Vacxin là một trong những phát minh y tế nổi bật của nhân loại. Chúng đã giúp ngăn chặn và giảm nguy cơ mắc bệnh cũng như gặp biến chứng của nhiều loại bệnh nguy hiểm cho con người. Trong bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ giúp bạn phân loại vacxin để bạn hiểu hơn về các loại vacxin và cách chúng hoạt động. Cùng tìm hiểu nhé!
Menu xem nhanh:
1. Vacxin là gì?
Vacxin là một chế phẩm sinh học được tạo ra để kích thích hệ miễn dịch trong cơ thể, nhằm tạo ra kháng thể chống lại các tác nhân gây bệnh. Thành phần của vacxin có nguồn gốc từ vi sinh vật gây bệnh, có thể là toàn bộ hoặc một phần của vi khuẩn, virus hoặc cấu trúc tương tự, đã được bào chế để không gây bệnh nhưng vẫn có khả năng kích thích miễn dịch.
Vacxin là một sản phẩm giúp kích thích hệ miễn dịch tạo ra kháng thể phòng bệnh
Khi một người được tiêm vacxin, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tạo ra kháng thể và kích thích sự phát triển của tế bào miễn dịch chủ động. Điều này tạo ra một tình trạng miễn dịch đặc hiệu, giúp cơ thể nhận biết và chống lại tác nhân gây bệnh khi tiếp xúc với chúng trong tương lai.
Vacxin đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn sự lây lan của bệnh truyền nhiễm và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Chúng đã giúp kiểm soát, giảm tỷ lệ mắc bệnh và giảm đáng kể sự nghiêm trọng của nhiều loại bệnh nguy hiểm. Người dân bao gồm trẻ em, người lớn và cả người cao tuổi nên chủ động tiêm các loại vacxin cần thiết để bảo vệ sức khỏe cá nhân, gia đình và cả cộng đồng.
2. Phân loại vacxin và đặc điểm của từng loại vacxin
Hiện có 4 phân loại vacxin phổ biến là vacxin sống giảm độc lực, vacxin bất hoạt, vacxin tiểu đơn vị và vacxin giải độc tố. Tất cả các phân loại vacxin đều có khả năng kích thích cơ thể tạo ra kháng thể chống lại vi khuẩn/virus gây bệnh với tỷ lệ cao. Tuy nhiên, mỗi phân loại vacxin lại có cách sản xuất và hoạt động theo hướng khác nhau. Dưới đây là thông tin chi tiết về phân loại vacxin và đặc điểm của từng loại.
Tất cả các phân loại vacxin đều có khả năng kích thích cơ thể tạo ra kháng thể với tỷ lệ cao
2.1. Vacxin sống giảm độc lực
Vacxin sống giảm độc lực được sản xuất trực tiếp từ các tác nhân gây bệnh như virus hoặc vi khuẩn, tuy nhiên những tác nhân gây bệnh này đã được trải qua quá trình làm giảm độc lực, tức làm yếu đi (thường thông qua quá trình nuôi cấy lặp đi lặp lại). Nhờ quá trình làm yếu này nên vacxin giống giảm độc lực không còn khả năng gây bệnh, rất an toàn đối với người sử dụng.
Cách hoạt động của vacxin sống giảm độc lực là kích thích hệ miễn dịch của cơ thể một cách mạnh mẽ để tạo ra đáp ứng miễn dịch. Sau khi được tiêm vào cơ thể, một lượng nhỏ virus hoặc vi khuẩn có trong vacxin bắt đầu nhân lên, tạo ra một quần thể đủ lớn để kích thích sản xuất kháng thể và tế bào miễn dịch.
Việc tiêm vacxin mặc dù an toàn, nhưng đôi khi vẫn có thể gây ra các tác dụng phụ nhẹ. Những phản ứng này là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch đang hoạt động, không gây nguy hiểm và có thể tự biến mất sau 1-2 ngày.
Đáp ứng miễn dịch có được từ vacxin sống giảm độc lực tương tự như khi mắc bệnh tự nhiên. Tuy nhiên, một số loại vacxin vẫn cần tiêm liều nhắc lại để củng cố đáp ứng miễn dịch.
