thực quản khi nuốt. Bác sĩ sẽ đặt một ống nhỏ gắn cảm biến vào thực quản qua mũi để ghi nhận các chỉ số áp lực tại đây.
Đây là kỹ thuật thăm dò chức năng chuyên sâu đánh giá các rối loạn chức năng của thực quản và vùng nối dạ dày – thực quản, “tiêu chuẩn vàng” trong chẩn đoán Achalasia, “tiêu chuẩn vàng” trong chẩn đoán nguyên nhân của rối loạn nuốt. Đồng thời, phương pháp này cũng giúp các bác sĩ khẳng định các triệu chứng tương tự trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) có phải do GERD hay không để có hướng điều trị phù hợp.
3.3 Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng
Nội soi là phương pháp thăm dò thực quản, dạ dày về mặt hình ảnh. Bác sĩ sẽ sử dụng ống nội soi mềm có gắn camera để quan sát trực tiếp thực quản, dạ dày và tá tràng. Nội soi giúp phát hiện các tổn thương, viêm loét hoặc hẹp thực quản.
3.4 Chụp X-quang dạ dày – thực quản
Bệnh nhân sẽ uống một dung dịch chứa barium, sau đó chụp X-quang để quan sát dạ dày và thực quản. Phương pháp này giúp phát hiện các bất thường về cấu trúc như thoát vị hoành.
3.5 Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu không trực tiếp chẩn đoán trào ngược dạ dày nhưng có thể giúp phát hiện các biến chứng của bệnh như thiếu máu do viêm thực quản hoặc chảy máu dạ dày.
Tại Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc, các phương pháp chẩn đoán được áp dụng tùy từng trường hợp dựa trên thực tế thăm khám của bác sĩ. Trong đó, đo pH trở kháng thực quản 24 giờ là phương pháp đặc hiệu, chỉ điểm bệnh trào ngược dạ dày – thực quản, giúp xác định có dịch trào ngược axit dạ dày ở thực quản hay không, số cơn và tính chất cơn trào ngược. Đo áp lực thực quản độ phân giải cao (HRM) được dùng để chẩn đoán phân biệt bệnh GERD với các bệnh lý khác ở thực quản. Thu Cúc TCI là một trong số ít các bệnh viện ở miền Bắc triển khai 2 phương pháp này với hệ thống máy đo hiện đại, được nhập khẩu từ Mỹ, cùng với sự chuyên nghiệp, bài bản của đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên.
Bên cạnh đó, các phương pháp chẩn đoán khác cũng được ứng dụng với thiết bị tân tiến, phục vụ đắc lực cho việc chẩn đoán và điều trị.
4. Điều trị và quản lý chứng trào ngược dạ dày
Sau khi chẩn đoán, bác sĩ sẽ đề xuất các phương pháp điều trị phù hợp với tình trạng của từng bệnh nhân. Các phương pháp điều trị trào ngược dạ dày bao gồm:
4.1 Thay đổi tích cực trong lối sống và thói quen ăn uống có thể giúp cải thiện các triệu chứng trào ngược
– Hạn chế sử dụng các thực phẩm kích thích axit dạ dày.
– Ăn nhiều bữa nhỏ thay vì ít bữa lớn.
– Tránh nằm ngay sau khi ăn.
– Giảm cân nếu cần thiết.
– Ngủ kê cao đầu giường.
4.2 Sử dụng thuốc
– Thuốc kháng axit (antacids) giúp trung hòa axit trong dạ dày.
– Thuốc giảm sản xuất axit (H2 blockers, proton pump inhibitors – PPIs) giúp giảm lượng axit dạ dày.
– Thuốc tăng cường chức năng LES và cải thiện vận động thực quản (prokinetics).
4.3 Phẫu thuật
Trong những trường hợp nghiêm trọng hoặc khi điều trị bằng thuốc không hiệu quả, bác sĩ có thể đề xuất phẫu thuật để củng cố chức năng của LES. Một số phương pháp phẫu thuật bao gồm thắt đáy vị (fundoplication) và đặt vòng (LINX).
Trào ngược dạ dày là một bệnh lý phổ biến nhưng có thể được kiểm soát hiệu quả nếu được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Việc hiểu rõ triệu chứng và nguyên nhân gây bệnh có thể giúp người bệnh phát hiện sớm và điều trị bệnh kịp thời, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng như ợ nóng, ợ chua, đau ngực hoặc khó nuốt, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và chẩn đoán chính xác.
