Viêm tuyến giáp mạn tính kiêng ăn gì?

Chào bạn,

Viêm tuyến giáp mạn tính – đặc biệt là viêm Hashimoto – là một bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công chính tuyến giáp của bạn. Dù thuốc thay thế hormone (như levothyroxine) là nền tảng điều trị, chế độ ăn uống đóng vai trò hỗ trợ quan trọng, giúp giảm viêm, ổn định miễn dịch và bảo vệ chức năng tuyến giáp còn lại. Dưới đây là những nhóm thực phẩm bạn nên thận trọng.

Những thực phẩm nên hạn chế hoặc tránh khi bị viêm tuyến giáp mạn tính

– Thực phẩm chế biến sẵn và đường tinh luyện: Các món như xúc xích, thịt xông khói, snack, nước ngọt hay bánh kẹo công nghiệp chứa nhiều chất béo chuyển hóa, đường và phụ gia. Chúng thúc đẩy tình trạng viêm mạn tính – yếu tố làm trầm trọng thêm bệnh tự miễn như Hashimoto.

– Gluten (có trong lúa mì, lúa mạch, lúa mạch đen): Nhiều bệnh nhân Hashimoto đồng thời có mẫn cảm với gluten, dù không mắc bệnh Celiac. Gluten có thể làm tăng tính thấm ruột (“ruột rò rỉ”), kích hoạt phản ứng miễn dịch chéo với tuyến giáp. Trong phòng khám, tôi từng thấy không ít bệnh nhân giảm rõ rệt nồng độ kháng thể TPO sau khi loại gluten 3–6 tháng.

– Đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành: Đậu nành chứa isoflavone và goitrogen – chất có thể cản trở quá trình gắn iod vào thyroglobulin, làm giảm sản xuất hormone giáp. Đặc biệt nguy cơ cao nếu bạn thiếu iod hoặc đang dùng thuốc thay thế hormone. Không cần kiêng tuyệt đối, nhưng nên hạn chế: dưới 1–2 lần/tuần, và không uống sữa đậu nành gần lúc uống thuốc.

– Rau họ cải ăn sống: Bông cải xanh, cải kale, bắp cải, súp lơ… đều chứa goitrin – một dạng goitrogen mạnh khi ăn sống. Tuy nhiên, nấu chín kỹ (hấp, luộc) phá hủy đến 90% hoạt tính này. Bạn hoàn toàn có thể ăn rau họ cải nấu chín, thậm chí nên ăn vì giàu chất chống oxy hóa. Chỉ tránh ăn sống với lượng lớn hàng ngày.

– Thực phẩm giàu iod quá mức: Trái với suy nghĩ “thiếu iod mới gây bướu”, dư iod lại là yếu tố thúc đẩy viêm Hashimoto ở người đã có rối loạn miễn dịch tuyến giáp. Tránh ăn thường xuyên rong biển, tảo bẹ, kelp, hoặc dùng muối iod quá nhiều. Một bát canh rong biển mỗi tuần thì không sao, nhưng dùng thực phẩm chức năng chứa iod liều cao thì nên thận trọng.

– Rượu và cà phê: Rượu làm suy giảm chức năng gan – cơ quan chuyển hóa hormone giáp – và ức chế miễn dịch. Cà phê không làm hại tuyến giáp trực tiếp, nhưng ức chế hấp thu levothyroxine nếu uống cùng lúc. Hãy uống thuốc ít nhất 30–60 phút trước khi dùng cà phê.

– Sữa và chế phẩm từ sữa (ở một số người): Nếu bạn có kháng thể kháng casein hoặc không dung nạp lactose, sữa có thể góp phần gây viêm. Tuy nhiên, không phải ai cũng cần kiêng. Bạn có thể thử loại bỏ sữa 2–4 tuần, theo dõi xem mệt mỏi, đầy bụng hay sưng phù có cải thiện không.

Dấu hiệu cho thấy chế độ ăn đang ảnh hưởng xấu đến tuyến giáp

– Mệt mỏi kéo dài dù đã điều trị hormone đầy đủ

– Tăng cân không giải thích được

– Rụng tóc, da khô, táo bón nặng hơn

– Xét nghiệm cho thấy kháng thể TPO hoặc TgAb tăng dần

– Triệu chứng “sương mù não” (brain fog), trầm cảm nhẹ

Nếu có các dấu hiệu này, hãy xem lại khẩu phần – đặc biệt các nhóm thực phẩm kể trên.

Lời khuyên dinh dưỡng thực tế từ bác sĩ

– Ưu tiên thực phẩm toàn phần: rau củ, trái cây ít đường, protein nạc, chất béo lành (dầu ô liu, quả bơ, cá béo).

– Nấu chín rau họ cải, không ăn sống hàng ngày.

– Không tự ý bổ sung iod nếu chưa có chỉ định.

– Uống thuốc levothyroxine lúc đói, cách xa thực phẩm ít nhất 30–60 phút.

– Nếu muốn thử chế độ không gluten hoặc không sữa, nên làm có hệ thống và theo dõi triệu chứng + xét nghiệm sau 3 tháng.

Viêm tuyến giáp mạn tính không chỉ là vấn đề nội tiết mà còn liên quan mật thiết đến chế độ ăn và tình trạng viêm toàn thân. Kiêng khem không phải để “chữa khỏi”, mà để giảm gánh nặng lên tuyến giáp, hỗ trợ thuốc phát huy hiệu quả và ngăn bệnh tiến triển. Tuy nhiên, mỗi người có phản ứng khác nhau – điều quan trọng là lắng nghe cơ thể mình và phối hợp chặt chẽ với bác sĩ để điều chỉnh phù hợp.