Xơ gan do rượu là một trong những tổn thương gan nghiêm trọng, xuất phát từ việc lạm dụng đồ uống có cồn trong thời gian dài. Bệnh không chỉ phá hủy cấu trúc gan mà còn ảnh hưởng nặng nề đến toàn bộ chức năng cơ thể, thậm chí đe dọa đến tính mạng. Trong bối cảnh thói quen uống rượu đang ngày càng phổ biến ở nhiều tầng lớp xã hội, đặc biệt là nam giới trong độ tuổi lao động, việc nâng cao nhận thức về xơ gan do rượu và các phương pháp phòng ngừa hiệu quả là điều cấp thiết. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu hơn về căn bệnh này và các giải pháp thực tiễn để bảo vệ sức khỏe gan.
Menu xem nhanh:
1. Tổng quan về xơ gan do rượu
1.1. Xơ gan do rượu là gì?
Xơ gan do rượu là tình trạng gan bị tổn thương lâu dài do sử dụng rượu bia vượt mức cho phép trong một thời gian dài. Khi chất cồn được đưa vào cơ thể, gan là cơ quan chính có nhiệm vụ chuyển hóa. Tuy nhiên, khi phải làm việc quá sức trong thời gian dài, các tế bào gan bị phá hủy, thay thế bằng mô xơ, làm mất dần chức năng gan vốn có.
Theo các chuyên gia y tế, xơ gan là một giai đoạn tiến triển cuối của bệnh gan nhiễm mỡ do rượu và viêm gan do rượu. Nếu không kiểm soát kịp thời, người bệnh có nguy cơ suy gan và tử vong.
1.2. Cơ chế phát triển của bệnh
Quá trình phát triển bệnh xơ gan do lạm dụng rượu diễn ra âm thầm qua nhiều năm. Đầu tiên, chất cồn gây rối loạn chuyển hóa chất béo trong gan, dẫn đến gan nhiễm mỡ. Nếu tiếp tục sử dụng rượu, người bệnh sẽ đối mặt với tình trạng viêm gan do rượu, gây tổn thương lan rộng tế bào gan. Cuối cùng, các tế bào bị thay thế bằng mô xơ không có khả năng tái tạo, làm cho gan chai cứng và mất chức năng.
Điểm đáng lo ngại là trong nhiều trường hợp, các triệu chứng ban đầu rất mờ nhạt, khiến người bệnh không kịp thời phát hiện.
Tiêu thụ rượu bia trong thời gian dài là nguyên nhân quan trọng gây xơ gan.
2. Mức độ nguy hiểm của tình trạng xơ gan do rượu
2.1. Tác động đến chức năng gan và toàn bộ cơ thể
Khi gan bị xơ hóa, toàn bộ hệ thống lọc và chuyển hóa trong cơ thể bị đình trệ. Gan không còn khả năng giải độc, làm sạch máu, sản xuất protein và hỗ trợ tiêu hóa. Điều này kéo theo hàng loạt hệ lụy nghiêm trọng như: nhiễm độc máu, rối loạn đông máu, phù nề, tích tụ dịch trong bụng và suy giảm hệ miễn dịch.
Người bệnh thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, ăn không ngon, giảm cân không rõ nguyên nhân. Da và mắt có thể ngả vàng do tích tụ bilirubin – một sản phẩm thải mà gan không còn khả năng xử lý.
2.2. Biến chứng khó lường của xơ gan do rượu
Biến chứng phổ biến nhất của xơ gan do bia rượu là xuất huyết tiêu hóa, xảy ra khi các tĩnh mạch thực quản giãn nở quá mức và vỡ ra. Đây là tình trạng cấp cứu, có thể gây tử vong nhanh chóng nếu không can thiệp kịp thời.
Ngoài ra, người bệnh còn có nguy cơ bị bệnh não gan, do chất độc (đặc biệt là amoniac) không được gan loại bỏ mà đi thẳng lên não. Biểu hiện của bệnh lý này bao gồm lú lẫn, mất định hướng, hôn mê và tử vong.
Không ít trường hợp tiến triển đến ung thư gan nguyên phát, một biến chứng cực kỳ nguy hiểm, thường chỉ được phát hiện ở giai đoạn muộn.
3. Dấu hiệu nhận biết sớm xơ gan do sử dụng rượu quá mức
3.1. Biểu hiện lâm sàng ban đầu
Ở giai đoạn đầu, người mắc xơ gan do rượu có thể chỉ cảm thấy mệt mỏi kéo dài, chán ăn, đầy bụng hoặc tiêu chảy nhẹ. Những triệu chứng này rất dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các vấn đề tiêu hóa thông thường.
