Trật khớp là một trong những chấn thương thường gặp trong cuộc sống hàng ngày, từ các hoạt động thể thao, tai nạn đến những cử động sai tư thế. Khi bị trật khớp, các đầu xương bị lệch ra khỏi vị trí bình thường trong khớp, gây đau đớn và hạn chế vận động. Hiểu rõ dấu hiệu nhận biết và cách xử trí khi bị trật khớp là rất quan trọng để tránh những biến chứng lâu dài. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng trật khớp, các dấu hiệu nhận biết và cách xử trí hiệu quả.
Menu xem nhanh:
1. Trật khớp là gì?
Trật khớp là tình trạng mà các đầu xương bị đẩy ra khỏi vị trí tự nhiên trong khớp do lực tác động mạnh. Khớp là nơi tiếp xúc giữa hai hoặc nhiều xương, giúp tạo sự linh hoạt trong cử động của cơ thể. Khi bị trật khớp, cấu trúc khớp bị tổn thương, gây ra nhiều khó khăn trong việc cử động và đau đớn. Trật khớp có thể xảy ra ở nhiều vị trí khác nhau như vai, khuỷu tay, ngón tay, hông, đầu gối, và mắt cá chân.
2. Các nguyên nhân gây trật khớp
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trật khớp, bao gồm:
Chấn thương do tai nạn: Tai nạn giao thông, ngã mạnh, hay va chạm trong các hoạt động thể thao có thể gây trật khớp.
Cử động sai tư thế: Các cử động đột ngột, không đúng cách trong sinh hoạt hàng ngày cũng có thể khiến các khớp bị trật.
Sức ép lên khớp: Sử dụng các khớp quá mức, đặc biệt là trong các hoạt động như nâng vật nặng hoặc tập luyện cường độ cao.
Bệnh lý nền: Một số bệnh về xương khớp như loãng xương, thoái hóa khớp cũng làm tăng nguy cơ trật khớp.
3. Dấu hiệu nhận biết
Đau dữ dội: Đây là triệu chứng phổ biến và xuất hiện ngay lập tức sau khi bị chấn thương. Cơn đau thường tăng lên khi cố gắng cử động vùng khớp bị trật.
Biến dạng khớp: Khớp có thể trở nên biến dạng rõ rệt, nhìn lệch ra khỏi vị trí ban đầu. Điều này đặc biệt dễ thấy ở các khớp như vai, khuỷu tay, hoặc ngón tay.
Sưng và bầm tím: Vùng da xung quanh khớp bị trật thường bị sưng to và xuất hiện các vết bầm tím do chảy máu trong mô.
Mất khả năng vận động: Người bị trật khớp sẽ gặp khó khăn hoặc không thể cử động được vùng khớp bị tổn thương.
Tê hoặc ngứa râm ran: Trật khớp có thể gây chèn ép dây thần kinh, dẫn đến cảm giác tê hoặc ngứa ran ở khu vực xung quanh khớp.
Trật khớp khiến người bệnh đau dữ dội vùng đầu gối, sưng, bầm tím, khó cử động, nếu để ý kỹ có thể thấy khớp gối bị biến dạng.
4. Các bước xử trí khi bị trật khớp
Xử lý kịp thời khi bị trật khớp có thể ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và giúp quá trình hồi phục nhanh hơn. Dưới đây là các bước xử trí cơ bản mà bạn nên thực hiện ngay khi nghi ngờ mình bị trật khớp:
4.1. Dừng ngay hoạt động
Ngay khi cảm thấy có dấu hiệu bị trật khớp, bạn nên dừng ngay mọi hoạt động để tránh làm tổn thương thêm vùng khớp. Nếu tiếp tục cử động, khớp có thể bị tổn thương nghiêm trọng hơn.
4.2. Chườm lạnh khi bị trật khớp
Việc chườm lạnh là biện pháp sơ cứu hiệu quả giúp giảm sưng và đau tại vùng khớp bị trật. Sử dụng túi đá hoặc khăn lạnh đặt lên vùng bị thương khoảng 15-20 phút. Cần chườm bằng túi hoặc bọc đá trong một chiếc khăn mềm ẩm, không chườm trực tiếp đá lên da vì sẽ gây bỏng lạnh.
