Gan nhiễm mỡ là tình trạng lượng lớn chất béo tích tụ trong gan, cản trở hoạt động của tế bào gan và dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Nguyên nhân bị gan nhiễm mỡ rất đa dạng bao gồm lạm dụng rượu bia, béo phì, …
Menu xem nhanh:
1. Thông tin về gan nhiễm mỡ và triệu chứng của bệnh
1.1. Gan nhiễm mỡ là bệnh gì?
Gan nhiễm mỡ là tình trạng lượng mỡ tích tụ trong gan quá nhiều, vượt ngưỡng cho phép và ảnh hưởng đến chức năng của gan. Khi đó lượng mỡ trong gan vượt quá 5% tổng trọng lượng gan.
Ở giai đoạn đầu, gan nhiễm mỡ được xem là bệnh lành tính, chưa gây nguy hại đến sức khỏe. Tuy nhiên nếu không cải thiện tình trạng, bệnh sẽ tiến triển nhanh chóng và gây ra nhiều biến chứng như xơ gan thậm chí ung thư gan.
1.2. Triệu chứng của bệnh gan nhiễm mỡ
Khi mới bị gan nhiễm mỡ, hầu như không có triệu chứng rõ ràng. Người bệnh chỉ vô tình phát hiện khi đi làm hoặc làm xét nghiệm máu. Tuy nhiên, bệnh sẽ có một số dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý như sau:
Nước tiểu sẫm màu kèm phân trắng
Một số trường hợp có nước tiểu sẫm màu do uống ít nước hoặc đang uống thuốc. Tuy nhiên nếu nước tiểu vàng kèm phân có màu trắng thì cần đi khám ngay. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo gan đang kêu cứu.
Bụng to, gan to, đau bụng
Có thể sờ thấy gan ở phía dưới hạ sườn phải. Do lượng mỡ tích tụ trong gan tăng lên khiến gan tăng kích thước. Nếu bụng bệnh nhân cũng to lên, có thể bệnh đã tiến triển thành xơ gan.
Mệt mỏi, chán ăn, ăn không ngon, buồn nôn và nôn
Có thể chán ăn, không thèm ăn, khó tiêu, đầy bụng, mệt mỏi là những triệu chứng phổ biến. Tuy nhiên nếu những dấu hiệu trên xuất hiện thường xuyên kèm cảm giác buồn nôn, nôn thì đó có thể là dấu hiệu của gan nhiễm mỡ.
Chán ăn, ăn không ngon là triệu chứng cảnh báo bệnh gan nhiễm mỡ
Vàng da
Vàng da, vàng mắt là triệu chứng cảnh báo chức năng gan đã bị suy giảm. Khi đó việc thanh lọc, thải độc bilirubin có vấn đề, tích tụ lại trong máu và gây hiện tượng vàng da.
Ngứa ngáy, nổi mày đay
Chức năng gan suy giảm làm ảnh hưởng đến việc thải độc tố của cơ thể, dẫn đến nổi mày đay, mảng ban đỏ, ngứa ngáy.
2. Nguyên nhân bị gan nhiễm mỡ cần biết để phòng tránh
Nguyên nhân gây bệnh gan nhiễm mỡ được chia thành 2 loại: do rượu và không do rượu. Bệnh gan nhiễm mỡ do từng loại nguyên nhân sẽ có đặc điểm tiến triển và tổn thương khác nhau.
2.1. Nguyên nhân bị gan nhiễm mỡ phổ biến: do rượu
Uống nhiều rượu bia là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh gan trong đó có gan nhiễm mỡ. Chất cồn trong bia rượu là tác nhân chính làm giảm phân giải mỡ xấu, tăng tích tụ mỡ thừa ứ đọng trong gan. Ngoài ra, chất cồn còn gây ức chế phân giải lipoprotein trong máu từ đó gây ra rối loạn chuyển hóa lipid máu.
Với những người uống rượu bia với lượng ít, không liên tục, gan có cơ chế tự phục hồi tổn thương nên tế bào gan có thể hồi phục. Tuy nhiên nếu uống rượu bia nhiều, liên tục trong thời gian dài sẽ khiến tình trạng mỡ tích tụ trong gan diễn ra nhanh hơn, lượng lớn hơn. Do đó, người bị gan nhiễm mỡ dù giai đoạn 1 cũng cần kiêng bia rượu để hạn chế các biến chứng nguy hiểm của nó.
Rượu, bia là chất dẫn gây ra hàng loạt bệnh lý gan mật nguy hiểm trong đó có gan nhiễm mỡ
2.2. Nguyên nhân bị gan nhiễm mỡ không do rượu
Ngoài bia rượu, một số nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ là:
Tình trạng béo phì
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng chất béo tích tụ trong gan tỷ lệ thuận với cân nặng cơ thể. Tức là người có cân nặng càng cao thì nguy cơ tích lũy mỡ thừa trong gan càng lớn. Tổn thương mô gan do mỡ thừa ở nhóm người thừa cân, béo phì là mức 61-94%, đây là ngưỡng báo động rất nguy hiểm.
