Nguyên nhân nào khiến hồng cầu trong máu giảm?

Chào bạn,

Hồng cầu giảm (hay còn gọi là thiếu máu) là tình trạng lượng hồng cầu hoặc hemoglobin trong máu thấp hơn mức bình thường. Điều này làm giảm khả năng vận chuyển oxy đến các cơ quan, gây mệt mỏi, da xanh, khó thở… Nguyên nhân có thể do mất máu, thiếu dưỡng chất cần thiết để tạo máu, rối loạn tủy xương, hoặc phá hủy hồng cầu quá mức.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu nguyên nhân và cách xử trí phù hợp.

Nguyên nhân phổ biến làm giảm hồng cầu

– Thiếu sắt: Đây là nguyên nhân hàng đầu, đặc biệt ở phụ nữ có kinh nguyệt nhiều, người ăn chay trường hoặc sau phẫu thuật. Sắt là nguyên liệu chính để tạo hemoglobin — thành phần mang oxy trong hồng cầu.

– Thiếu vitamin B12 hoặc axit folic: Hai vi chất này cần thiết cho quá trình phân chia và trưởng thành của hồng cầu. Thiếu chúng dẫn đến hồng cầu to bất thường và dễ vỡ.

– Mất máu cấp hoặc mạn tính: Chấn thương, loét dạ dày, rong kinh, ung thư đường tiêu hóa… đều có thể gây mất máu âm thầm, làm cạn kiệt hồng cầu theo thời gian.

– Bệnh lý tủy xương: Tủy xương là “nhà máy” sản xuất hồng cầu. Nếu bị suy tủy, ung thư máu (như leukemia), hoặc xơ tủy, quá trình tạo máu sẽ suy giảm nghiêm trọng.

– Tan máu (hủy hồng cầu): Một số bệnh tự miễn, nhiễm trùng nặng, hoặc rối loạn di truyền (như thiếu G6PD, thalassemia) khiến hồng cầu bị phá hủy nhanh hơn tốc độ tạo mới.

– Bệnh mạn tính: Suy thận, viêm khớp dạng thấp, lupus… có thể ức chế quá trình tạo hồng cầu do ảnh hưởng của cytokine viêm.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay

– Mệt mỏi kéo dài, khó tập trung, tim đập nhanh dù không vận động.

– Da niêm mạc nhợt nhạt, lưỡi nhẵn, móng tay dẹt hoặc lõm.

– Khó thở khi gắng sức nhẹ, thậm chí khi nằm nghỉ.

– Xét nghiệm máu cho thấy hemoglobin < 13 g/dL (nam) hoặc < 12 g/dL (nữ), kèm hồng cầu lưới (reticulocyte) thấp hoặc cao bất thường.

– Có tiền sử bệnh lý mạn tính, chảy máu tiêu hóa (đi phân đen), hoặc gia đình có người mắc bệnh máu di truyền.

Hướng dẫn giảm triệu chứng và phòng ngừa tái phát

– Bổ sung dinh dưỡng đúng cách: Ăn thực phẩm giàu sắt (thịt đỏ, gan, đậu), vitamin C (giúp hấp thu sắt), và B12 (trứng, sữa, cá). Tránh uống trà, cà phê ngay sau bữa ăn vì chúng cản trở hấp thu sắt.

– Điều trị nguyên nhân gốc: Nếu do rong kinh — cần khám phụ khoa; nếu do loét dạ dày — phải điều trị tiệt căn vi khuẩn HP và bảo vệ niêm mạc.

– Không tự ý dùng thuốc bổ máu: Thiếu máu do tan máu hoặc suy tủy sẽ nặng hơn nếu bạn uống sắt bừa bãi. Chẩn đoán chính xác mới là chìa khóa.

– Theo dõi định kỳ: Với người có bệnh mạn tính (suy thận, viêm khớp…), xét nghiệm máu 3–6 tháng/lần giúp phát hiện sớm thiếu máu do bệnh nền.

Hồng cầu giảm hiếm khi là “chuyện nhỏ” — nó luôn phản ánh một vấn đề tiềm ẩn, từ thiếu vi chất đến bệnh lý nội khoa nghiêm trọng. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan với mệt mỏi, đến khi suy tim do thiếu máu kéo dài mới đi khám. Vì vậy, nếu bạn có triệu chứng nghi ngờ, hãy xét nghiệm máu toàn phần (CBC) và tìm nguyên nhân gốc thay vì chỉ “uống sắt cho đỡ mệt”. Chẩn đoán sớm giúp điều trị hiệu quả và tránh biến chứng lâu dài.