Hệ thống phân độ chấn thương gan AAST bao gồm những tiêu chí chính nào?

Tôi đang tìm hiểu về cách đánh giá mức độ nghiêm trọng của chấn thương gan trong lâm sàng, đặc biệt là hệ thống phân độ do Hiệp hội Chấn thương Phẫu thuật Hoa Kỳ (AAST) đề xuất. Tôi muốn biết rõ các tiêu chí cụ thể được dùng để phân loại từ độ I đến độ V, cũng như ý nghĩa lâm sàng của từng mức độ này. Mong bác sĩ giải thích giúp.

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,

Hệ thống phân độ chấn thương gan của AAST (American Association for the Surgery of Trauma) dựa chủ yếu vào kích thước tổn thương, vị trí giải phẫu, mức độ vỡ nhu mô gan và tổn thương mạch máu lớn để phân loại từ độ I (nhẹ) đến độ V (nặng nhất). Dưới đây là các tiêu chí chính:

Các tiêu chí chính trong phân độ AAST cho chấn thương gan

1. Mức độ tổn thương nhu mô gan

Độ sâu vết rách hoặc tụ máu dưới bao gan là yếu tố then chốt:
Độ I: Vết rách nông <1 cm hoặc tụ máu dưới bao <10 cm.
Độ II: Vết rách sâu 1–3 cm, dài <10 cm.
Độ III: Vết rách sâu >3 cm.
Độ IV: Tổn thương nhu mô >75% một thùy gan.
Độ V: Vỡ gan lan tỏa hoặc tổn thương cuống gan.

2. Vị trí giải phẫu tổn thương

Hệ thống AAST xem xét thùy gan bị ảnh hưởng (thùy phải thường dễ tổn thương hơn do kích thước lớn).
Tổn thương ở cuống gan (gồm tĩnh mạch cửa, động mạch gan, ống mật chính) được xếp vào độ IV–V vì nguy cơ mất máu và biến chứng cao.

3. Tổn thương mạch máu lớn

Tổn thương tĩnh mạch gan lớn (như tĩnh mạch gan giữa, phải, trái) hoặc tĩnh mạch chủ dưới cơ hoành được xếp độ V.
Đây là yếu tố tiên lượng nặng, thường cần can thiệp phẫu thuật khẩn.

4. Phân biệt tổn thương kín và xuyên thấu

Mặc dù AAST ban đầu dành cho chấn thương kín, hệ thống cũng áp dụng cho chấn thương xuyên thấu.
Tuy nhiên, chấn thương xuyên thấu thường khó đánh giá chính xác mức độ chỉ qua hình ảnh, nên lâm sàng và can thiệp trực tiếp đóng vai trò quyết định.

Khi nào cần nghi ngờ chấn thương gan nặng?

Dấu hiệu cảnh báo: huyết áp tụt, nhịp tim nhanh, bụng chướng, dấu hiệu kích thích màng bụng.
Xét nghiệm: hemoglobin giảm nhanh, lactate tăng.
Chẩn đoán hình ảnh: CT scan bụng có cản quang là tiêu chuẩn vàng để xác định mức độ theo AAST.

Phân độ AAST giúp chuẩn hóa đánh giá chấn thương gan, hỗ trợ quyết định điều trị và tiên lượng. Nếu chấn thương độ III trở lên, đặc biệt có dấu hiệu mất bù huyết động, bạn cần được theo dõi và xử trí tại trung tâm có khả năng hồi sức – phẫu thuật chuyên sâu.