Viêm amidan là tình trạng bệnh lý phổ biến gây ra nhiều phiền toái trong sinh hoạt hàng ngày. Những cơn đau rát họng, khó nuốt và nhiều vấn đề khác khiến người bị viêm amidan mệt mỏi và suy giảm chất lượng cuộc sống. Làm thế nào để nhận biết sớm và xử lý đúng cách khi gặp phải vấn đề này? Hãy cùng TCI tìm hiểu những thông tin quan trọng về bệnh lý amidan qua bài viết dưới đây.

1. Tổng quan về viêm amidan

Amidan là một cặp mô lympho nằm ở hai bên họng, đóng vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch cơ thể, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Những khối mô này hoạt động như hàng rào bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh xâm nhập qua đường hô hấp.

Hình ảnh minh họa về amidan và viêm amidan

1.1. Khái niệm và bản chất của bệnh

Viêm amidan, hay còn gọi là viêm amiđan, là tình trạng viêm nhiễm ở các khối mô lympho này, thường do vi khuẩn hoặc virus gây ra. Tình trạng viêm này có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến hơn cả là ở trẻ em và thanh thiếu niên. Khi bị viêm amidan, người bệnh thường cảm thấy đau rát vùng họng, khó nuốt, và có thể kèm theo các triệu chứng toàn thân như sốt, mệt mỏi.

Amidan bình thường có màu hồng nhạt, nhưng khi viêm sẽ sưng to, đỏ và có thể xuất hiện các đốm trắng hoặc vàng trên bề mặt. Trong một số trường hợp nặng, có thể xuất hiện mủ hoặc màng giả bao phủ.

1.2. Phân loại các trường hợp bị viêm amidan

Dựa vào tính chất và thời gian diễn biến, viêm amidan được chia thành các loại sau:

– Viêm amidan cấp tính: Khởi phát đột ngột, với các triệu chứng rõ rệt như đau họng dữ dội, sốt cao và khó nuốt. Tình trạng các triệu chứng bệnh thường kéo dài từ vài ngày đến khoảng 2 tuần.

– Viêm amidan mạn tính: Hình thành sau nhiều đợt viêm cấp tính không được điều trị triệt để hoặc điều trị không đúng cách. Triệu chứng thường âm ỉ, kéo dài và có thể tái phát nhiều lần.

Việc xác định chính xác loại viêm amidan giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

2. Dấu hiệu bị viêm amidan

Nhận biết sớm các triệu chứng của viêm amidan giúp người bệnh có biện pháp xử lý kịp thời, tránh những biến chứng đáng tiếc. Tùy thuộc vào độ tuổi và thể trạng, các dấu hiệu có thể khác nhau ở từng người.

2.1. Triệu chứng dễ nhận biết khi bị viêm amidan

Khi mắc bệnh, người bị viêm amidan thường xuất hiện các dấu hiệu sau:

– Đau vùng họng miệng, đặc biệt đau nhiều hơn khi nuốt
– Amidan sưng to, đỏ, có thể có các đốm trắng hoặc vàng
– Khó nuốt, cảm giác đau khi ăn uống
– Hơi thở có mùi hôi
– Giọng nói khàn đục
– Sưng các hạch lympho ở cổ
– Có thể đau tai sau một số ngày, đặc biệt khi nuốt

Ngoài các triệu chứng cục bộ ở vùng họng, người bệnh còn có thể gặp phải các biểu hiện toàn thân như sốt cao (có thể lên đến 39-40°C), ớn lạnh, mệt mỏi, chán ăn và đau nhức cơ thể.

2.2. Dấu hiệu phân biệt viêm amidan với các bệnh lý tương tự

Nhiều bệnh lý đường hô hấp có triệu chứng tương tự viêm amidan, vì vậy việc phân biệt rất quan trọng để có hướng điều trị đúng. Một số đặc điểm điển hình có thể giúp người bệnh phân biệt các bệnh lý này như:

– Viêm họng thông thường: Chủ yếu gây đau rát họng, ít khi sốt cao, không có các đốm trắng trên amidan.

– Bạch hầu: Có màng giả màu trắng xám dính chặt vào niêm mạc họng, khó bóc tách và dễ gây chảy máu khi cố gắng loại bỏ.

– Tay chân miệng: Thường có phát ban ở lòng bàn tay, bàn chân và trong miệng, ít khi gây sưng amidan rõ rệt.

– Cúm mùa: Các triệu chứng toàn thân như sốt, đau nhức cơ thể thường nổi trội hơn triệu chứng đau họng.

Việc quan sát kỹ các dấu hiệu và đánh giá đúng tình trạng bệnh sẽ giúp người bệnh có hướng xử lý phù hợp và hiệu quả hơn.

Nhiều dấu hiệu thực thể dễ nhận biết bệnh viêm amidan

3. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

3.1. Tác nhân gây bệnh chính

Viêm amidan thường do các nguyên nhân sau:

– Vi khuẩn: Streptococcus pyogenes (liên cầu khuẩn nhóm A) là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm amidan cấp tính. Ngoài ra còn có các vi khuẩn khác như Staphylococcus aureus, Haemophilus influenzae.

– Virus: Adenovirus, Rhinovirus, Influenza và Coronavirus là những virus thường gặp gây viêm amidan. Viêm amidan do virus thường nhẹ hơn và tự khỏi sau 7-10 ngày.

– Nấm: Trong một số trường hợp hiếm gặp, nấm Candida có thể gây viêm amidan, đặc biệt ở những người suy giảm miễn dịch.

Việc xác định chính xác tác nhân gây bệnh có ý nghĩa quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, đặc biệt là quyết định sử dụng kháng sinh hay không.

