Ngoài những biện pháp như vệ sinh cá nhân hay vệ sinh môi trường sống xung quanh, bố mẹ nên chủ động trong việc tiêm vắc xin phòng bệnh viêm màng não mủ cho trẻ để đề phòng bệnh hiệu quả. Hiện nay, có 8 loại vắc xin ngừa bệnh viêm màng não mủ phổ biến, trong đó phần lớn có thể bắt đầu tiêm cho trẻ từ 2 tháng tuổi.
Menu xem nhanh:
1. Tìm hiểu về bệnh lý viêm màng não mủ
1.1. Định nghĩa
Viêm màng não mủ là tình trạng viêm tại màng não khi có sự xâm lấn, tăng sinh của các yếu tố gây bệnh trong dịch não tủy. Bệnh thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi và có nguy cơ tử vong cao. Trong trường hợp sống sót, trẻ có thể chịu di chứng nặng về thần kinh và vận động.
Triệu chứng cũng như thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào tác nhân gây bệnh. Thông thường thời gian ủ bệnh sẽ kéo dài từ 2 – 10 ngày, người bệnh có dấu hiệu sốt, kích thích, li bì,… Trẻ em trên 18 tháng có thể kèm triệu chứng cứng cổ, trẻ dưới 3 tháng các triệu chứng sẽ khó phát hiện hơn.
Viêm màng não mủ có thể xuất hiện quanh năm và gây ra những hậu quả, biến chứng nặng nề với sức khỏe của người bệnh. Đặc thù bệnh tại vị trí nhạy cảm như hệ thần kinh nên nếu không can thiệp kịp thời sẽ để lại nguy cơ di chứng thần kinh vĩnh viễn như liệt các chi, tổn thương não, mất thính lực, tràn dịch màng cứng, câm, sa sút trí tuệ, động kinh, não úng thủy, lác mắt.
Bố mẹ nên chủ động trong việc tiêm vắc xin cho trẻ để đề phòng bệnh hiệu quả.
1.2. Nguyên nhân
Có 3 nguyên nhân phổ biến dẫn đến viêm màng não mủ ở trẻ:
– Vi khuẩn Hib: Vi khuẩn Hib (Haemophilus influenzae loại B) được biết đến là nguyên nhân hàng đầu gây viêm màng não mủ ở người. Vi khuẩn này khu trú tại mũi họng, dễ dàng lây từ người này sang người khác thông qua đường hô hấp hoặc dịch mũi họng. Viêm màng não mủ do vi khuẩn Hib thường xảy ra ở trẻ từ 1 đến 36 tháng tuổi, khi bộ não trẻ còn non nớt và chưa có kháng thể (nếu không tiêm phòng). Trong trường hợp xấu, bệnh có thể để lại những biến chứng nặng nề thậm chí tử vong.
– Phế cầu khuẩn: Phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumonia) được xem là nguyên nhân hàng đầu gây gây viêm màng não mủ ở người tại các quốc gia đã phổ biến chủng ngừa Hib. Vi khuẩn phế cầu thường khu trú tại niêm mạc họng gây viêm tai giữa, viêm xoang, từ đó tấn công lên dịch não tủy gây viêm màng não mủ. Tỉ lệ người bị viêm màng não do phế cầu khuẩn rơi vào khoảng 3/1000 người, tức cứ 1000 người thì có khoảng 3 người mắc bệnh. Trong số những bệnh lý được gây ra bởi phế cầu khuẩn thì viêm màng não rất khó phát hiện và được xem là bệnh nguy hiểm nhất. Người bệnh có nguy cơ đối mặt với những di chứng lâu dài như điếc, mù, động kinh, liệt, trí nhớ kém, chậm phát triển trí tuệ và hội chứng đau đầu kéo dài.
– Mô cầu khuẩn: Viêm màng não mủ gây ra bởi mô cầu khuẩn thường bắt gặp ở trẻ 6 đến 12 tháng tuổi. Tỉ lệ trẻ trên 1 tuổi mắc bệnh thấp hơn. Bệnh nhân viêm màng não mủ bởi mô cầu khuẩn thường có triệu chứng đau đầu dữ dội, sốt, buồn nôn, có ban xuất huyết hình sao đặc trưng hoặc mụn nước. Bệnh lây lan trực tiếp thông qua giọt bắn và có tỉ lệ tử vong cao, đặc biệt có thể tử vong trong 24 giờ đầu nhập viện. Trong trường hợp được phát hiện sớm và điều trị tích cực, tỉ lệ tử vong rơi vào khoảng 5-15%.
Ngoài 3 nguyên nhân phổ biến nêu trên, bệnh cũng có thể bị gây ra bởi 2 loại vi khuẩn:
– E.Coli: Loại vi khuẩn này thường có trong thực phẩm tươi sống, thịt và sữa, khi vào cơ thể cư trú trong hệ tiêu hóa, có thể gây viêm màng não cho trẻ đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có sức đề kháng yếu.
