Nếu “ở cữ” sau sinh thường là một chặng nghỉ dưỡng giúp mẹ hồi phục thể chất và tinh thần, thì ở cữ sau sinh mổ lại là một hành trình cần sự cẩn trọng và cần sự hiểu biết hơn nhiều. Bởi lẽ, sau một cuộc đại phẫu, cơ thể mẹ cần thời gian để làm lành từ ngoài vào trong. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy nhiều mẹ vẫn áp dụng sai cách, thậm chí kiêng cữ quá mức hoặc thiếu khoa học. Vậy đâu là “đường đi đúng” để ở cữ vừa hợp lý, vừa an toàn cho mẹ sinh mổ? Cùng TCI khám phá ngay nhé.

1. Hiểu đúng về quá trình phục hồi sau sinh mổ

1.1. Cơ thể mẹ sau sinh mổ phục hồi như thế nào?

Sinh mổ là một cuộc phẫu thuật can thiệp ngoại khoa, trong đó bác sĩ rạch qua lớp da bụng, cơ và tử cung để đưa em bé ra ngoài. Sau sinh, vết mổ sẽ được khâu lại và cần thời gian để liền sẹo. Quá trình phục hồi của mẹ sau sinh mổ sẽ diễn ra theo từng giai đoạn:

– 24 – 48 giờ đầu: Mẹ có thể cảm thấy đau vùng bụng dưới, khó khăn trong việc đi lại hay xoay người.
– 1 – 2 tuần đầu: Vết mổ có thể sưng nề nhẹ, đau nhức nhưng dần giảm bớt nếu được chăm sóc đúng cách.
– 2 – 6 tuần tiếp theo: Cơ thể tiếp tục hồi phục, tử cung co lại, vết thương dần ổn định.

Tuy nhiên, mỗi mẹ sẽ có tốc độ lành vết mổ khác nhau tùy vào thể trạng, cách chăm sóc và chế độ dinh dưỡng.

Sau sinh mổ, mẹ cần được nghỉ ngơi, phục hồi đúng cách để tránh biến chứng sau mổ

1.2. Vì sao cần lưu ý đặc biệt khi ở cữ sau sinh mổ?

Khác với sinh thường, sinh mổ để lại vết thương khá lớn trên thành bụng và tử cung, đòi hỏi thời gian dưỡng sức lâu hơn và chế độ chăm sóc đặc biệt. Ở cữ sau sinh mổ yêu cầu mẹ phải kết hợp nghỉ ngơi và vận động nhẹ nhàng có kiểm soát, đồng thời chăm sóc vết mổ đúng cách để ngăn ngừa biến chứng như nhiễm trùng, bục chỉ, tụ máu, tụ dịch, hoặc chảy máu bất thường hay dính ruột.

Bên cạnh đó, vì sinh mổ làm chậm quá trình tiết sữa và hồi phục tử cung, nên nếu không ở cữ hợp lý, mẹ dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi kéo dài, stress sau sinh và chậm phục hồi sức khỏe toàn diện.

Trong văn hóa Việt Nam, thời kỳ ở cữ được coi trọng và có nhiều tập tục riêng. Tuy nhiên, việc kết hợp giữa kiến thức y học hiện đại và kinh nghiệm dân gian sẽ giúp các mẹ phục hồi nhanh chóng và toàn diện hơn sau sinh mổ.

2. Cách ở cữ sau sinh mổ đúng khoa học

2.1. Về chế độ nghỉ ngơi

Trong tuần đầu tiên, mẹ nên ưu tiên nghỉ ngơi tuyệt đối. Tuy nhiên, không nên nằm bất động trên giường cả ngày. Sau 24 – 48 giờ, mẹ nên bắt đầu:

– Ngồi dậy nhẹ nhàng với sự trợ giúp, sau đó tập đi lại trong phòng.
– Đi lại ngắn để hỗ trợ lưu thông máu, ngừa tắc tĩnh mạch sâu và thúc đẩy tiêu hóa.
– Tránh vận động mạnh, cúi gập người hay bê vác vật nặng trong ít nhất 6 tuần đầu.

Việc nghỉ ngơi đúng cách sẽ giúp cơ thể phục hồi nhanh hơn, giảm đau và ngăn ngừa viêm dính sau mổ.

Một trong những thách thức lớn nhất trong thời kỳ ở cữ sau sinh mổ là cân bằng giữa nhu cầu nghỉ ngơi của mẹ và việc chăm sóc em bé 24/7. Sự hỗ trợ từ người thân, đặc biệt là chồng hoặc những người thân trong gia đình, là vô cùng quan trọng trong giai đoạn này.

Một số chiến lược hiệu quả để cân bằng giữa nghỉ ngơi và chăm sóc con:
– Sắp xếp lịch trình linh hoạt theo nhịp sinh hoạt của bé, nghỉ ngơi khi bé ngủ.
– Chấp nhận sự giúp đỡ từ người thân trong các công việc như nấu ăn, giặt giũ, và trông bé khi mẹ cần nghỉ ngơi.
– Ưu tiên những việc thực sự cần thiết, không cố gắng hoàn thành mọi công việc nhà.
– Sử dụng những thiết bị hỗ trợ như máy hút sữa, đai nịt bụng sau sinh để việc chăm sóc bản thân và em bé trở nên dễ dàng hơn.
Đặc biệt, mẹ không nên áp lực quá mức về việc nhà cửa phải gọn gàng hoàn hảo hay phải làm mọi việc một mình. Sự thoải mái về tinh thần sẽ góp phần lớn vào quá trình hồi phục thể chất.

