Lao là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất thế giới, với khả năng lây lan âm thầm nhưng vô cùng nhanh chóng. Không ít người lầm tưởng rằng chỉ khi tiếp xúc gần mới bị lây bệnh, trong khi thực tế, vi khuẩn lao có thể “len lỏi” qua nhiều con đường không ngờ tới trong cuộc sống hàng ngày. Vậy bệnh lao lây truyền qua những con đường nào? Hãy cùng tìm hiểu để bảo vệ bản thân và những người xung quanh trước “kẻ thù thầm lặng” này.
Menu xem nhanh:
1. Giúp bạn nắm rõ bệnh lao lây truyền qua những con đường nào
Lao phổi là một bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra và có khả năng lây lan chủ yếu qua đường hô hấp. Khác với nhiều bệnh truyền nhiễm khác, lao không cần đến vật chủ trung gian hay ổ chứa mầm bệnh trong tự nhiên để phát tán. Nguồn lây chính lại đến trực tiếp từ người bệnh.
1.1. Bệnh lao lây truyền qua những con đường nào? – Qua đường hô hấp
Hô hấp là con đường lây nhiễm chủ yếu của căn bệnh lao phổi. Khi người mắc lao phổi, lao thanh quản hoặc lao phế quản ở giai đoạn hoạt động ho, khạc đờm hoặc hắt hơi, họ sẽ phát tán vi khuẩn lao ra không khí dưới dạng những hạt nhỏ li ti. Những người xung quanh nếu hít phải các hạt này – đặc biệt trong môi trường kín, không thông thoáng – sẽ có nguy cơ rất cao bị nhiễm bệnh.
1.2. Tiếp xúc với người bệnh hoặc chất thải chứa vi khuẩn lao
Ngoài việc hít phải vi khuẩn trong không khí, người bình thường cũng có thể bị lây khi tiếp xúc gần, lâu dài với người đang mắc lao phổi. Trong một số trường hợp, vi khuẩn lao có thể tồn tại trong dịch tiết, đờm, hoặc các vật dụng cá nhân của người bệnh nếu không được xử lý đúng cách, từ đó làm tăng nguy cơ lây nhiễm cho những người xung quanh.
1.3.Bệnh lao lây truyền qua những con đường nào? – Qua thực phẩm và vật nuôi nhiễm bệnh
Mặc dù hiếm gặp hơn, một số trường hợp bệnh lao có thể lây truyền khi con người tiêu thụ thực phẩm bị nhiễm vi khuẩn lao – chẳng hạn như sữa chưa tiệt trùng từ bò mắc bệnh lao. Việc ăn phải thịt của các loài vật bị nhiễm lao mà không được nấu chín kỹ cũng có thể trở thành nguồn gây bệnh.
Bệnh lao phần lớn lây qua đường hô hấp
2. Đối tượng có nguy cơ cao mắc phải căn bệnh lao phổi
Lao phổi là căn bệnh truyền nhiễm có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, từ trẻ nhỏ đến người cao tuổi. Tuy nhiên, có những nhóm đối tượng đặc biệt dễ nhiễm lao hơn do các yếu tố về sức khỏe, lối sống hoặc môi trường sống. Cụ thể:
2.1. Người bị suy giảm miễn dịch
Đây là nhóm có nguy cơ mắc bệnh lao cao nhất. Đặc biệt là những người nhiễm HIV/AIDS, bệnh nhân ung thư, hoặc người đang điều trị bằng các loại thuốc ức chế miễn dịch. Khi hệ miễn dịch suy yếu, cơ thể rất khó chống lại vi khuẩn lao nếu bị phơi nhiễm.
2.2. Người có sự tiếp xúc gần với các nguồn lây
Những người sống chung hoặc thường xuyên tiếp xúc với bệnh nhân lao phổi, đặc biệt trong môi trường khép kín như hộ gia đình, khu tập thể, bệnh viện… có nguy cơ cao bị lây nhiễm. Trẻ nhỏ (do sức đề kháng yếu và chưa ý thức được cách phòng tránh) là đối tượng rất dễ nhiễm lao khi tiếp xúc với người bệnh.
