Trong cuộc sống hằng ngày, đôi khi chúng ta có thể gặp cảm giác khó nuốt, hoặc có lúc cảm thấy như thức ăn mắc lại ở cổ họng hoặc giữa ngực sau khi ăn. Tuy nhiên, nếu bạn thường xuyên có cảm giác nuốt nghẹn ở ngực, kèm theo đau tức, khó chịu hay buồn nôn thì đây không đơn thuần là hiện tượng sinh lý bình thường mà có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến thực quản, dạ dày, tim mạch hoặc thần kinh.
Menu xem nhanh:
1. Cảm giác nuốt nghẹn ở ngực là gì?
Cảm giác nuốt nghẹn ở ngực là biểu hiện khi người bệnh cảm thấy khó khăn khi nuốt thức ăn hoặc nước bọt, đặc biệt là khi thức ăn như “kẹt lại” ở giữa ngực – vị trí sau xương ức. Một số người mô tả cảm giác như có vật cản, khó chịu hoặc đau âm ỉ lan từ cổ họng xuống ngực. Triệu chứng này có thể xuất hiện đột ngột hoặc kéo dài âm ỉ, đôi khi đi kèm với buồn nôn, ho khan, ợ hơi, nóng rát.
Cảm giác này không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách.
Nuốt nghẹn có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, trong đó phổ biến là các bệnh lý ở thực quản.
2. Nguyên nhân phổ biến gây cảm giác nuốt nghẹn ở ngực
Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng nuốt nghẹn, từ các vấn đề cơ học đến rối loạn chức năng hệ tiêu hóa. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:
2.1. Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD)
Trào ngược là nguyên nhân thường gặp nhất gây cảm giác nuốt nghẹn ở ngực. Khi acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản, nó có thể làm tổn thương niêm mạc thực quản, gây viêm, phù nề và dẫn đến cảm giác nóng rát, nuốt đau hoặc nuốt nghẹn. Ngoài cảm giác nghẹn, người bệnh còn có thể kèm theo các triệu chứng như ợ chua, ợ nóng, cảm giác đầy bụng sau ăn, ho khan kéo dài về đêm.
2.2. Viêm thực quản
Viêm thực quản có thể là biến chứng của GERD hoặc do nhiễm khuẩn, nhiễm nấm (thường gặp ở người suy giảm miễn dịch). Viêm thực quản khiến thực quản sưng nề, làm hẹp lòng ống thực quản, từ đó tạo cảm giác khó nuốt, nghẹn ở ngực.
2.3. Co thắt thực quản
Đây là một dạng rối loạn vận động thực quản, trong đó các cơ co thắt không đồng bộ hoặc co bóp quá mạnh gây cảm giác nuốt nghẹn, đôi khi kèm theo đau tức ngực giống như đau tim. Cơn đau có thể dữ dội, lan lên vai hoặc cánh tay.
2.4. Hẹp thực quản (do u, xơ, hoặc sẹo)
Các khối u lành tính hoặc ác tính, sẹo do trào ngược mạn tính hoặc sau xạ trị đều có thể gây hẹp lòng thực quản. Người bệnh thường khởi đầu với cảm giác nghẹn khi nuốt đồ rắn, sau đó tiến triển đến mức cả đồ lỏng cũng khó nuốt.
2.5. Thoát vị hoành
Thoát vị hoành là tình trạng một phần dạ dày trượt lên qua cơ hoành vào ngực. Điều này ảnh hưởng đến chức năng của cơ vòng thực quản dưới, dễ gây trào ngược và tạo cảm giác nuốt nghẹn.
2.6. Nguyên nhân từ vấn đề thần kinh hoặc cơ
Một số bệnh lý thần kinh như Parkinson, xơ cứng rải rác, đột quỵ hoặc bệnh lý cơ (như bệnh nhược cơ) cũng ảnh hưởng đến khả năng vận động của cơ thực quản, làm người bệnh khó nuốt, dễ bị sặc và có cảm giác vướng nghẹn ở cổ ngực.
2.7. Nguyên nhân do tâm lý
Stress, lo âu hoặc trầm cảm cũng có thể gây cảm giác “nuốt nghẹn giả”. Dù thực quản không có tổn thương thực thể, người bệnh vẫn cảm thấy như có vật cản hoặc nghẹn thắt cổ họng – được gọi là hội chứng “globus hystericus”. Cảm giác này thường xảy ra khi căng thẳng và biến mất khi thư giãn.
Thăm khám sớm nếu có tình trạng nuốt nghẹn kéo dài, để tránh hệ lụy nghiêm trọng.