4.3. Cố định khớp
Sau khi chườm lạnh, bạn cần cố định khớp để tránh khớp bị lệch thêm. Bạn có thể sử dụng nẹp hoặc băng cố định nhẹ nhàng vùng khớp. Điều này giúp giảm đau và ngăn ngừa tổn thương thêm cho dây chằng và xương.
4.4. Nâng cao vùng bị thương
Nếu có thể, bạn nên nâng cao vùng bị thương lên trên mức tim để giúp giảm sưng. Điều này giúp ngăn ngừa tình trạng chảy máu trong mô và giảm bớt cảm giác đau đớn.
4.5. Uống thuốc giảm đau
Để giảm bớt cơn đau, bạn có thể sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn như paracetamol nhưng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ về liều lượng và cách dùng sao cho phù hợp.
4.6. Đi khám bác sĩ khi bị trật khớp
Sau khi sơ cứu tại chỗ, bạn nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ kiểm tra và chẩn đoán chính xác tình trạng trật khớp. Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra lâm sàng và có thể yêu cầu chụp X-quang hoặc các xét nghiệm hình ảnh khác để đánh giá mức độ tổn thương.
Nếu nghi ngờ bị trật khớp gối, bạn chườm lạnh, tuyệt đối không được chườm nóng.
5. Điều trị trật khớp
Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng trật khớp, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị phù hợp:
5.1. Nắn khớp
Nắn khớp là phương pháp bác sĩ sẽ sử dụng để đưa khớp trở lại vị trí bình thường. Đây là một quá trình cần thực hiện dưới sự giám sát y tế, thường kèm theo thuốc giảm đau hoặc gây tê để tránh đau đớn cho người bệnh.
5.2. Bó bột hoặc nẹp
Sau khi khớp đã được nắn lại, bác sĩ có thể bó bột hoặc sử dụng nẹp để cố định khớp, đảm bảo khớp ổn định trong quá trình hồi phục. Thời gian bó bột hoặc nẹp phụ thuộc vào mức độ tổn thương và khớp bị trật.
5.3. Phẫu thuật
Trong một số trường hợp nặng, khi trật khớp gây tổn thương dây chằng, cơ hoặc xương nghiêm trọng, phẫu thuật có thể được yêu cầu. Sau phẫu thuật, quá trình phục hồi sẽ kéo dài hơn và người bệnh cần tuân thủ các biện pháp vật lý trị liệu để lấy lại chức năng của khớp.
Khi bị trật khớp bạn cần được nghỉ ngơi, kê cao vùng đầu gối và chân, sử dụng thuốc và chế độ tập luyện theo đúng hướng dẫn của bác sĩ.
6. Phòng ngừa trật khớp
Mặc dù trật khớp là tình trạng không thể dự đoán trước, nhưng bạn vẫn có thể áp dụng một số biện pháp để giảm nguy cơ mắc phải:
Tập thể dục đều đặn: Việc rèn luyện thể chất giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp và tính linh hoạt của các khớp, từ đó giảm nguy cơ trật khớp.
Sử dụng trang bị bảo hộ khi chơi thể thao: Đặc biệt là khi tham gia các môn thể thao có tính đối kháng cao, việc sử dụng trang bị bảo hộ như nẹp khớp, giày thể thao đúng chuẩn sẽ giúp bảo vệ các khớp hiệu quả.
Cẩn thận khi di chuyển: Hãy chú ý khi di chuyển trên các bề mặt trơn trượt hoặc khi mang vác vật nặng để tránh các tai nạn gây trật khớp.
Trật khớp là tình trạng chấn thương nghiêm trọng nhưng có thể điều trị hiệu quả nếu được nhận biết và xử trí đúng cách. Khi bị trật khớp, việc sơ cứu kịp thời và đến cơ sở y tế kiểm tra là vô cùng quan trọng để tránh các biến chứng không mong muốn. Đồng thời, áp dụng các biện pháp phòng ngừa cũng là cách tốt nhất để bảo vệ các khớp khỏi nguy cơ bị trật khớp trong tương lai.