2.2. Chế độ dinh dưỡng hợp lý khi ở cữ sau sinh mổ

Chế độ ăn đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục của mẹ sau mổ đẻ. Không nên kiêng cữ quá mức như một số quan niệm truyền thống. Thay vào đó, mẹ nên chú trọng vào những nhóm thực phẩm sau:

– Thực phẩm giàu protein: thịt nạc, cá, trứng, sữa giúp tái tạo mô và liền vết mổ.
– Rau xanh và trái cây tươi: bổ sung vitamin, khoáng chất và chất xơ giúp ngăn táo bón.
– Thực phẩm giàu canxi
– Uống đủ nước: ít nhất 2 – 2.5 lít nước mỗi ngày để duy trì tiết sữa và tuần hoàn tốt.

Mẹ cũng nên chia nhỏ bữa ăn để tiêu hóa tốt hơn và tránh gây áp lực lên vùng bụng.

Hình ảnh về bữa ăn cho mẹ sau sinh tại TCI

3. Những lưu ý quan trọng khi ở cữ sau sinh mổ

3.1. Vệ sinh cá nhân đúng cách

Một trong những quan niệm sai lầm thường gặp là mẹ không được tắm gội sau sinh. Thực tế, giữ gìn vệ sinh cơ thể sạch sẽ chính là yếu tố then chốt giúp mẹ tránh viêm nhiễm. Tuy nhiên, cần lưu ý:

– Tắm bằng nước ấm, tắm nhanh và nên tắm vòi sen, tránh ngâm bồn.
– Không chà xát mạnh vùng vết mổ, giữ vết mổ luôn khô ráo.
– Vệ sinh tầng sinh môn hàng ngày dù không sinh thường để phòng nhiễm khuẩn tiết niệu.

Mẹ có thể gội đầu sớm hơn nếu thấy cơ thể ổn định, nhưng nên sấy khô ngay sau đó để tránh bị nhiễm lạnh.

3.2. Theo dõi vết mổ sau khi sinh con và tái khám định kỳ

Trong thời gian ở cữ sau sinh mổ, mẹ không nên bỏ qua việc theo dõi vết mổ mỗi ngày. Những dấu hiệu bất thường mà mẹ cần chú ý như:

– Vết mổ chảy dịch, có mùi hôi hoặc sưng nóng đỏ.
– Mẹ sốt trên 38°C không rõ nguyên nhân.
– Đau bụng kéo dài kèm theo chảy máu âm đạo nhiều bất thường.

Bên cạnh đó, mẹ nên đến cơ sở sản khoa uy tín để tái khám sau sinh theo lịch hẹn. Việc này giúp bác sĩ đánh giá toàn diện tình trạng phục hồi và phát hiện sớm những vấn đề tiềm ẩn như nhiễm trùng, dính ruột hay rối loạn nội tiết.

Thăm khám sau sinh mổ để được bác sĩ theo dõi tình trạng vết mổ cũng như có những chỉ định cần thiết đúng lúc

4. Một số thắc mắc thường gặp khi ở cữ sau sinh mổ

4.1. Phụ nữ sinh mổ sau sinh mổ bao lâu thì có thể quan hệ vợ chồng?

Thông thường, bác sĩ khuyên nên kiêng quan hệ vợ chồng ít nhất 6 tuần sau sinh để cơ thể hồi phục hoàn toàn. Tuy nhiên, thời điểm cụ thể phụ thuộc vào sức khỏe tổng thể, tình trạng vết mổ và cảm xúc sẵn sàng của mẹ.

4.2. Có nên đeo nịt bụng khi ở cữ sau sinh mổ?

Việc sử dụng gen nịt bụng cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Trong giai đoạn đầu sau sinh mổ (dưới 4 tuần), mẹ không nên dùng nịt bụng vì có thể ảnh hưởng đến vết mổ đang lành. Nếu muốn định hình lại vóc dáng, hãy đợi đến khi cơ thể hoàn toàn ổn định và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Nhìn chung, ở cữ sau sinh mổ không chỉ là thời gian nghỉ ngơi, mà còn là quá trình phục hồi toàn diện về thể chất và tâm lý cho người mẹ. Việc thực hiện đúng cách ở cữ có thể giúp ngăn ngừa biến chứng, tăng cường sức khỏe và sớm lấy lại năng lượng cho hành trình nuôi con phía trước. Mỗi mẹ nên chủ động trang bị kiến thức, lắng nghe cơ thể mình và luôn đồng hành cùng đội ngũ y tế chuyên môn để hành trình sau sinh trở nên nhẹ nhàng, an toàn hơn. Ngoài ra, để có thể ở cữ đúng cách, mẹ có thể đăng ký ở cữ sau sinh cho mẹ và bé tại TCI để tận hưởng thời gian ở cữ an toàn, hiệu quả.