3. Cách phân biệt với các bệnh lý tim mạch
Cảm giác nghẹn ở ngực do vấn đề ở thực quản có thể bị nhầm với cơn đau thắt ngực do bệnh cơ tim. Đó là bởi các cơn co thắt thực quản có thể gây đau ngực dữ dội giống như nhồi máu cơ tim. Người bệnh cần nhận biết rõ để phân biệt cảm giác nghẹn do thực quản với đau thắt ngực do thiếu máu cơ tim.
Một số dấu hiệu gợi ý đau ngực do tim mạch gồm:
Đau ngực lan lên cổ, hàm, cánh tay trái.
Cơn đau xuất hiện khi gắng sức và giảm khi nghỉ ngơi.
Có tiền sử cao huyết áp, rối loạn lipid máu, tiểu đường.
Kèm theo khó thở, đổ mồ hôi lạnh, buồn nôn.
Trong khi đó, cảm giác nghẹn do tiêu hóa thường liên quan đến việc ăn uống, xuất hiện sau ăn, và giảm khi uống nước hoặc thay đổi tư thế. Tuy nhiên, việc chẩn đoán chính xác chỉ có được qua thăm khám bác sĩ chuyên khoa cùng sự hô trợ của các phương phám chẩn đoán cận lâm sàng.
4. Khi nào cần đi khám?
Bạn nên đến bệnh viện thăm khám nếu có các dấu hiệu sau:
Cảm giác nuốt nghẹn kéo dài hơn 1–2 tuần.
Khó nuốt ngày càng tăng, từ đồ rắn đến đồ lỏng.
Sụt cân không rõ nguyên nhân.
Đau ngực dữ dội không giảm khi nghỉ.
Kèm theo ho ra máu, nôn ra máu hoặc phân đen.
5. Phương pháp chẩn đoán
Tùy theo biểu hiện lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định một số kỹ thuật chẩn đoán cận lâm sàng cần thiết như:
Đo áp lực thực quản: Đánh giá khả năng co bóp cơ thực quản.
Đo pH thực quản 24 giờ: Xác định tình trạng trào ngược acid.
Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng: Quan sát tổn thương thực thể, sinh thiết nếu nghi ngờ ung thư.
Chụp X-quang thực quản có cản quang: Đánh giá hình dạng, hẹp hoặc khối u trong thực quản.
Điện tim, siêu âm tim, men tim: Loại trừ bệnh lý tim mạch.
Trong đó, đo áp lực thực quản (HRM) được xem là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán các vấn đề liên quan đến rối loạn nuốt.
6. Cách điều trị khi có cảm giác nuốt nghẹn ở ngực
Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể:
Nếu do trào ngược dạ dày: Dùng thuốc ức chế tiết acid (PPI), thay đổi lối sống (ăn ít, chia nhỏ bữa, tránh nằm ngay sau ăn, giảm cân…).
Nếu do viêm thực quản: Dùng thuốc kháng viêm, kháng nấm hoặc kháng sinh nếu có nhiễm khuẩn.
Nếu do rối loạn co thắt thực quản: Có thể dùng thuốc giãn cơ, phẫu thuật nong hoặc tiêm botox.
Nếu do khối u hoặc hẹp thực quản: Cần can thiệp ngoại khoa hoặc điều trị ung thư chuyên sâu.
Nếu do tâm lý: Liệu pháp tâm lý, thiền, yoga và thuốc an thần nhẹ có thể giúp cải thiện.
Đo áp lực thực quản là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán nguyên nhân gây nuốt nghẹn.
7. Phòng ngừa, hạn chế tình trạng nuốt nghẹn bằng cách nào?
Một số điều cần lưu ý sau đây sẽ giúp phòng tránh tình trạng nuốt nghẹn:
Ăn chậm, nhai kỹ, tránh nuốt vội vàng.
Tránh các thực phẩm dễ gây kích ứng thực quản như đồ chua, cay, nhiều dầu mỡ.
Không nằm ngay sau khi ăn, kê cao đầu giường khi ngủ.
Giảm stress, tập thể dục thường xuyên, duy trì tinh thần thư giãn.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các bệnh lý tiêu hóa và tim mạch.
Như vậy, cảm giác nuốt nghẹn ở ngực là triệu chứng không nên chủ quan. Dù đôi khi đó chỉ là biểu hiện lành tính do căng thẳng hoặc rối loạn nhẹ, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý nguy hiểm như trào ngược thực quản, viêm loét, u thực quản hoặc bệnh tim mạch. Việc thăm khám sớm và điều trị đúng hướng sẽ giúp phòng tránh biến chứng và cải thiện chất lượng sống rõ rệt. Nếu bạn hoặc người thân gặp tình trạng này, đừng trì hoãn việc đến gặp bác sĩ tại cơ sở y tế uy tín có chuyên khoa tiêu hóa.
