Gan nằm ở đâu trong cơ thể?
Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất hợp lý – và cũng là thắc mắc phổ biến của nhiều người khi bắt đầu quan tâm đến sức khỏe gan. Tôi xin trả lời ngay: vị trí gan trong cơ thể chủ yếu nằm ở phần trên bên phải ổ bụng, ngay dưới cơ hoành và được bảo vệ bởi khung xương sườn. Gan không chỉ “đóng đô” ở một bên mà còn kéo dài sang một phần nhỏ phía bên trái, nằm ngay trên dạ dày.
Vị trí giải phẫu chi tiết của gan
Gan là nội tạng lớn nhất trong cơ thể người, với trọng lượng trung bình từ 1,2–1,5 kg ở người trưởng thành. Về mặt giải phẫu:
– Phía trên: Giáp với cơ hoành – lớp cơ ngăn cách giữa lồng ngực và ổ bụng.
– Phía dưới: Tiếp xúc với dạ dày (bên trái), tá tràng, ruột non, đại tràng ngang và thận phải.
– Mặt dưới của gan: Có hõm chứa túi mật – cơ quan dự trữ dịch mật do gan sản xuất.
– Bên phải: Chiếm gần như toàn bộ vùng hạ sườn phải, nên khi gan to (do viêm, nhiễm mỡ, xơ gan…), bạn có thể cảm thấy căng tức hoặc đau âm ỉ ở khu vực này.
Điều thú vị là, dù gan chủ yếu nằm bên phải, nhưng nếu bạn đặt tay lên vùng thượng vị (giữa bụng trên, dưới mũi ức), bạn vẫn đang chạm vào phần đuôi gan kéo sang trái. Vì vậy, đôi khi các triệu chứng liên quan đến gan có thể bị nhầm lẫn với bệnh dạ dày.
Khi nào vị trí gan có thể “lệch chuẩn”?
Trong đa số trường hợp, gan nằm bên phải – đó là quy luật giải phẫu bình thường. Tuy nhiên, ở một số người có đảo nghịch phủ tạng toàn phần (situs inversus totalis) – một dị dạng bẩm sinh hiếm gặp – các cơ quan trong lồng ngực và ổ bụng sẽ “đổi chỗ” hoàn toàn. Lúc này, gan nằm bên trái, tim nằm bên phải, và dạ dày lại ở bên phải.
May mắn thay, những người có đảo nghịch phủ tạng thường vẫn sống khỏe mạnh, miễn là không kèm theo dị tật tim mạch phức tạp. Tuy nhiên, điều này rất quan trọng trong chẩn đoán hình ảnh hoặc phẫu thuật – vì nếu không biết trước, bác sĩ có thể nhầm lẫn nghiêm trọng.
Dấu hiệu gợi ý gan đang “kêu cứu”
Do gan không có nhiều thụ thể đau, nên ở giai đoạn sớm, gan thường “im lặng”. Tuy nhiên, khi gan sưng to hoặc bao Glisson (màng bao quanh gan) bị kéo giãn, bạn có thể cảm nhận:
– Đau hoặc tức nặng vùng hạ sườn phải, đặc biệt sau ăn nhiều dầu mỡ hoặc uống rượu.
– Cảm giác đầy bụng, chán ăn, buồn nôn kéo dài.
– Vàng da, vàng mắt, nước tiểu sẫm màu – dấu hiệu suy giảm chức năng gan rõ rệt.
Nếu bạn có các triệu chứng này, đừng chủ quan. Việc thăm khám sớm giúp phát hiện các vấn đề như gan nhiễm mỡ, viêm gan virus, hoặc thậm chí tổn thương gan mạn tính trước khi quá muộn.
Hiểu rõ vị trí gan trong cơ thể không chỉ giúp bạn nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường, mà còn nhắc nhở chúng ta trân trọng một cơ quan thầm lặng nhưng vô cùng quan trọng – nơi xử lý độc tố, tổng hợp protein, dự trữ năng lượng và sản xuất mật cho tiêu hóa.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân đến muộn vì nghĩ “đau bụng trên” chỉ là rối loạn tiêu hóa. Hãy nhớ: gan không kêu đau cho đến khi đã tổn thương đáng kể. Nếu bạn thường xuyên uống rượu, thừa cân, hoặc có tiền sử viêm gan, hãy chủ động tầm soát định kỳ bằng siêu âm bụng và xét nghiệm men gan.
Bạn có thể không cảm nhận được gan mỗi ngày – nhưng gan luôn làm việc không ngừng cho bạn. Hãy đối xử tử tế với nó!
