Tại sao cơn đau dạ dày lại xuất hiện mạnh nhất khi tôi đói?

Chào bạn,

Đau dạ dày khi đói thường xảy ra do axit dịch vị không có thức ăn để tiêu hóa, nên trực tiếp kích thích niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng đã bị tổn thương. Đây là đặc điểm điển hình của loét dạ dày – tá tràng, nhưng không phải trường hợp nào cũng do loét — đôi khi chỉ là viêm dạ dày nhẹ hoặc tăng tiết axit.

Nguyên nhân y học khiến đau dạ dày tăng khi đói

1. Dịch vị tiếp xúc trực tiếp với niêm mạc tổn thương: Khi bụng rỗng, axit clohydric (HCl) và pepsin trong dịch vị không được trung hòa bởi thức ăn, dễ gây kích ứng vùng niêm mạc đã bị viêm hoặc loét.
2. Rối loạn nhịp tiết axit: Một số người có phản ứng tiết axit quá mức vào ban đêm hoặc giữa các bữa, dẫn đến cảm giác “cồn cào” khi đói.
3. Tăng co bóp dạ dày: Khi trống rỗng, dạ dày co thắt mạnh hơn để “dọn sạch” — nếu niêm mạc yếu, điều này gây đau.

Đau khi đói có phải luôn do loét dạ dày – tá tràng?

Không hẳn. Mặc dù loét tá tràng thường gây đau rõ rệt khi đói (và giảm sau khi ăn), nhưng các tình trạng khác cũng có thể gây triệu chứng tương tự:

1. Viêm dạ dày mạn tính
2. Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) ở một số người
3. Rối loạn chức năng tiêu hóa (functional dyspepsia)
4. Tác dụng phụ của thuốc (như NSAIDs: ibuprofen, aspirin…)

Tuy nhiên, nếu cơn đau lặp lại theo chu kỳ, xuất hiện vào ban đêm, giảm sau khi ăn và kéo dài nhiều ngày, khả năng loét tá tràng rất cao.

Vi khuẩn H. pylori và cơ chế gây đau khi đói

1. H. pylori (Helicobacter pylori) là vi khuẩn sống trong lớp nhầy niêm mạc dạ dày.
2. Nó làm suy yếu hàng rào bảo vệ niêm mạc, khiến axit dễ dàng ăn mòn mô dưới.
3. Khi bụng đói, không có thức ăn trung hòa axit → tổn thương lộ ra → đau rát.
4. H. pylori cũng kích thích tế bào G tăng tiết gastrin → tăng sản xuất axit → làm trầm trọng thêm tổn thương.

Lưu ý: Không phải ai nhiễm H. pylori cũng đau khi đói, nhưng nếu có triệu chứng, khả năng liên quan rất cao.

Nên ăn nhẹ gì để làm dịu cơn đau cồn cào ngay lập tức?

Chọn thực phẩm mềm, dễ tiêu, ít axit, không kích thích tiết dịch vị:

1. Bánh mì trắng nướng (không bơ, không đường)
2. Chuối chín (trung hòa axit nhẹ, giàu pectin bảo vệ niêm mạc)
3. Sữa ấm (ít béo) – chỉ dùng tạm thời, vì một số người sau đó tiết axit bù trừ
4. Cháo loãng, súp khoai tây nghiền
5. Bánh quy mặn đơn giản (loại không chứa chất béo trans)

Tránh: cà phê, nước cam, đồ chiên, cay, rượu, chocolate — dù chỉ một chút cũng có thể làm đau nặng hơn.

Khi nào cần đi khám?

Bạn nên thăm khám chuyên khoa tiêu hóa nếu:

1. Đau kéo dài trên 1–2 tuần
2. Đau lan ra sau lưng, kèm nôn, sụt cân, phân đen
3. Cơn đau đánh thức bạn giữa đêm
4. Đã dùng thuốc giảm đau (NSAIDs) thường xuyên

Bác sĩ có thể chỉ định nội soi dạ dày hoặc test H. pylori (qua hơi thở, phân hoặc máu) để chẩn đoán chính xác.

Đau dạ dày khi đói thường phản ánh sự mất cân bằng giữa axit và lớp bảo vệ niêm mạc — loét tá tràng do H. pylori là nguyên nhân phổ biến, nhưng không phải duy nhất. Ăn nhẹ đúng cách giúp giảm đau tạm thời, nhưng nếu triệu chứng tái diễn, bạn cần đánh giá y khoa để tránh biến chứng như xuất huyết hoặc thủng dạ dày.

Nếu cơn đau xuất hiện đều đặn khi đói, kéo dài quá 10 ngày hoặc kèm theo dấu hiệu báo động (nôn máu, sụt cân), bạn nên đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.