Sán lá gan nhỏ rất phổ biến và gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh nếu không được điều trị kịp thời. Cùng Thu Cúc TCI tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và cách chẩn đoán cũng như điều trị thông qua bài viết dưới đây.
Menu xem nhanh:
1. Bệnh sán lá gan nhỏ hình thành vì nguyên do gì?
Sán Clonorchis sinensis hoặc Opisthorchis viverrini là nguyên nhân gây ra bệnh sán lá gan nhỏ. Sán lá gan dạng nhỏ khi đã trưởng thành có kích thước nhỏ hơn sán lá gan lớn, thường chỉ dài 10-20 mm và rộng 2-4 mm. Để trứng sán tồn tại và phát triển, chúng phải có môi trường nước; nếu không có nước hoặc nhiệt độ mặt trời quá cao, trứng sẽ bị hỏng.
Chu kỳ sinh trưởng của vi sinh vật sán lá nhỏ rất phức tạp. Trứng sán ký sinh ở đường mật của người, đi theo mật xuống ruột sau khi sán trưởng thành. Sau đó, trứng sán theo phân ra ngoài. Trứng sán sẽ tạo ra ấu trùng lông nếu phân rơi vào nước.
Những ấu trùng lông này có thể di chuyển tự do qua nước và sống trong các loài ốc. Ấu trùng đuôi phát triển trong cơ thể ốc từ ấu trùng lông. Các ấu trùng đuôi sau đó rời ốc và tìm đến sống trong các loài cá nước ngọt, nơi chúng phát triển thành nang ấu trùng.
Những người từng ăn gỏi cá hoặc cá chưa được nấu chín thường mắc bệnh sán lá gan nhỏ. Sau khi vào trong cơ thể người qua đường ăn, chúng vào dạ dày, xuống tá tràng rồi theo đường mật lên gan, nơi chúng phát triển thành sán lá gan trưởng thành ký sinh gây bệnh.
Trong khoảng ba đến bốn tuần từ khi ấu trùng xâm nhập cơ thể, sán trưởng thành gây các triệu chứng bệnh.
Hình ảnh sán lá nhỏ ở gan
2. Các triệu chứng cho thấy bạn mắc sán lá nhỏ ở gan
Theo nhiều khảo sát, tại Việt Nam, bệnh sán lá nhỏ ở gan là căn bệnh phổ biến ở ít nhất 32 tỉnh trong cả nước, có nơi tỉ lệ dân số mắc bệnh lên tới 30%. Đặc biệt, nhiều địa phương có đặc điểm chung là sử dụng nhiều gỏi cá.
Gỏi cá sống có thể tăng nguy cơ bị sán
Trong đó, nhóm tuổi mắc bệnh thường là 30-50%, chiếm khoảng hơn 50%, ngoài ra, lượng bệnh nhân nam giới thường gấp 3 lần nữ giới.
Một số triệu chứng của căn bệnh này có thể kể đến như:
– Bệnh nhân cảm thấy đau tức vùng gan, có cảm giác chán ăn và rối loạn tiêu hóa. Nhiều bệnh nhân cảm thấy ậm ạch khó tiêu, nhiều trường hợp phát ban và nổi mẩn.
– Tình trạng sạm da, vàng da kèm thiếu máu cũng báo hiệu bệnh sán lá nhỏ.
– Một số trường hợp bị kích thích và viêm đường mật, áp xe,..
– Xơ hóa, tăng sinh tổ chức gan, thoái hóa và áp xe gan, đôi khi gặp tình trạng cổ trướng,..
– Tình trạng sỏi mật hay các bệnh lý nghiêm trọng về mật như ung thư mật cholangiocarcinoma.
