Viêm tai xương chũm là một bệnh lý tai mũi họng nghiêm trọng, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bệnh thường bắt đầu từ viêm tai giữa và lan rộng sang vùng xương chũm – cấu trúc xương đặc biệt phía sau tai, chứa nhiều khoang nhỏ có chứa không khí. Bài viết dưới đây của TCI sẽ cung cấp những thông tin cần thiết về căn bệnh này, giúp bạn nhận biết sớm và có hướng xử lý phù hợp.

1. Bệnh lý viêm tai xương chũm

1.1. Xương chũm và cấu trúc giải phẫu

Xương chũm là một phần của xương thái dương, nằm ngay sau tai ngoài. Đây là cấu trúc xương có nhiều khoang nhỏ thông với tai giữa, đóng vai trò quan trọng trong việc dẫn truyền âm thanh và cân bằng áp suất không khí trong tai. Khi viêm nhiễm từ tai giữa lan sang, các khoang khí này trở thành môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển, dẫn đến tình trạng viêm tai xương chũm.

Vị trí xương chũm

1.2. Cơ chế nguyên nhân và yếu tố gây viêm tai xương chũm

Bệnh lý viêm tai xương chũm thường phát sinh từ bệnh viêm tai giữa không được điều trị triệt để. Khi viêm tai giữa kéo dài, vi khuẩn có thể lan sang vùng xương chũm thông qua các đường thông tự nhiên. Tình trạng này đặc biệt hay gặp ở trẻ nhỏ, những người có hệ thống miễn dịch còn yếu.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ viêm tai xương chũm có thể bao gồm:
– Nhiễm trùng đường hô hấp trên thường xuyên
– Dị tật bẩm sinh ở khu vực tai mũi họng
– Suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc người phát sinh bệnh liên quan chứng suy giảm miễn dịch.
– Tiền sử phẫu thuật tai
– Chấn thương vùng tai

1.3. Các thể lâm sàng thường gặp

Viêm tai xương chũm có thể biểu hiện dưới hai hình thức chính:

– Thể cấp tính: Thường xuất hiện như một biến chứng của viêm tai giữa cấp. Bệnh tiến triển nhanh, gây đau dữ dội và các triệu chứng toàn thân rõ rệt.
– Thể mạn tính: Phát triển âm thầm sau viêm tai giữa mạn tính, với các triệu chứng nhẹ hơn nhưng kéo dài và có thể gây hủy hoại xương tiến triển.

2. Biểu hiện lâm sàng của viêm tai xương chũm

2.1. Triệu chứng điển hình của viêm tai xương chũm cấp tính

Viêm tai xương chũm cấp tính thường biểu hiện qua các dấu hiệu rõ rệt, người bệnh có thể dễ dàng nhận thấy: Đau tai dữ dội, dai dẳng là triệu chứng nổi bật nhất. Cơn đau thường lan rộng ra vùng xương chũm và có thể tăng khi ấn vào vùng sau tai. Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp sốt cao, mệt mỏi, chảy mủ tai kéo dài và có mùi hôi, giảm thính lực, và sưng đỏ vùng sau tai.

Đặc biệt, dấu hiệu đẩy vành tai về phía trước và xuất hiện “núm” phía sau tai là triệu chứng điển hình của viêm xương chũm đã lan rộng và hình thành áp xe dưới màng xương.

Nghe kém là một trong những vấn đề của bệnh xương chũm

2.2. Viêm tai xương chũm mạn tính

Ở dạng mạn tính, các triệu chứng thường âm thầm và kéo dài: Chảy mủ tai dai dẳng, khó điều trị là dấu hiệu chính. Người bệnh thường có tiền sử viêm tai giữa mạn tính nhiều năm. Đau tai thường không dữ dội như thể cấp nhưng có thể xuất hiện từng đợt. Giảm thính lực tiến triển dần và có thể kèm theo các triệu chứng như ù tai, chóng mặt.

3. Biến chứng nguy hiểm của bệnh

3.1. Các biến chứng tại chỗ

Khi không được điều trị kịp thời, viêm xương chũm có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng tại vùng tai và các cấu trúc lân cận:
– Áp xe dưới màng xương là biến chứng thường gặp hơn cả, biểu hiện bằng sưng đỏ và đau sau tai.
– Liệt mặt có thể xảy ra khi viêm nhiễm lan đến dây thần kinh mặt đi qua xương thái dương.
– Hủy xương tiến triển làm mất cấu trúc xương dẫn đến các vấn đề về thẩm mỹ và chức năng.

