Trĩ ngoại tắc mạch là một trong những biến chứng cấp tính thường gặp của bệnh trĩ, gây ra nhiều đau đớn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hằng ngày của người bệnh. Tuy không đe dọa trực tiếp đến tính mạng, nhưng nếu không được xử lý đúng cách, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm hơn như nhiễm trùng, hoại tử vùng hậu môn. Vậy trĩ ngoại tắc mạch là gì, nguyên nhân do đâu, dấu hiệu ra sao và có thể điều trị như thế nào? 

1. Hiểu trĩ ngoại tắc mạch là gì, nguyên nhân do đâu?

1.1. Trĩ ngoại tắc mạch

Trĩ ngoại tắc mạch là tình trạng xuất hiện cục máu đông trong búi trĩ ngoại – những búi tĩnh mạch nằm dưới đường lược của ống hậu môn. Khi dòng máu trong các tĩnh mạch này bị ứ đọng, tạo thành huyết khối (cục máu đông), sẽ gây sưng đau, viêm nhiễm và tạo nên cảm giác khó chịu rõ rệt. Búi trĩ lúc này thường cứng, sưng to và đau nhức dữ dội, đặc biệt là khi người bệnh ngồi hoặc đi lại.

Không giống như trĩ ngoại thông thường tiến triển chậm, trĩ ngoại tắc mạch là một biểu hiện cấp tính và thường là biến chứng thường gặp nếu trĩ ngoại không được điều trị kịp thời. Người bệnh thường nhận biết khá rõ ràng chỉ sau vài giờ đến vài ngày khi cơn đau tăng nhanh và liên tục.

Hình ảnh mô tả trĩ nội, trĩ ngoại và trĩ tắc mạch

1.2. Nguyên nhân gây trĩ ngoại tắc mạch

Có nhiều yếu tố được xác định là nguyên nhân gây ra trĩ ngoại tắc mạch, phần lớn liên quan đến việc tăng áp lực tại vùng hậu môn. Trong đó, tình trạng táo bón kéo dài là yếu tố phổ biến nhất. Khi người bệnh rặn mạnh trong quá trình đi đại tiện, áp lực trong các tĩnh mạch trĩ tăng cao, khiến thành tĩnh mạch dễ bị tổn thương, hình thành cục máu đông.

Bên cạnh đó, mang thai và sinh con cũng là thời điểm dễ khiến phụ nữ gặp phải tình trạng này. Khi thai nhi phát triển, trọng lượng đè nén lên vùng chậu, kết hợp với nội tiết thay đổi sẽ làm máu khó lưu thông, gây giãn mạch và ứ trệ tại tĩnh mạch hậu môn. Ngoài ra, việc ngồi lâu, ít vận động, ăn uống thiếu chất xơ, uống không đủ nước hoặc lạm dụng bia rượu cũng góp phần làm gia tăng nguy cơ mắc trĩ ngoại tắc mạch.

2. Trĩ ngoại tắc mạch biểu hiện thế nào?

Triệu chứng điển hình nhất của trĩ ngoại tắc mạch là cơn đau xuất hiện đột ngột và rất dữ dội ở vùng hậu môn. Cơn đau có thể kéo dài liên tục, không thuyên giảm khi nghỉ ngơi và tăng lên rõ rệt khi người bệnh di chuyển, ngồi hoặc đại tiện. Khi quan sát bằng mắt thường, có thể thấy búi trĩ ngoại sưng to, chắc, có màu xanh tím hoặc đen, bề mặt căng bóng do tụ máu.

Một số trường hợp nặng có thể thấy hiện tượng chảy máu hoặc dịch mủ do búi trĩ bị vỡ hoặc nhiễm trùng. Người bệnh có cảm giác vướng víu, khó chịu, đi đứng bất tiện và rất dễ cáu gắt vì đau đớn kéo dài. Nếu không được điều trị kịp thời, cục máu đông có thể lan rộng, gây phù nề quanh hậu môn hoặc thậm chí dẫn đến hoại tử mô mềm tại vùng này.

Triệu chứng điển hình nhất của trĩ ngoại tắc mạch là cơn đau xuất hiện đột ngột và rất dữ dội ở vùng hậu môn

3. Trĩ ngoại tắc mạch có nguy hiểm không?

Khi phát hiện tình trạng tắc mạch trĩ, điều này đồng nghĩa với việc bệnh trĩ đã tiến triển đến giai đoạn nghiêm trọng hơn. Người bệnh thường phải đối mặt với những cơn đau dữ dội kéo dài, sau đó có thể thấy xuất hiện các vùng da khô, hoại tử trên khu vực bị viêm sưng. Những vùng tổn thương này nếu không được xử lý kịp thời sẽ bị loét, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tại búi trĩ, dẫn đến các biến chứng nặng nề.

