Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là một vấn đề tiêu hóa phổ biến, ảnh hưởng đến nhiều người trên toàn thế giới. Đặc trưng của căn bệnh này là tình trạng axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng như ợ nóng, đau ngực và cảm giác đắng trong miệng. Hiểu rõ các nguyên nhân trào ngược và cách chẩn đoán là rất quan trọng để có thể điều trị và kiểm soát hiệu quả tình trạng này.
Menu xem nhanh:
1. Nguyên nhân trào ngược phổ biến
Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến trào ngược dạ dày thực quản. Dưới đây là một số nguyên nhân gây trào ngược phổ biến:
1.1 Sự suy yếu của cơ thắt thực quản dưới (LES) là nguyên nhân trào ngược phổ biến nhất
LES là một vòng cơ nằm ở cuối thực quản, nơi tiếp giáp với dạ dày. Chức năng chính của LES là mở ra để thức ăn và nước uống đi vào dạ dày, sau đó đóng lại để ngăn không cho axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Khi cơ này suy yếu hoặc hoạt động không đúng cách, axit từ dạ dày có thể dễ dàng trào ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng của GERD.
Nguyên nhân trào ngược rất đa dạng.
1.2 Chế độ ăn uống và sinh hoạt thiếu khoa học
Chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt cũng đóng vai trò quan trọng trong việc gây ra trào ngược dạ dày. Một số thực phẩm và đồ uống có thể kích thích hoặc làm suy yếu LES, bao gồm:
– Thực phẩm giàu chất béo
– Đồ uống có ga
– Cà phê và trà
– Rượu
– Chocolate
– Đồ ăn cay
Bên cạnh đó, ăn quá no, ăn khuya, nằm ngay sau khi ăn cũng là những thói quen thiếu lành mạnh có thể làm tăng nguy cơ trào ngược.
1.3 Thừa cân và béo phì
Thừa cân và béo phì là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra trào ngược dạ dày. Lượng mỡ thừa trong cơ thể có thể tạo áp lực lên dạ dày, khiến axit dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản hơn.
1.4 Thai kỳ
Trong thai kỳ, cơ thể phụ nữ sản sinh ra nhiều hormone progesterone hơn, làm giãn cơ LES và tăng nguy cơ trào ngược. Thêm vào đó, sự phát triển của thai nhi cũng tạo áp lực lên dạ dày, góp phần gây ra tình trạng này.
1.5 Một số bệnh lý và thuốc
Một số bệnh lý như thoát vị hoành, tiểu đường, rối loạn tiêu hóa cũng có thể dẫn đến trào ngược dạ dày. Ngoài ra, một số loại thuốc như thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), thuốc chẹn kênh canxi và thuốc chống trầm cảm cũng có thể làm suy yếu LES hoặc kích thích sản xuất axit dạ dày, gây ra trào ngược.
Axit dạ dày trào ngược có thể gây viêm thực quản.
2. Các biến chứng thường gặp của trào ngược dạ dày
Tình trạng axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản có thể gây ra các triệu chứng khó chịu và dẫn đến nhiều biến chứng nếu không được điều trị kịp thời. Dưới đây là một số biến chứng của bệnh trào ngược phổ biến:
– Viêm thực quản: Axit dạ dày trào ngược lên thực quản có thể gây viêm nhiễm, dẫn đến đau, khó nuốt và chảy máu.
– Hẹp thực quản: Viêm nhiễm kéo dài có thể gây ra sẹo và hẹp thực quản, làm cho việc nuốt thức ăn trở nên khó khăn.
– Barrett thực quản: Đây là tình trạng thay đổi bất thường của các tế bào lót trong thực quản do tiếp xúc lâu dài với axit dạ dày, tăng nguy cơ phát triển ung thư thực quản.
– Loét thực quản: Axit dạ dày có thể gây loét trên niêm mạc thực quản, gây ra đau đớn và chảy máu.
– Hệ hô hấp: Axit dạ dày có thể trào ngược vào đường hô hấp, gây ra ho mạn tính, viêm phổi, viêm thanh quản và hen suyễn.
– Sâu răng: Axit dạ dày có thể làm mòn men răng, dẫn đến sâu răng và các vấn đề về răng miệng.