3.2. Biến chứng nội sọ và toàn thân

Xương chũm viêm không chỉ gây tổn thương tại chỗ mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nội sọ nghiêm trọng:
– Viêm màng não đe dọa tính mạng nếu không được xử trí kịp thời.
– Áp xe não
– Viêm tĩnh mạch bên.
– Nhiễm trùng huyết có thể xảy ra khi vi khuẩn từ ổ viêm xâm nhập vào máu và lan khắp cơ thể.

4. Chẩn đoán viêm tai xương chũm

4.1. Khám lâm sàng

Chẩn đoán tai xương chũm bắt đầu từ việc khám lâm sàng kỹ lưỡng:

– Thăm khám tai, mũi, họng toàn diện, đặc biệt chú ý đến vùng tai và xương chũm.
– Kiểm tra màng nhĩ qua nội soi tai giúp đánh giá tình trạng viêm tai giữa.
– Đánh giá thính lực cũng là một phần quan trọng trong quá trình chẩn đoán.

Thăm khám để chẩn đóan phù hợp và chính xác với bệnh viêm tai xương chũm

4.2. Cận lâm sàng

Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh xương chũm đóng vai trò quan trọng trong việc xác định mức độ tổn thương và có thể được lựa chọn chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa trong một số trường hợp nhất định:
– Chụp CT (cắt lớp vi tính) là phương pháp được lựa chọn hàng đầu, giúp đánh giá chi tiết cấu trúc xương chũm và mức độ tổn thương.
– MRI được chỉ định khi nghi ngờ có biến chứng nội sọ.
– Xét nghiệm máu giúp đánh giá tình trạng viêm nhiễm toàn thân
– Nuôi cấy vi khuẩn từ dịch tai giúp xác định tác nhân gây bệnh và lựa chọn kháng sinh phù hợp.

5. Phương pháp điều trị

5.1. Điều trị nội khoa

Điều trị viêm xương chũm cần được thực hiện sớm và triệt để. Kháng sinh là nền tảng của điều trị, thường được sử dụng đường tĩnh mạch trong giai đoạn cấp. Bên cạnh đó, cần phối hợp thuốc giảm đau, hạ sốt giúp cải thiện các triệu chứng khó chịu cho người bệnh. Việc vệ sinh tai đúng cách, hút sạch dịch mủ cũng rất quan trọng trong quá trình điều trị mà bác sĩ luôn lưu ý người bệnh.

5.2. Can thiệp ngoại khoa

Trong nhiều trường hợp, phẫu thuật là biện pháp cần thiết để kiểm soát bệnh. Phẫu thuật tiệt căn xương chũm là phương pháp điều trị triệt để, giúp loại bỏ mô viêm và ngăn ngừa biến chứng. Thủ thuật này có thể được thực hiện theo nhiều kỹ thuật khác nhau tùy thuộc vào mức độ tổn thương và biến chứng của bệnh.

6. Phòng ngừa và theo dõi

Phòng ngừa viêm xương chũm chủ yếu dựa trên việc điều trị triệt để các đợt viêm tai giữa. Việc điều trị kịp thời các bệnh lý đường hô hấp trên, đặc biệt là viêm họng, viêm amidan sẽ giúp giảm nguy cơ viêm tai giữa và biến chứng viêm xương chũm.

Bên cạnh đó, người bệnh cần tránh để nước vào tai, đặc biệt là những người có tiền sử viêm tai. Khám tai định kỳ, đặc biệt đối với trẻ em và những người có yếu tố nguy cơ cao, giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý tai.

Nhìn chung, viêm tai xương chũm là bệnh lý tai mũi họng nghiêm trọng cần được quan tâm đúng mức. Bệnh có thể diễn tiến từ viêm tai giữa thông thường nhưng lại tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng. Chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời là yếu tố quyết định giúp chúng ta ngăn ngừa các biến chứng nặng. Nếu có các dấu hiệu như đau tai kéo dài, chảy mủ tai, giảm thính lực, đặc biệt là sưng đỏ vùng sau tai, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và điều trị phù hợp.