Trong tình huống này, người bệnh không chỉ bị ảnh hưởng lớn đến sức khỏe mà còn gặp nhiều trở ngại trong sinh hoạt thường ngày như đi đứng, vệ sinh cá nhân hay nghỉ ngơi. Việc chậm trễ điều trị đúng hướng có thể khiến tình trạng bệnh thêm phức tạp, khiến tâm lý bệnh nhân căng thẳng, mất tinh thần và làm quá trình điều trị trở nên khó khăn hơn rất nhiều.

Chẩn đoán trĩ ngoại tắc mạch chủ yếu dựa vào thăm khám lâm sàng. Bác sĩ sẽ kiểm tra trực tiếp vùng hậu môn để quan sát sự hiện diện của búi trĩ, đánh giá mức độ sưng, màu sắc và phản ứng đau khi ấn. Đôi khi, bác sĩ có thể chỉ định nội soi hậu môn – trực tràng để loại trừ các bệnh lý khác như nứt hậu môn, polyp hậu môn,… Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định thêm một số phương án khác giúp chẩn đoán chính xác, điều trị phù hợp và giảm thiểu nguy cơ tái phát về sau.

4. Điều trị trĩ ngoại tắc mạch như thế nào?

Điều trị trĩ ngoại tắc mạch cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa hậu môn – trực tràng. Việc lựa chọn phương pháp điều trị nào sẽ phụ thuộc vào mức độ bệnh, tình trạng cục máu đông cũng như thể trạng chung của người bệnh.

4.1. Điều trị nội khoa

Trong các trường hợp nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định điều trị bằng thuốc uống hoặc thuốc bôi nhằm giảm đau, chống viêm và hỗ trợ làm tan cục máu đông. Thuốc giảm đau để kiểm soát cơn đau tức thời, thuốc bôi tại chỗ có chứa giúp làm dịu vùng da bị viêm.

Ngoài ra, người bệnh cũng được hướng dẫn thay đổi chế độ ăn uống: tăng cường chất xơ, uống nhiều nước, hạn chế rượu bia và đồ ăn cay nóng. Việc vệ sinh vùng hậu môn đúng cách bằng nước ấm cũng giúp giảm đau và hỗ trợ cải thiện triệu chứng. Thường xuyên ngâm hậu môn trong nước ấm mỗi ngày cũng là một biện pháp giảm đau hiệu quả được khuyến nghị.

4.2. Điều trị ngoại khoa

Khi điều trị nội khoa không đem lại kết quả hoặc cục máu đông quá lớn, bác sĩ có thể chỉ định can thiệp ngoại khoa để lấy bỏ huyết khối hoặc loại bỏ hoàn toàn búi trĩ. Các phương pháp phẫu thuật được áp dụng có thể kể đến như: mổ trĩ Longo, Milligan Morgan – Ferguson, kết hợp đốt trĩ Laser Diode,…

Trước – sau khi điều trị

Việc lựa chọn phương pháp nào sẽ do bác sĩ chuyên khoa quyết định dựa trên tình trạng thực tế của người bệnh. Điều quan trọng là người bệnh không nên tự ý sử dụng thuốc dân gian hoặc can thiệp tại nhà vì có thể gây nhiễm trùng hoặc làm vỡ cục máu đông không kiểm soát.

Phương pháp sẽ do bác sĩ chuyên khoa quyết định dựa trên tình trạng thực tế của người bệnh

5. Phòng ngừa trĩ ngoại tắc mạch hiệu quả

Để phòng ngừa trĩ ngoại tắc mạch cũng như các biến chứng khác của bệnh trĩ, người bệnh cần chú ý duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh. Điều quan trọng nhất là tránh táo bón bằng cách ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi và ngũ cốc nguyên hạt. Uống đủ nước mỗi ngày giúp phân mềm và dễ dàng đào thải.

Bên cạnh đó, nên tránh ngồi lâu hoặc đứng lâu một chỗ, đặc biệt là ở những người làm việc văn phòng. Việc dành thời gian vận động nhẹ nhàng như đi bộ, tập yoga hoặc đạp xe mỗi ngày sẽ giúp lưu thông máu và giảm áp lực lên vùng chậu.

Không nên rặn mạnh khi đi vệ sinh, nên tạo thói quen đi đại tiện đúng giờ và sử dụng tư thế ngồi đúng cách. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào tại hậu môn – trực tràng, cần chủ động đi khám để được tư vấn sớm, tránh để bệnh tiến triển sang giai đoạn nặng.

Trĩ ngoại tắc mạch là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh trĩ ngoại, gây nhiều đau đớn và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách là yếu tố then chốt để tránh các rủi ro không mong muốn. Nếu bạn đang có các triệu chứng nghi ngờ trĩ ngoại tắc mạch, hãy sớm đến cơ sở y tế chuyên khoa để được khám và tư vấn hướng điều trị phù hợp nhất.