2.2. Vacxin bất hoạt
Vacxin bất hoạt được sản xuất bằng cách nuôi cấy tác nhân gây bệnh, sau đó làm bất hoạt chúng (giết chết) bằng cách sử dụng nhiệt độ và/hoặc dùng hóa chất. Do đó, vacxin bất hoạt an toàn đối với người sử dụng, chúng không gây bệnh trong bất kỳ trường hợp nào, ngay cả đối với những người có hệ miễn dịch suy giảm, tuy nhiên vẫn có khả năng kích thích miễn dịch.
Vi khuẩn và virus trong vacxin bất hoạt không còn sống nên chúng không thể nhân lên trong cơ thể giống như vacxin giảm độc lực.Một liều vacxin bất hoạt sẽ chứa đủ lượng kháng nguyên cần thiết để có thể kích thích hệ miễn dịch tạo ra kháng thể.
Để có đáp ứng miễn dịch hiệu quả, vacxin bất hoạt thường cần sử dụng thêm liều nhắc lại.
2.3. Vacxin tiểu đơn vị
Vacxin tiểu đơn vị là vacxin chỉ chứa phần kháng nguyên cần thiết từ tác nhân gây bệnh đã bị bất hoạt. Quá trình sản xuất vacxin này phức tạp hơn vì cần xác định chính xác phần kháng nguyên cần thiết và loại trừ các thành phần khác không mang tính kháng nguyên mà có thể gây ra nhiều phản ứng phụ hơn, ví dụ như vacxin ho gà vô bào.
Vacxin tiểu đơn vị được coi là an toàn khi sử dụng trên người, kể cả trường hợp suy giảm miễn dịch. Tuy nhiên, hiệu lực của chúng không đảm bảo duy trì đáp ứng miễn dịch trong tương lai, vì vậy thường cần tiêm liều nhắc lại.
2.4. Vacxin giải độc tố
Trong một số trường hợp, bệnh lý không phải là do vi khuẩn trực tiếp gây ra, mà là do độc tố do chúng sản xuất, ví dụ như bạch hầu, uốn ván. Độc tố này có thể xâm nhập vào máu và gây ra các triệu chứng bệnh.
Vacxin giải độc tố được phát triển dựa trên độc tố mà các vi khuẩn này sản sinh ra.
Các độc tố có bản chất protein được xử lý để trở thành vô hại và sau đó sử dụng như kháng nguyên để sản xuất vacxin.
Vacxin giải độc tố được coi là hoàn toàn an toàn cho người sử dụng. Nó đạt độ ổn định cao, ít nhạy cảm với sự thay đổi của nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng.
3. Các câu hỏi thường gặp về vacxin
3.1. Vacxin có an toàn không?
Vacxin là một biện pháp an toàn và hiệu quả trong việc ngăn ngừa và kiểm soát các bệnh truyền nhiễm. Tuy nhiên, vacxin cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như đau đầu, đau cơ, sốt, sưng đỏ và đau tại chỗ tiêm. Những tác dụng này thường chỉ kéo dài trong vài ngày và không gây hại cho sức khỏe.
3.2. Ai nên được tiêm phòng bằng vacxin?
Mọi người đều nên được tiêm phòng vacxin để bảo vệ sức khỏe của mình và ngăn ngừa sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm trong cộng đồng. Đặc biệt, những người có nguy cơ cao mắc các bệnh truyền nhiễm như trẻ em, người già, phụ nữ mang thai và những người có hệ miễn dịch yếu nên được tiêm phòng đày đủ.
Mọi người đều nên được tiêm phòng vacxin để bảo vệ sức khỏe của mình
3.3 Có thể tiêm nhiều loại vacxin cùng lúc không?
Có thể tiêm nhiều loại vacxin cùng một lúc nhưng cần phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả
Trên đây là thông tin về phân loại vacxin và những thông tin quan trọng về tiêm chủng vacxin. Để được tư vấn chi tiết và tiêm chủng an toàn, bạn đọc vui lòng liên hệ tới Phòng tiêm chủng Thu Cúc TCI để được hỗ trợ.
Phòng tiêm chủng Thu Cúc TCI với ưu điểm về đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, vacxin chất lượng với đầy đủ các phân loại vacxin được nhập khẩu từ nguồn gốc uy tín và quy trình tiêm chủng đảm bảo an toàn là địa chỉ tiêm chủng chất lượng dành cho bạn và gia đình.
