Triệu chứng bị gan: Khi nào bạn nên lo lắng và đi khám ngay?
Chào bạn,
Những dấu hiệu bạn mô tả hoàn toàn có thể là triệu chứng bị gan – một cảnh báo sớm rằng chức năng gan đang suy giảm hoặc gặp tổn thương. Gan là cơ quan thầm lặng: nó không “kêu đau” rõ ràng cho đến khi tổn thương đã khá nặng. Vì vậy, nhận biết sớm các biểu hiện bất thường là chìa khóa để can thiệp kịp thời.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn về những dấu hiệu điển hình, nguyên nhân tiềm ẩn và khi nào bạn cần đi khám ngay.
Các triệu chứng bị gan thường gặp nhất
Gan đảm nhiệm hơn 500 chức năng sống còn – từ chuyển hóa chất, giải độc, sản xuất mật đến điều hòa đông máu. Khi gan suy yếu, hệ quả lan tỏa khắp cơ thể. Những triệu chứng bị gan phổ biến bao gồm:
– Mệt mỏi kéo dài và chán ăn: Đây thường là dấu hiệu đầu tiên, dễ bị bỏ qua vì tưởng do stress hay thiếu ngủ. Nhưng nếu tình trạng này kéo dài trên 2 tuần mà không rõ nguyên nhân, bạn nên nghĩ đến gan.
– Vàng da, vàng mắt: Do tích tụ bilirubin – sắc tố được gan xử lý. Khi gan suy, bilirubin tăng trong máu, khiến da và tròng trắng mắt ngả vàng. Đây là dấu hiệu “đặc hiệu” của bệnh gan.
– Đau tức vùng hạ sườn phải: Gan nằm ở góc trên bên phải bụng. Khi gan sưng to (do viêm, xơ gan hay u), bạn có thể cảm thấy căng tức, đôi khi đau âm ỉ hoặc dữ dội.
– Nước tiểu sẫm màu, phân nhạt: Mật do gan tiết ra giúp tạo màu nâu cho phân. Nếu gan không bài tiết mật tốt, phân trở nên bạc màu (giống đất sét), trong khi nước tiểu đậm như trà do bilirubin đào thải qua thận.
– Ngứa da, dễ bầm tím: Gan suy giảm làm rối loạn chuyển hóa muối mật và yếu tố đông máu. Bạn có thể ngứa khắp người (đặc biệt về đêm) hoặc chỉ va nhẹ đã bầm tím.
Các dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng – cần đi khám ngay
Không phải lúc nào gan cũng “im lặng”. Một số triệu chứng bị gan phản ánh tổn thương nặng hoặc biến chứng nguy hiểm:
– Sưng phù chân, mắt cá chân hoặc bụng to (cổ trướng): Do gan không tổng hợp đủ albumin – protein giữ nước trong mạch máu – khiến dịch rò ra mô mềm.
– Buồn nôn, nôn dai dẳng, chướng bụng: Có thể do ứ mật hoặc tăng áp lực tĩnh mạch cửa trong xơ gan.
– Chảy máu bất thường: Chảy máu cam, chân răng, hoặc vết cắt nhỏ khó cầm – do gan không sản xuất đủ yếu tố đông máu.
– Hơi thở có mùi hôi ngọt (mùi gan): Gặp trong suy gan nặng, do tích tụ amoniac và các chất độc không được gan lọc.
– Rối loạn tâm thần nhẹ: Lú lẫn, mất tập trung, thay đổi tính khí – gọi là bệnh não gan, xảy ra khi gan không đào thải được độc tố lên não.
Tôi từng gặp bệnh nhân chủ quan với “vàng da nhẹ”, đến khi bụng to như mang thai 6 tháng mới đi khám – lúc đó đã là xơ gan mất bù. Đừng đợi đến giai đoạn này!
Làm gì khi nghi ngờ có triệu chứng bị gan?
Bạn không nên tự chẩn đoán hay dùng thuốc bổ gan tràn lan. Nhiều loại “thảo dược giải độc gan” thực tế lại gây tổn thương gan thêm. Thay vào đó:
– Đi khám chuyên khoa gan – tiêu hóa nếu có ≥2 triệu chứng kể trên, đặc biệt là vàng da, đau hạ sườn phải hoặc mệt mỏi không giải thích được.
– Xét nghiệm cần thiết: Men gan (ALT, AST), bilirubin, albumin, INR, siêu âm bụng – đây là bộ xét nghiệm cơ bản để đánh giá chức năng gan.
– Tránh rượu bia, thuốc lá, thực phẩm nhiều dầu mỡ trong thời gian chờ khám.
– Không nhịn ăn hay ăn kiêng cực đoan – gan cần dinh dưỡng để phục hồi.
Triệu chứng bị gan thường mơ hồ ở giai đoạn sớm, nhưng lại là “tiếng chuông cảnh báo” quý giá. Vàng da, mệt mỏi kéo dài, đau hạ sườn phải hay thay đổi màu nước tiểu – dù đơn lẻ – đều xứng đáng được đánh giá y khoa.
Tôi luôn khuyên bệnh nhân: “Đừng đợi gan ‘nói to’ mới lắng nghe. Hãy hành động khi nó vừa thì thầm.” Việc phát hiện sớm viêm gan, gan nhiễm mỡ hay xơ gan có thể giúp bạn đảo ngược tổn thương – hoặc ít nhất, kiểm soát tiến triển hiệu quả suốt đời.
