Nước tiểu có bao nhiêu màu? Màu gì là tốt nhất?

Màu nước tiểu là một trong những dấu hiệu đơn giản nhưng rất có giá trị giúp phản ánh tình trạng hydrat hóa, chế độ ăn uống và đôi khi là sức khỏe tổng thể. Vậy nước tiểu màu gì là tốt nhất, nước tiểu màu như nào là bình thường và những màu nào có thể cảnh báo bất thường?

1. Nước tiểu màu gì là tốt nhất?

Nước tiểu màu gì là tốt nhất? Về mặt y khoa, màu sắc tiêu chuẩn của nước tiểu được gọi là “urochrome”. Nước tiểu tự nhiên chứa một sắc tố màu vàng. Khi cơ thể được cung cấp đủ nước, nước tiểu thường có màu vàng nhạt và gần như trong suốt. Như vậy nước tiểu màu bình thường và được xem là lý tưởng nhất là vàng nhạt.

2. Các màu nước tiểu và ý nghĩa

Màu nước tiểu thay đổi tùy thuộc vào chế độ ăn uống hàng ngày, các loại thuốc đang sử dụng và lượng nước uống hằng ngày. Nhiều màu nằm trong phổ “bình thường” của nước tiểu, tuy nhiên một số màu bất thường có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý.

2.1. Nước tiểu không màu

Thường cho thấy bạn đang uống nhiều nước hơn mức khuyến nghị hằng ngày. Mặc dù việc duy trì cung cấp đủ lượng nước là tốt, nhưng việc uống quá nhiều nước có thể làm rối loạn cân bằng điện giải trong cơ thể. Vậy nước tiểu màu trắng trong có bị gì không?

Đây không phải là điều đáng lo ngại, tuy nhiên nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên, bạn có thể cần giảm lượng nước uống mỗi ngày của mình. Ngoài ra trong một số trường hợp đặc biệt, nước tiểu không màu cũng có thể liên quan đến các bệnh lý gan như xơ gan hoặc viêm gan virus. Nếu bạn không uống quá nhiều nước nhưng vẫn có nước tiểu trong kéo dài, nên tham khảo ý kiến bác sĩ và thực hiện các xét nghiệm nước tiểu cần thiết.

2.2. Nước tiểu màu vàng nhạt đến nước tiểu màu hổ phách

Nước tiểu màu gì là tốt nhất? Đó là vàng nhạt. Nếu nước tiểu chuyển sang vàng đậm hoặc vàng hổ phách, đây thường là dấu hiệu mất nước nhẹ. Màu sắc nước tiểu chủ yếu phụ thuộc vào sắc tố urochrome – chất được tạo ra từ quá trình phân hủy hemoglobin trong hồng cầu. Khi bạn uống nhiều nước, sắc tố này bị pha loãng nên nước tiểu sẽ nhạt màu hơn.

Ngoài ra, nồng độ cao của vitamin nhóm B trong máu cũng có thể khiến nước tiểu có màu vàng sáng (vàng neon). Nước tiểu màu vàng sậm hay nước tiểu màu vàng khè đều là màu sắc biểu hiện rõ nhất của sự thiếu nước.

2.3. Nước tiểu màu đỏ

Các nguyên nhân gây ra màu nước tiểu màu đỏ có thể bao gồm:

Thực phẩm: Một số loại thực phẩm có sắc tố đỏ hoặc tím tự nhiên như củ dền, đại hoàng hoặc việt quất có thể làm nước tiểu chuyển sang màu đỏ hoặc hồng.
Bệnh lý: Ngoài nguyên nhân từ thực phẩm, nước tiểu đỏ hoặc hồng đôi khi là dấu hiệu của tiểu máu (hematuria). Các bệnh lý có thể gây tiểu máu bao gồm: nhiễm trùng đường tiết niệu, phì đại tuyến tiền liệt, sỏi thận, u bàng quang hoặc u thận.
Thuốc: Một số thuốc có thể làm nước tiểu chuyển màu đỏ hoặc hồng như thuốc nhuận tràng chứa senna, phenazopyridine (Pyridium), kháng sinh rifampin (Rifadin) và một số thuốc điều trị ung thư nhóm anthracycline.

Vì vậy khi màu nước tiểu màu đỏ, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ về tình trạng sức khoẻ của mình.