3. Cách chẩn đoán và điều trị bệnh sán lá nhỏ ở gan: Những điều cần biết
3.1. Cần làm những xét nghiệm gì để chẩn đoán sán lá gan nhỏ
Sán lá nhỏ gây bệnh có thể được tìm thấy theo nhiều cách khác nhau, nhưng những cách phổ biến bao gồm:
– Soi tươi phân: đây là một phương pháp đơn giản và có thể được thực hiện ở nhiều cơ sở y tế. Một mẫu phân phải được lấy liên tục trong vòng ít nhất ba ngày để soi tươi để tìm trứng sán lá nhỏ. Khả năng tìm thấy trứng sán lá nhỏ tăng lên khi lấy nhiều mẫu xét nghiệm. Tuy nhiên, xét nghiệm soi phân đôi khi không đảm bảo được độ nhạy để tìm trứng sán. Việc lấy mẫu và bảo quản mẫu phân phải được thực hiện đúng cách và tuân theo chu kỳ sinh sản của sán lá nhỏ. Không nên giữ mẫu phân quá 4 giờ.
– Soi tươi dịch mật hoặc dịch tá tràng đem lại tỷ lệ phát hiện bệnh cao hơn tuy thực hiện có phần khó khăn hơn. Người bệnh được tiến hành nội soi để lấy dịch tá tràng hoặc dịch mật đem soi tươi để tìm con sán trưởng thành hoặc trứng sán lá gan nhỏ.
– Có thể thực hiện xét nghiệm máu, các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm bụng, chụp cắt lớp vi tính ổ bụng và sọ não. Ngoài ra, chụp X-quang đường mật có thể giúp chẩn đoán bệnh bằng cách lấy hình ảnh nang sán, thậm chí sán trưởng thành ở các tổ chức.
3.2. Bệnh nhân bị sán lá gan nhỏ được điều trị như thế nào?
Nên đến các cơ sở y tế có chuyên khoa ký sinh trùng khi có các triệu chứng của bệnh, đặc biệt khi trước đây ăn gỏi cá hoặc các món ăn từ cá chưa được chế biến chín hoàn toàn. Bác sĩ sẽ thăm khám và xác định bệnh. Bệnh sán lá gan thường đáp ứng tốt với điều trị nếu được chẩn đoán và điều trị sớm.
Thông thường, bác sĩ sẽ sử dụng thuốc đặc trị cho bệnh nhân có gan bị nhiễm sán lá nhỏ. Thuốc này thường có khả năng kháng sán phổ rộng, chống lại sán lá gan, sán máng và nhiều loại sán dây khác. Sau khi được đưa vào cơ thể, thuốc này có thể được hấp thu rất nhanh, có thể làm tăng tính thấm của màng tế bào sán. Từ đó, sán sẽ mất canxi nội bào và co cứng, tê liệt hệ cơ của chúng.
Liều dùng thuốc thường được các bác sĩ chỉ định, thường sẽ có liều lượng và số lần uống, thời gian uống cụ thể Ngoài ra, việc điều trị sán lá nhỏ ở gan bằng thuốc thường được khuyến cáo sử dụng sau khi đã ăn no, hạn chế đặc biệt rượu bia và chất kích thích.
Đối với phụ nữ đang cho con bú cần kiêng cho bú khoảng 3 ngày sau khi sử dụng thuốc.
Với các trường hợp biến chứng của sán lá gan dạng nhỏ, bệnh nhân sẽ được điều trị tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ. Đối với trường hợp nhiễm sán nặng, bệnh nhân cần được uống thuốc kèm theo được theo dõi ở cơ sở y tế chuyên khoa.
Điều trị chuyên khoa để đảm bảo an toàn và hiệu quả
4. Phòng ngừa sán lá nhỏ ở gan bằng phương pháp nào?
– Thực hiện ăn uống chín uống sôi để giảm nguy cơ mắc bệnh sán lá gan nói chung.
– Không ăn gỏi cá hoặc cá chưa được chế biến chín.
– Không phóng uế xuống nguồn nước.
– Tham gia các buổi uống thuốc tẩy sán lá gan do cơ quan y tế địa phương tổ chức nếu sống trong các khu vực có tỷ lệ mắc bệnh sán lá gan cao.
Trên đây là những thông tin về bệnh sán lá gan nhỏ cũng như cách chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa căn bệnh này.
