Tại sao ung thư lại gọi là K?

Chào bạn,

Câu hỏi của bạn rất hay và cũng rất phổ biến — nhiều người khi nghe “bệnh K” đều cảm thấy bối rối hoặc lo lắng. Thực ra, chữ “K” ở đây bắt nguồn từ tiếng Đức: trong y văn cổ, từ Krebs (nghĩa là “con cua”) được dùng để chỉ ung thư, vì các khối u lan tỏa ra xung quanh giống như càng cua. Từ đó, trong một số hệ thống bệnh án cũ hoặc văn cảnh y khoa nhất định, người ta dùng chữ “K” như cách viết tắt gián tiếp cho Krebs – tức là ung thư.

Tuy nhiên, ngày nay việc gọi ung thư là “bệnh K” phần lớn không còn mang tính chuyên môn, mà chủ yếu xuất phát từ tâm lý e ngại, kiêng kỵ khi nhắc trực tiếp đến căn bệnh này. Trong thực hành lâm sàng hiện đại, chúng tôi luôn khuyến khích gọi đúng tên bệnh để tránh hiểu lầm và giúp người bệnh tiếp cận thông tin chính xác hơn.

Nguồn gốc từ “K” trong y học

– Chữ “K” bắt nguồn từ từ tiếng Đức Krebs, nghĩa là “con cua”, do bác sĩ Hy Lạp cổ đại Galen mô tả hình dạng khối u ung thư giống càng cua.
– Trong quá khứ, nhiều bệnh viện ở châu Âu (đặc biệt khu vực nói tiếng Đức) ghi chẩn đoán ung thư bằng chữ “K” trên hồ sơ bệnh án để tránh gây hoang mang cho bệnh nhân hoặc người nhà.
– Dần dần, cách gọi này lan sang nhiều nước, trong đó có Việt Nam, và trở thành một “mật ngữ” xã hội hơn là thuật ngữ y khoa chính thức.

Tại sao người ta ngại nói thẳng “ung thư”?

– Ung thư từng bị coi là “bản án tử”, do tiên lượng xấu và phương pháp điều trị hạn chế trong quá khứ.
– Nhiều người lo rằng nói thẳng tên bệnh sẽ khiến bệnh nhân suy sụp tinh thần, mất hy vọng.
– Văn hóa Á Đông thường đề cao sự úy kị với bệnh hiểm nghèo, nên dùng từ “K” như một cách giảm nhẹ cảm xúc.

Tuy nhiên, theo kinh nghiệm lâm sàng của tôi, sự minh bạch và đồng hành trong thông tin lại giúp người bệnh hợp tác điều trị tốt hơn và giữ được tinh thần vững vàng.

Gọi “bệnh K” có ảnh hưởng gì đến việc điều trị không?

– Về mặt y học: không ảnh hưởng trực tiếp, vì chẩn đoán vẫn dựa trên xét nghiệm, hình ảnh học và giải phẫu bệnh.
– Nhưng về mặt tâm lý và giao tiếp: có thể gây hiểu lầm, trì hoãn điều trị, hoặc khiến bệnh nhân tìm đến các phương pháp “giải K” không khoa học.
– Trong phòng khám, tôi từng gặp bệnh nhân từ chối sinh thiết vì nghe đồn “làm mạnh tay sẽ làm K di căn” – một niềm tin sai lầm bắt nguồn từ sự mơ hồ trong cách gọi tên bệnh.

Làm sao để thay đổi cách nhìn về “bệnh K”?

– Gọi đúng tên bệnh: “ung thư vú”, “ung thư phổi”, “ung thư đại trực tràng”… giúp định hướng rõ ràng về loại bệnh, giai đoạn và phác đồ điều trị.
– Hiểu rằng ung thư không còn đồng nghĩa với chết – nhiều loại ung thư nếu phát hiện sớm có thể chữa khỏi hoàn toàn.
– Khuyến khích trao đổi cởi mở giữa bác sĩ – bệnh nhân – người thân, thay vì giấu giếm dưới lớp vỏ “bệnh K”.

Kết luận của bác sĩ

Việc gọi ung thư là “bệnh K” xuất phát từ lịch sử y học và tâm lý xã hội, chứ không phải thuật ngữ chuyên môn. Ngày nay, sự rõ ràng, trung thực và kiến thức đúng đắn mới là chìa khóa giúp người bệnh vượt qua hành trình điều trị. Nếu bạn hoặc người thân đang đối diện với chẩn đoán ung thư, đừng để chữ “K” che khuất ánh sáng của hy vọng và khoa học. Hãy gọi đúng tên nó – và chiến đấu với nó bằng thông tin chính xác.