3.2. Yếu tố tăng nguy cơ

Một số yếu tố làm tăng khả năng bị viêm amidan bao gồm:
– Tiếp xúc gần với người mắc bệnh (qua giọt bắn, ho, hắt hơi)
– Hệ miễn dịch suy yếu do stress, thiếu ngủ hoặc dinh dưỡng kém
– Thay đổi thời tiết đột ngột
– Môi trường ô nhiễm
– Hút thuốc lá hoặc đôi khi là các trường hợp tiếp xúc với khói thuốc thụ động
– Tiền sử viêm amidan tái phát

Nhận biết và hạn chế các yếu tố nguy cơ giúp giảm thiểu khả năng mắc bệnh, đặc biệt ở những người có tiền sử viêm amidan thường xuyên.

4. Biến chứng và phòng ngừa

4.1. Các biến chứng có thể gặp

Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, viêm amidan có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm:

– Áp-xe quanh amidan: Là tình trạng tụ mủ giữa amidan và thành họng, gây đau dữ dội, khó mở miệng, khó nuốt và nói giọng “khoai tây” (giọng ú ớ).

– Viêm tai giữa: Vi khuẩn từ amidan có thể di chuyển qua vòi nhĩ gây viêm tai giữa, đặc biệt ở trẻ em.

– Viêm xoang: Nhiễm trùng có thể lan sang các xoang cạnh mũi gây viêm xoang cấp hoặc mạn tính.

– Thấp tim: Một biến chứng muộn nguy hiểm của viêm amidan do liên cầu khuẩn nhóm A, có thể gây tổn thương van tim vĩnh viễn.

– Viêm cầu thận cấp: Cũng do phản ứng miễn dịch với liên cầu khuẩn, ảnh hưởng đến chức năng thận.

Bên cạnh đó, viêm amidan tái phát nhiều lần có thể dẫn đến tình trạng ngưng thở khi ngủ, khó thở và giảm chất lượng cuộc sống nói chung.

4.2. Cách phòng ngừa với bệnh viêm amidan

Để phòng ngừa viêm amidan, bạn nên áp dụng các biện pháp sau:

– Chú ý việc vệ sinh tay bằng bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn thường xuyên
– Tránh tiếp xúc gần với các trường hợp bệnh đường hô hấp có thể lây nhiễm
– Uống đủ nước hằng ngày
– Tăng cường hệ miễn dịch thông qua việc tiêm phòng và chế độ ăn uống cân bằng, giàu vitamin C và kẽm
– Lối sống lành mạnh và tránh khói bụi, khói thuốc lá
– Vệ sinh họng miệng hằng ngày bằng cách súc họng với nước muối sinh lý

Ngoài ra, việc duy trì lối sống lành mạnh, ngủ đủ giấc và tập thể dục đều đặn cũng giúp tăng cường sức đề kháng, giảm nguy cơ mắc bệnh.

5. Điều trị viêm amidan

5.1. Điều trị nội khoa

Đối với viêm amidan cấp tính, phương pháp điều trị thường áp dụng:

– Kháng sinh: Chỉ định khi viêm do vi khuẩn, thường là nhóm Penicillin hoặc Macrolide đối với người dị ứng Penicillin. Việc sử dụng kháng sinh cần tuân theo chỉ định của bác sĩ về liều lượng và thời gian điều trị.

– Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol hoặc Ibuprofen giúp làm giảm đau họng và hạ sốt hiệu quả.

– Thuốc súc họng: Dung dịch sát khuẩn như Povidone-iodine giúp giảm viêm và ngăn ngừa nhiễm trùng lan rộng.

– Uống nhiều nước: Giúp làm dịu họng và giữ ẩm niêm mạc.

Với viêm amidan mạn tính, cần có kế hoạch điều trị lâu dài và theo dõi sát sao để tránh tái phát và biến chứng.

5.2. Chỉ định phẫu thuật cắt amidan

Không phải mọi trường hợp viêm amidan đều cần phẫu thuật và hiện nay, việc phẫu thuật amidan cũng đã trở nên phổ biến và nhẹ nhàng hơn với sự phát triển của khoa học kỹ thuật.

Phẫu thuật cắt amidan với phương pháp coblator công nghệ plasma tại TCI

Phẫu thuật loại bỏ tổ chức amidan viêm nhiễm được chỉ định khi:

– Viêm amidan tái phát nhiều lần (thường là 5-7 lần trong 1 năm, hoặc 5 lần/năm trong 2 năm liên tiếp,…)
– Viêm amidan gây biến chứng nghiêm trọng như áp-xe quanh amidan
– Amidan quá phát gây ra các tình trạng nguy hiểm như khó thở, ngưng thở khi ngủ
– Viêm amidan đã điều trị nhưng không đáp ứng điều trị nội khoa

Sau phẫu thuật, người bệnh cần có chế độ chăm sóc nghỉ ngơi riêng, chú ý tuân thủ đúng đủ các hướng dẫn của bác sĩ về chế độ ăn uống, vệ sinh họng miệng và sử dụng thuốc để đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra thuận lợi.

Nhìn chung, viêm amidan là bệnh lý thường gặp nhưng không nên chủ quan. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và có biện pháp điều trị kịp thời giúp người bị viêm amidan tránh được các biến chứng nguy hiểm. Trong nhiều trường hợp, bệnh có thể được điều trị hiệu quả bằng các phương pháp nội khoa đơn giản kết hợp với chế độ nghỉ ngơi, ăn uống hợp lý. Tuy nhiên, nếu bệnh tái phát nhiều lần hoặc có dấu hiệu bất thường, việc thăm khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa Tai Mũi Họng là vô cùng cần thiết.