2.4. Nước tiểu màu cam

Nước tiểu màu cam hoặc màu nâu nhạt có thể do các nguyên nhân sau:

Mất nước: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất cho tình trạng nước tiểu có màu cam.
Bệnh lý: Nếu nước tiểu màu cam kèm theo phân nhạt màu, có thể mật đang đi vào máu do rối loạn đường mật hoặc gan. Vàng da ở người lớn cũng có thể gây nước tiểu màu cam.
Thuốc: Phenazopyridine (Pyridium), thuốc chống viêm sulfasalazine (Azulfidine) và một số thuốc hóa trị có thể gây đổi màu nước tiểu sang cam.

2.5. Nước tiểu màu xanh dương hoặc xanh lục

Nước tiểu màu xanh dương là hiếm gặp và thường liên quan đến các nguyên nhân sau:

Thực phẩm: Phẩm màu thực phẩm, đặc biệt là xanh methylen (methylene blue) – có trong một số loại kẹo và thuốc.
Thuốc: Cimetidine (Tagamet), amitriptyline, indomethacin (Indocin), promethazine (Phenergan) và các chế phẩm vitamin nhóm B.
Thủ thuật y khoa: Thuốc nhuộm dùng trong các xét nghiệm chẩn đoán thận hoặc bàng quang.
Bệnh lý: Nhiễm khuẩn Pseudomonas aeruginosa có thể khiến nước tiểu chuyển màu xanh dương, xanh lục hoặc tím chàm.
Tăng calci máu lành tính gia đình: Một số người mắc bệnh di truyền này có thể xuất hiện nước tiểu màu xanh dương hoặc xanh lục, dù thường không có triệu chứng rõ ràng.

2.6. Nước tiểu màu đen, nâu sẫm

Nước tiểu màu đen hay nâu sẫm thường là dấu hiệu của mất nước, nhưng cũng có thể do:

Thuốc: Metronidazole (Flagyl), nitrofurantoin (Furadantin), chloroquine (Aralen), thuốc nhuận tràng chứa cascara hoặc senna, và methocarbamol.
Thực phẩm: Ăn nhiều đại hoàng, nha đam hoặc đậu tằm.
Bệnh lý: Nước tiểu màu nâu hoặc màu trà có thể là dấu hiệu của tiêu cơ vân (rhabdomyolysis) – một tình trạng nghiêm trọng do phá hủy mô cơ. Bệnh porphyria có thể làm tích tụ các chất hóa học tự nhiên trong máu, gây nước tiểu màu gỉ sắt hoặc nâu. Ngoài ra, bệnh gan cũng có thể gây nước tiểu nâu sẫm do mật đi vào nước tiểu.
Vận động: Hoạt động thể lực cường độ cao (đặc biệt là chạy bộ) có thể gây nước tiểu nâu sẫm, gọi là tiểu máu do gắng sức. Tình trạng này thường tự hồi phục sau vài giờ nghỉ ngơi. Nếu hiện tượng này tái diễn thường xuyên hoặc kéo dài quá 48 giờ, cần đi khám để loại trừ nguyên nhân tiềm ẩn.

2.7. Nước tiểu đục

Nguyên nhân khiến cho nước tiểu đục có thể do:

Bệnh lý: Nhiễm trùng đường tiết niệu, một số bệnh mạn tính hoặc bệnh thận. Trong một số trường hợp, nước tiểu đục cũng có thể là dấu hiệu mất nước.
Thai kỳ: Ở phụ nữ mang thai, nước tiểu đục hoặc có bọt có thể là dấu hiệu của tiền sản giật, một tình trạng nguy hiểm cần được thăm khám ngay.
Nước tiểu có bọt: Nước tiểu có nhiều bọt hoặc bong bóng được gọi là pneumaturia, có thể liên quan đến các bệnh lý nghiêm trọng như bệnh Crohn hoặc viêm túi thừa.

Trong một số trường hợp, ngay cả bác sĩ cũng không xác định được nguyên nhân chính xác của nước tiểu có bọt.

Tóm lại, màu nước tiểu như thế nào là bình thường? màu nước tiểu lý tưởng nhất là màu vàng nhạt, ngoài ra hầu hết các trường hợp đổi màu nước tiểu là do mất nước, thực phẩm hoặc tác dụng phụ của thuốc. Nước tiểu thường sẽ trở lại màu vàng nhạt bình thường trong vòng 2 – 3 ngày. Nếu nước tiểu có màu đục, nâu, xanh dương hoặc xanh lục và không trở lại màu vàng nhạt, bạn nên trao đổi với bác sĩ để được đánh giá chuyên sâu hơn.

Nguồn tài liệu tham khảo: Healthline