Suy dinh dưỡng
Béo phì làm tăng nguy cơ bị gan nhiễm mỡ, suy dinh dưỡng cũng vậy. Nhiều người cho rằng suy dinh dưỡng thì làm sao có thể bị bệnh này được. Tuy nhiên nguyên nhân là do cơ thể không thể tổng hợp apolipoprotein do thiếu hụt dinh dưỡng nên triglyceride tích tụ trong gan dẫn đến gan nhiễm mỡ.
Giảm cân quá mức, phản khoa học, gây hại đến sức khỏe
Giảm cân quá nhanh trong thời gian ngắn, ép cân không khoa học sẽ kích thích lipolysis trong cơ thể. Từ đó gây ra tình trạng chất béo tăng lên nhanh. Bên cạnh đó, quá trình peroxy hóa lipid cũng diễn ra mạnh hơn khiến tế bào gan tổn thương và gây ra tình trạng mỡ tích tụ nhiều trong gan.
Do đó, nếu muốn giảm cân cần tìm hiểu các phương pháp giảm cân an toàn, ăn uống lành mạnh và luyện tập điều độ. Tránh ép cân quá mức hay sử dụng thuốc giảm cân, sẽ gây nhiều hệ lụy cho gan và sức khỏe tổng thể.
Giảm cân khoa học, phù hợp với thể trạng để không làm ảnh hưởng đến gan
Bệnh tiểu đường
Người béo phì có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn so với người có trọng lượng bình thường. Béo phì và gan nhiễm mỡ lại có mối liên hệ chặt chẽ. Người bị tiểu đường đồng thời mắc gan nhiễm mỡ sẽ khó điều trị hơn, sức khỏe giảm sút nhanh chóng.
Tác dụng phụ của thuốc
Gan nhiễm mỡ có thể là tác dụng phụ của 1 số loại thuốc điều trị, làm ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp protein và chuyển hóa lipoprotein. Do đó, cần tìm hiểu kỹ tác dụng phụ của thuốc khi lựa chọn và sử dụng.
Mỡ máu cao
Mỡ máu cao cũng là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ.
3. Làm gì để phòng ngừa bệnh gan nhiễm mỡ?
3.1. Phòng ngừa bệnh bằng cách xây dựng lối sống khoa học
Lối sống khoa học, lành mạnh là chìa khóa vàng giúp ngăn ngừa bệnh gan nhiễm mỡ. Theo đó những điều cần làm là:
– Ăn uống theo chế độ dinh dưỡng hợp lý: tăng cường nhóm chất xơ từ rau của quả, nạp nhiều protein tốt; hạn chế chất béo xấu từ đồ ăn chiên rán, đồ ăn nhanh, đồ ăn chế biến sẵn; giảm ăn tinh bột và đường, đồ ngọt.
– Tập luyện thể dục thể thao đều đặn: đây là điều vô cùng quan trọng. Tập luyện giúp kiểm soát và duy trì cân nặng phù hợp đồng thời tăng cường thể lực và sức đề kháng.
– Thăm khám sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị sớm nhất có thể. Bên cạnh đó cần tiêm ngừa vắc xin theo lịch để ngăn các bệnh gan gây hại. Nếu mắc các bệnh gan khác, cần uống thuốc và theo dõi sức khỏe theo đúng chỉ định của bác sĩ.
3.2. Chế độ dinh dưỡng để ngăn ngừa bệnh gan nhiễm mỡ
Chế độ dinh dưỡng đóng một vai trò quan trọng để phòng ngừa căn bệnh này. Đặc biệt những bệnh nhân đã bị gan nhiễm mỡ ở giai đoạn 1 cần quan tâm nhiều hơn về thực đơn ăn uống để bệnh không diễn tiến sang giai đoạn nặng hơn.
Thực phẩm nên ăn
– Tăng cường rau củ quả – chứa nhiều chất chống oxy hóa, dồi dào chất xơ, có tác dụng giảm cholesterol và hỗ trợ tốt việc giữ cân.
– Dùng dầu thực vật như dầu mè, dầu đậu nành, dầu hạt cải … vì chứa các axit béo không no.
– Tăng khẩu phần cá trong các bữa ăn vì cung cấp nguồn protein ít chất béo, axit omega – 3. Cá là thực phẩm tốt cho sức khỏe khi giảm nồng độ cholesterol, giảm nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ và nhiều bệnh khác.
Thực phẩm cần hạn chế
– Hạn chế bia, rượu, đồ uống có cồn nếu đã bị gan nhiễm mỡ thì cần loại bỏ hoàn toàn. Đây là tác nhân hàng đầu làm chức năng gan bị suy giảm.
– Hạn chế sử dụng mỡ động vật để chế biến, nấu nướng.
– Tránh nhóm thực phẩm giàu cholesterol như nội tạng và da động vật.
– Giảm khẩu phần thịt đỏ vì nhóm thực phẩm này chứa nhiều protein khiến gan phải hoạt động nhiều hơn để chuyển hóa.
Ngay khi có triệu chứng cảnh báo sớm, người bệnh gan nhiễm mỡ cần đi khám để được điều trị sớm, tránh biến chứng xơ gan hoặc ung thư gan. Trường hợp không có triệu chứng hoặc bất kỳ vấn đề nào về chức năng gan cũng cần thăm khám định kỳ và kiểm tra gan thường xuyên.