2.3. Người mắc các bệnh mạn tính
Những người có bệnh nền như đái tháo đường, loét dạ dày tá tràng, suy thận mạn tính, hoặc các bệnh lý làm giảm sức đề kháng đều dễ trở thành “mục tiêu” của vi khuẩn lao. Các bệnh mạn tính thường khiến hệ miễn dịch hoạt động kém hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
2.4. Người hiện có lối sống thiếu lành mạnh
Những người nghiện rượu, ma túy hoặc hút thuốc lá thường xuyên cũng là nhóm dễ mắc lao phổi hơn. Các chất này gây tổn hại đến phổi và hệ miễn dịch, làm giảm khả năng chống lại vi khuẩn lao khi tiếp xúc.
2.5. Người sử dụng các loại thuốc ức chế miễn dịch kéo dài
Việc sử dụng lâu dài các loại thuốc như corticosteroid, thuốc hóa trị trong điều trị ung thư hoặc các bệnh tự miễn có thể làm hệ miễn dịch bị suy yếu nghiêm trọng. Đây là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn lao xâm nhập và gây bệnh.
Người có lối sống không lành mạnh dễ mắc phải căn bệnh lao
3.Phòng ngừa bệnh lao phổi như thế nào cho hiệu quả?
3.1. Đối với người chưa mắc bệnh: Chủ động phòng ngừa từ sớm
– Tiêm vắc xin BCG phòng lao là biện pháp hiệu quả nhất hiện nay để giúp trẻ sơ sinh tạo miễn dịch sớm với vi khuẩn lao. Việc tiêm nên được thực hiện ngay trong tháng đầu sau sinh, theo khuyến cáo từ Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia.
– Đeo khẩu trang khi ra ngoài, đến nơi đông người hoặc khi tiếp xúc với người nghi ngờ mắc bệnh là cách đơn giản nhưng rất hiệu quả để ngăn chặn vi khuẩn xâm nhập qua đường hô hấp.
– Rửa tay bằng xà bông dưới vòi nước sạch, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, giúp loại bỏ vi khuẩn và hạn chế nguy cơ lây bệnh qua tay.
– Thói quen nhỏ này giúp hạn chế việc phát tán giọt bắn chứa vi khuẩn ra môi trường, giảm nguy cơ lây lan bệnh trong cộng đồng.
– Tránh sử dụng chung khăn mặt, bàn chải, cốc chén,… với người đang mắc bệnh lao để giảm nguy cơ tiếp xúc với vi khuẩn.
– Nên dọn dẹp nhà cửa thường xuyên, đảm bảo không gian sống thông thoáng, sạch sẽ và có đủ ánh sáng để vi khuẩn không có cơ hội phát triển.
– Việc kiểm tra sức khỏe đều đặn giúp phát hiện sớm các dấu hiệu nghi ngờ bệnh lao, từ đó điều trị kịp thời và ngăn ngừa lây lan.
3.2. Đối với người đang mắc bệnh lao phổi: Hạn chế tối đa khả năng lây lan
– Người bệnh nên đeo khẩu trang, đặc biệt khi ra ngoài hoặc tiếp xúc với người khác, để giảm phát tán vi khuẩn qua không khí.
– Cần che miệng khi ho, hắt hơi và chỉ khạc nhổ vào nơi quy định. Đờm và các vật dụng bị nhiễm phải được xử lý theo hướng dẫn của cơ sở y tế.
– Dùng thuốc đúng liều, đủ thời gian theo chỉ định của bác sĩ là điều kiện bắt buộc để ngăn chặn vi khuẩn kháng thuốc và đảm bảo hiệu quả điều trị.
– Việc tái khám giúp bác sĩ theo dõi quá trình phục hồi và điều chỉnh phác đồ nếu cần thiết.
– Người bệnh nên mở cửa sổ thường xuyên để không gian sống được chiếu sáng, khô ráo và hạn chế sự tồn tại của vi khuẩn lao.
Người mắc bệnh cần che chắn cẩn thận khi ho hoặc hắt hơi…
Hiểu rõ các con đường lây truyền của bệnh lao chính là bước đầu quan trọng trong việc phòng ngừa và kiểm soát căn bệnh nguy hiểm này. Vì vi khuẩn lao có thể lây lan qua đường hô hấp, việc duy trì thói quen vệ sinh tốt, đeo khẩu trang đúng cách, tránh tiếp xúc gần với người bệnh và tiêm phòng đầy đủ là những biện pháp không thể xem nhẹ. Đặc biệt, nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao hoặc sống trong môi trường dễ phơi nhiễm, đừng chần chừ trong việc tầm soát sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Chủ động bảo vệ mình cũng là cách bạn đang góp phần bảo vệ cả cộng đồng khỏi sự lan rộng của bệnh lao.