Tuy nhiên, khi tổn thương gan lan rộng, các dấu hiệu trở nên rõ ràng hơn như: vàng da, vàng mắt, bầm tím dễ dàng, phù chân, bụng trướng do dịch cổ trướng và ngứa ngáy toàn thân.
3.2. Các dấu hiệu cảnh báo biến chứng xơ gan nặng
Nếu thấy các biểu hiện như nôn ra máu, đi ngoài phân đen, lú lẫn, ngủ gà ngủ gật bất thường, thì rất có thể bệnh đã tiến triển sang giai đoạn nguy hiểm. Đây là lúc cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được thăm khám và điều trị.
Xơ gan do rượu có thể có nhiều biểu hiện khác nhau từ mệt mỏi, vàng da đến chướng bụng…
4. Cách phòng tránh xơ gan do rượu hiệu quả
4.1. Hạn chế hoặc ngừng sử dụng rượu bia là yếu tố then chốt
Biện pháp phòng tránh xơ gan do rượu hiệu quả nhất là ngưng sử dụng đồ uống có cồn. Ngay cả khi chưa có dấu hiệu tổn thương gan rõ ràng, việc dừng uống rượu sẽ giúp gan có cơ hội phục hồi cao hơn.
Đối với những người đã từng uống rượu nhiều năm, việc cắt giảm nên được thực hiện dần dần và dưới sự theo dõi của bác sĩ nếu có biểu hiện nghiện rượu. Trong một số trường hợp, cần đến can thiệp y tế chuyên sâu như điều trị cai nghiện hoặc tư vấn tâm lý.
4.2. Tăng cường dinh dưỡng và thực hiện lối sống lành mạnh
Một chế độ ăn giàu protein lành mạnh (từ cá, trứng, đậu phụ), nhiều rau xanh, trái cây tươi và các vitamin nhóm B sẽ hỗ trợ gan tái tạo tế bào. Ngoài ra, bạn nên tránh xa các thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh và nước uống có gas.
Việc tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc, duy trì cân nặng hợp lý cũng góp phần nâng cao sức đề kháng và giảm gánh nặng cho gan.
4.3. Khám sức khỏe định kỳ và làm các xét nghiệm chức năng gan
Định kỳ kiểm tra chức năng gan thông qua xét nghiệm máu (men gan, bilirubin, albumin…) sẽ giúp phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường, từ đó có hướng điều trị phù hợp.
Nếu có tiền sử sử dụng rượu bia nhiều năm, việc siêu âm gan hoặc đo đàn hồi mô gan cũng rất cần thiết để đánh giá mức độ xơ hóa gan.
Siêu âm đàn hồi mô gan là phương pháp giúp chẩn đoán chính xác mức độ xơ gan.
5. Hướng điều trị xơ gan do rượu hiện nay
5.1. Điều trị nội khoa hỗ trợ cải thiệu triệu chứng và phục hồi chứng năng gan
Ở giai đoạn đầu, khi gan chưa bị xơ hóa hoàn toàn, người bệnh có thể được chỉ định dùng các loại thuốc hỗ trợ tế bào gan, chống oxy hóa và kháng viêm. Đồng thời, việc dừng uống rượu ngay lập tức là điều bắt buộc để quá trình phục hồi diễn ra thuận lợi.
Bên cạnh đó, các biện pháp tăng cường miễn dịch và bổ sung vitamin cũng được khuyến cáo nhằm nâng cao thể trạng toàn diện.
5.2. Xử lý biến chứng và can thiệp ngoại khoa
Đối với những trường hợp có biến chứng nặng, đặc biệt là cổ trướng, xuất huyết tiêu hóa hay bệnh não gan, bệnh nhân cần được điều trị tại bệnh viện với sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ. Một số trường hợp có thể cần truyền máu, chọc tháo dịch hoặc can thiệp phẫu thuật.
Khi gan mất hoàn toàn chức năng, ghép gan là lựa chọn cuối cùng để duy trì sự sống. Tuy nhiên, chi phí điều trị cao và khan hiếm nguồn tạng hiến khiến đây là biện pháp khó tiếp cận với đa số bệnh nhân.
Xơ gan do rượu là hậu quả trực tiếp của lối sống thiếu lành mạnh, đặc biệt là thói quen lạm dụng rượu bia. Đây là căn bệnh hoàn toàn có thể phòng tránh nếu mỗi người biết tự kiểm soát hành vi uống rượu và quan tâm đến sức khỏe của chính mình. Việc thay đổi lối sống, ngừng uống rượu, duy trì chế độ ăn uống hợp lý và thăm khám định kỳ sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Sức khỏe lá gan không thể tái sinh hoàn toàn khi đã bị tổn thương nghiêm trọng, vì vậy sự chủ động luôn là chìa khóa quan trọng nhất trong việc phòng ngừa xơ gan do bia rượu.