– Listeria Monocytogenes: Loại vi khuẩn không vỏ bọc, kháng acid, không hình thành bào tử và thường tồn tại tỏng ruột người hoặc động vật có vú và các loại giáp xác. Nhìn chung vi khuẩn này rất phổ biến trong môi trường, khả năng lây nhiễm cao và là nguyên nhân gây ra đến 20% ca viêm màng não ở cả trẻ và người cao tuổi.
2. Tìm hiểu về vắc xin phòng bệnh viêm màng não mủ phổ biến hiện nay
2.1. Nhóm vắc xin phòng bệnh viêm màng não mủ do mô cầu khuẩn
Vắc xin Va – Mengoc – BC từ Cuba phòng viêm màng não do mô cầu khuẩn tuýp B, C gây ra, được chỉ định cho trẻ từ 6 tháng trở lên và người trưởng thành trên 45 tuổi. Lịch tiêm của loại vắc xin này là 2 mũi cách nhau 2 tháng.
Vắc xin Menactra từ Mỹ tạo miễn dịch chủ động phòng các bệnh do mô cầu khuẩn nhóm huyết thanh A, C, Y, W – 135 gây ra như viêm màng não, nhiễm trùng huyết, viêm phổi,… Loại vắc xin này được chỉ định cho trẻ từ 9 tháng và có thể tiêm đến trước 56 tuổi với phác đồ:
– Trẻ 9 – 23 tháng tiêm 2 liều cách nhau ít nhất 3 tháng.
– Trẻ từ 2 tuổi đến người trưởng thành dưới 56 tuổi tiêm 1 liều duy nhất.
2.2. Nhóm vắc xin phòng bệnh viêm màng não mủ do phế cầu khuẩn
Vắc xin Synflorix từ Bỉ có thể phòng 10 chủng vi khuẩn gây những bệnh gồm nhiễm trùng, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm tai giữa cấp,… Loại vắc xin này được chỉ định cho trẻ từ 2 tháng tuổi và có thể tiêm đến trước 6 tuổi với phác đồ khác nhau, dao động từ 2 – 4 mũi tùy vào độ tuổi và tình trạng tiêm phòng.
Vắc xin Prevenar 13 từ Bỉ có thể phòng 13 chủng phế cầu khuẩn (gồm tuýp 1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19A, 19F và 23F) gây nguy hại cho trẻ em lẫn người lớn. Loại vắc xin này được chỉ định cho trẻ từ 2 tháng tuổi và người lớn với phác đồ tiêm khác nhau, dao động từ 1 – 4 mũi tùy vào độ tuổi và tình trạng tiêm phòng.
Vắc xin Synflorix từ Bỉ được chỉ định cho trẻ từ 2 tháng tuổi và có thể tiêm đến trước 6 tuổi.
2.3. Nhóm vắc xin phòng viêm màng não mủ do vi khuẩn Hib
Vắc xin 5 trong 1 Pentaxim từ Pháp có thể phòng ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt và viêm phổi, viêm màng não do Hib. Việc kết hợp phòng 5 bệnh trong 1 vắc xin giúp giảm số lần tiêm, hạn chế đau đớn cho trẻ khi phải tiêm nhiều mũi. Loại vắc xin này được chỉ định cho trẻ từ 2 tháng đến 2 tuổi với phác đồ 4 mũi, 3 mũi đầu cách nhau 1 tháng và mũi 4 tiêm vào tháng thứ 16.
Vắc xin 6 trong 1 Infanrix Hexa từ Bỉ có thể phòng ho gà, bạch hầu, uốn ván, viêm gan B, bại liệt và viêm phổi, viêm màng não do Hib. Loại vắc xin này được chỉ định cho trẻ từ 2 tháng đến 2 tuổi với phác đồ 4 mũi, 3 mũi đầu cách nhau 1 tháng và mũi 4 cách mũi 3 tối thiểu 6 tháng, tốt nhất là khoảng 12 tháng.
Vắc xin 6 trong 1 Hexaxim từ Pháp có thể phòng các bệnh như Infanrix Hexa, chỉ định tiêm và phác đồ tương tự.
Vắc xin Quimi – Hib từ Cuba có thể phòng viêm phổi, viêm màng não mủ do Hib gây ra ở trẻ. Loại vắc xin này được chỉ định cho trẻ từ 2 tháng đến 15 tuổi. Đối với trẻ dưới 12 tháng tuổi, phác đồ tiêm gồm 4 mũi tiêm lần lượt khi trẻ 2 – 4 – 6 – 15 tháng tuổi. Đối với trẻ trên 12 tháng tuổi, chỉ cần tiêm 1 mũi duy nhất.
Việc kết hợp phòng 5 bệnh trong 1 vắc xin giúp giảm số lần tiêm, hạn chế đau đớn cho trẻ khi phải tiêm nhiều mũi.
Trên đây là những thông tin chung về 8 loại vắc xin phổ biến phòng bệnh viêm màng não mủ. Hi vọng bài viết đã trả lời được thắc mắc của bạn và nếu bạn có câu hỏi về tiêm chủng hoặc sức khỏe, hãy liên hệ Hệ thống Y tế Thu Cúc TCI để được giải đáp.