3. Cách chẩn đoán nguyên nhân trào ngược dạ dày thực quản
Chẩn đoán nguyên nhân trào ngược thường bắt đầu với việc đánh giá các triệu chứng lâm sàng và tiền sử bệnh lý của bệnh nhân. Tuy nhiên, để xác định chính xác và đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh, các bác sĩ có thể sử dụng một số phương pháp chẩn đoán sau:
3.1 Theo dõi pH thực quản 24 giờ
Đo pH thực quản 24 giờ là một phương pháp theo dõi mức độ axit trong thực quản (dựa vào độ pH đo được) trong 24 giờ. Khoảng thời gian này có thể linh hoạt tùy vào từng trường hợp.
Để thực hiện phương pháp này, bệnh nhân sẽ được đưa một ống nhỏ gắn thiết bị cảm ứng vào thực quản qua đường mũi. Ống này sẽ kết nối với một thiết bị đeo bên ngoài cơ thể để ghi lại mức độ axit và tần suất, tính chất cơn trào ngược. Đây là “tiêu chuẩn vàng” giúp xác định chính xác bệnh GERD: có hay không axit dạ dày trào ngược lên thực quản? tần suất và mức độ nghiêm trọng của bệnh trào ngược dạ dày – thực quản. Đồng thời chẩn đoán phân biệt GERD với các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự GERD.
Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc là một trong số ít bệnh viện tại miền Bắc đưa phương pháp này vào quá trình thăm khám, chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày và các bệnh lý tiêu hóa khác. Thiết bị để đo pH thực quản được nhập khẩu từ Mỹ, quá trình thực hiện nhẹ nhàng, thoải mái bởi đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên tại Thu Cúc TCI được nhiều bệnh nhân công nhận.
Đo pH thực quản 24 giờ là phương pháp chẩn đoán trào ngược tiêu chuẩn.
3.2 Đo áp lực thực quản độ phân giải cao giúp chẩn đoán nguyên nhân trào ngược
Đo áp lực thực quản độ phân giải cao (HRM thực quản) là một phương pháp đo lường khả năng vận động của thực quản nhờ theo dõi sự co bóp của thực quản và thăm dò hoạt động của cơ thắt thực quản dưới. Bằng cách đưa một ống thông nhỏ gắn cảm biến vào thực quản, các bác sĩ có thể đo lường áp lực tại đây và đánh giá xem LES có hoạt động bình thường hay không. Nếu có tình trạng suy yếu LES thì khả năng bạn bị trào ngược là rất cao.
Phương pháp này đang được áp dụng tại Thu Cúc TCI và được các bác sĩ của chuyên khoa Thăm dò chức năng – Nội soi tiêu hóa chỉ định linh hoạt trong từng trường hợp. Hệ thống máy nhập khẩu từ Mỹ đảm bảo độ chính xác và an toàn.
3.3 Nội soi tiêu hóa trên
Nội soi tiêu hóa trên là một trong những phương pháp hữu ích cho việc chẩn đoán bệnh GERD. Bác sĩ sẽ sử dụng một ống nội soi mỏng và linh hoạt có gắn camera để quan sát trực tiếp thực quản, dạ dày và phần đầu của ruột non. Phương pháp này giúp chẩn đoán trào ngược nhờ việc phát hiện các tổn thương hoặc viêm loét do axit dạ dày gây ra, đồng thời loại trừ các nguyên nhân khác có thể gây ra triệu chứng tương tự.
3.4 Chụp X-quang thực quản – dạ dày – tá tràng
Chụp X-quang thực quản – dạ dày – tá tràng có thể được sử dụng để quan sát hình ảnh thực quản, dạ dày và phần đầu của ruột non. Bệnh nhân sẽ được uống một chất cản quang trước khi chụp, giúp làm nổi bật các cấu trúc bên trong và phát hiện các bất thường có thể gây ra trào ngược.
3.5 Kiểm tra thử nghiệm Proton Pump Inhibitor (PPI)
Thử nghiệm PPI là một phương pháp không xâm lấn, thường được sử dụng để chẩn đoán GERD. Bệnh nhân sẽ được yêu cầu dùng thuốc ức chế bơm proton trong một khoảng thời gian ngắn và theo dõi xem các triệu chứng có giảm đi hay không. Nếu các triệu chứng giảm đáng kể khi dùng thuốc, điều này có thể là dấu hiệu cho thấy bệnh nhân đang mắc GERD.
Trào ngược dạ dày thực quản là một tình trạng phổ biến nhưng có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không được điều trị kịp thời. Hiểu rõ các nguyên nhân trào ngược phổ biến và cách chẩn đoán là bước đầu tiên quan trọng trong việc kiểm soát và điều trị bệnh. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng của GERD, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh và nhận được phác đồ điều trị phù hợp.
