Bệnh gout kiêng gì để tránh cơn đau tái phát?

Chào bạn, tôi là bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp, và trong hơn 15 năm hành nghề, tôi đã gặp rất nhiều bệnh nhân giống như bạn: hiểu rằng gout liên quan đến chế độ ăn, nhưng vẫn loay hoay không biết nên tránh thực phẩm nào, kiêng đến mức nào là đủ. Câu trả lời ngắn gọn là: bệnh gout kiêng gì phụ thuộc vào hàm lượng purin — chất khi chuyển hóa sẽ tạo thành acid uric, nguyên nhân chính gây lắng đọng tinh thể urat ở khớp, dẫn đến viêm và đau dữ dội.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ ràng, khoa học và thực tế những nhóm thực phẩm bạn cần hạn chế hoặc loại bỏ hoàn toàn, đồng thời gợi ý cách ăn uống hợp lý để kiểm soát bệnh lâu dài.

Cần hiểu rõ: Vì sao người bệnh gout phải kiêng khem?

Gout là một dạng viêm khớp do tăng acid uric máu, khiến tinh thể muối urat lắng đọng tại các khớp — thường là ngón chân cái, cổ chân, đầu gối. Acid uric sinh ra từ quá trình chuyển hóa purin, một hợp chất có sẵn trong cơ thể và đặc biệt dồi dào trong nhiều loại thực phẩm.

Khi bạn ăn quá nhiều thực phẩm giàu purin, gan không kịp xử lý, thận không đào thải kịp → acid uric tích tụ → cơn gout bùng phát. Do đó, kiêng đúng thực phẩm giàu purin là nền tảng trong điều trị gout, thậm chí còn quan trọng hơn cả thuốc trong giai đoạn ổn định.

Bệnh gout kiêng gì? — Nhóm thực phẩm tuyệt đối nên tránh

– Nội tạng động vật: Gan, thận, lòng, óc, tim… chứa lượng purin cực cao (trên 300 mg/100g). Chỉ một bữa tiết canh hay cháo lòng cũng có thể kích hoạt cơn gout cấp.
– Hải sản có vỏ và một số loại cá: Tôm, cua, ghẹ, sò điệp, cá cơm, cá trích, cá mòi, cá thu… đều giàu purin. Đặc biệt, món “nhậu” như mực xào hay gỏi cá sống rất nguy hiểm với người gout.
– Thịt đỏ: Bò, trâu, dê, heo (đặc biệt phần mỡ và thịt nạc đậm màu) nên hạn chế tối đa. Ăn quá 100g/ngày có thể làm tăng acid uric đáng kể.
– Đồ uống có cồn: Bia là “kẻ thù số một” — không chỉ vì purin từ men bia, mà còn vì rượu bia ức chế đào thải acid uric qua thận. Rượu mạnh và rượu vang cũng không an toàn.
– Đồ uống có đường fructose cao: Nước ngọt có ga, nước trái cây đóng chai, siro ngô… làm tăng sản xuất acid uric và giảm thải trừ qua nước tiểu.

Những thực phẩm “ẩn” nhiều purin — dễ bị bỏ qua

Nhiều người nghĩ chỉ cần tránh thịt và hải sản là đủ, nhưng thực tế có những món tưởng “lành” lại tiềm ẩn nguy cơ:

– Nấm khô, măng khô: Khi sấy, hàm lượng purin cô đặc hơn so với tươi. Canh măng nấu giò heo hay lẩu nấm là “bẫy” phổ biến.
– Nước hầm xương, nước dùng đậm đặc: Hầm càng lâu, purin từ tủy và mô liên kết càng hòa tan vào nước. Mì phở, bún bò, lẩu… nếu dùng nước dùng công nghiệp hoặc hầm xương nhiều giờ thì rất nguy hiểm.
– Men bia, men vi sinh bổ sung: Một số loại men tiêu hóa hoặc thực phẩm chức năng chứa chiết xuất men bia — cần đọc kỹ thành phần.

Không chỉ kiêng — còn phải “ăn đúng”

Kiêng khem không có nghĩa là nhịn ăn hay ăn thiếu chất. Bạn vẫn cần đủ đạm, vitamin và năng lượng, nhưng phải chọn nguồn phù hợp:

– Ưu tiên đạm thực vật: Đậu nành, đậu Hà Lan, đậu đen… tuy có purin nhưng ở dạng dễ chuyển hóa và đi kèm chất xơ giúp đào thải acid uric.
– Rau xanh đa dạng: Dưa leo, bí đỏ, cải ngọt, rau má… hỗ trợ kiềm hóa nước tiểu, giúp thận thải acid uric tốt hơn.
– Uống đủ nước: Tối thiểu 2–2,5 lít/ngày (trừ khi có chống chỉ định về tim/thận). Nước lọc, nước khoáng kiềm, trà xanh nhạt đều tốt.
– Sữa ít béo: Nghiên cứu cho thấy sữa tách béo giúp giảm nguy cơ cơn gout nhờ protein casein và lactalbumin thúc đẩy bài tiết acid uric.

Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ: thay bia bằng nước lọc, thay thịt đỏ bằng đậu phụ, và đừng bao giờ coi thường một cơn đau gout “chỉ ở ngón chân”. Vì phía sau đó có thể là hàng loạt tổn thương khớp, thận và tim mạch nếu bạn chủ quan.