Bệnh phù hoàng điểm là gì và có nguy hiểm không?

Chào bạn,
Phù hoàng điểm là tình trạng tích tụ dịch bất thường tại hoàng điểm – vùng trung tâm của võng mạc, nơi chịu trách nhiệm cho thị lực chi tiết và sắc nét. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây suy giảm thị lực nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến mất thị lực trung tâm vĩnh viễn. Tuy nhiên, với chẩn đoán sớm và can thiệp đúng cách, nhiều trường hợp có thể phục hồi đáng kể.
Nguyên nhân phổ biến gây phù hoàng điểm
Phù hoàng điểm không phải là một bệnh độc lập, mà thường là hậu quả của các vấn đề khác trong mắt. Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:
– Bệnh võng mạc do đái tháo đường: Đây là nguyên nhân hàng đầu. Tăng đường huyết kéo dài làm tổn thương mạch máu võng mạc, gây rò rỉ dịch vào hoàng điểm.
– Sau phẫu thuật mắt, đặc biệt là mổ đục thủy tinh thể: Dù hiếm, nhưng một số trường hợp có thể xuất hiện phù hoàng điểm sau can thiệp.
– Thoái hóa điểm vàng liên quan tuổi tác (AMD): Dạng ướt của AMD gây tăng sinh mạch máu bất thường, dễ rò rỉ và làm phù hoàng điểm.
– Tắc tĩnh mạch võng mạc: Khi máu không thoát được khỏi võng mạc, áp lực tăng lên khiến dịch rò rỉ ra ngoài.
– Viêm màng bồ đào hoặc viêm võng mạc: Tình trạng viêm mạn tính có thể phá vỡ hàng rào máu – võng mạc, dẫn đến phù nề.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan vì không đau, không đỏ mắt – đến khi thị lực suy giảm rõ rệt mới đi khám, lúc đó tổn thương đã khá nặng.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay
Phù hoàng điểm thường âm thầm ở giai đoạn đầu, nhưng khi xuất hiện triệu chứng thì thường liên quan trực tiếp đến thị lực trung tâm, bao gồm:
– Nhìn thẳng thấy hình ảnh méo mó, gợn sóng (ví dụ: đường thẳng thành đường cong).
– Mờ vùng trung tâm, dù hai bên mắt vẫn nhìn rõ.
– Khó đọc, nhận diện khuôn mặt hoặc phân biệt màu sắc.
– Cảm giác thị lực giảm dần, không cải thiện khi đeo kính.
Nếu bạn trên 50 tuổi, có tiền sử đái tháo đường, tăng huyết áp hoặc từng phẫu thuật mắt – hãy đặc biệt lưu ý những thay đổi nhỏ trong tầm nhìn.
Cách chẩn đoán và điều trị hiện nay
Chẩn đoán chính xác nhờ công nghệ hiện đại
Bác sĩ nhãn khoa sẽ kết hợp nhiều phương pháp để đánh giá mức độ phù và nguyên nhân gốc rễ:
– Đo thị lực chuẩn và kiểm tra với lưới Amsler – công cụ đơn giản nhưng hiệu quả để phát hiện biến dạng thị trường.
– Soi đáy mắt có giãn đồng tử giúp quan sát trực tiếp hoàng điểm.
– Chụp OCT (Optical Coherence Tomography): Đây là tiêu chuẩn vàng – cho hình ảnh cắt lớp võng mạc, đo chính xác độ dày hoàng điểm và lượng dịch tích tụ.
– Chụp mạch huỳnh quang (nếu cần): Để xác định vị trí rò rỉ mạch máu, đặc biệt trong bệnh võng mạc đái tháo đường hoặc AMD.
Điều trị theo nguyên nhân – không “một size fits all”
Hiện nay, tiêm nội nhãn là phương pháp điều trị chủ đạo, thay vì laser như trước đây:
– Thuốc ức chế VEGF (Anti-VEGF) như aflibercept, ranibizumab: Được tiêm trực tiếp vào mắt, giúp làm teo mạch máu bất thường, giảm rò rỉ và tái hấp thu dịch. Hiệu quả rõ rệt trong phù hoàng điểm do đái tháo đường hoặc AMD.
– Corticosteroid nội nhãn: Dùng khi phù do viêm hoặc đáp ứng kém với Anti-VEGF. Có thể ở dạng tiêm hoặc cấy giải phóng chậm.
– Phẫu thuật cắt dịch kính: Áp dụng khi phù hoàng điểm do kéo dịch kính – một tình trạng cơ học, thường xảy ra sau mổ đục thủy tinh thể hoặc chấn thương. Thủ thuật này giúp giải phóng lực kéo, cho hoàng điểm trở lại vị trí phẳng tự nhiên.
Tôi luôn nhấn mạnh với bệnh nhân: Điều trị phù hoàng điểm là một quá trình, không phải “một lần là xong”. Nhiều người cần tiêm nhắc lại định kỳ để duy trì hiệu quả.
Lời khuyên từ bác sĩ
Phù hoàng điểm có thể nguy hiểm, nhưng không đồng nghĩa với mù lòa nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng hướng. Trong nhiều trường hợp, thị lực có thể cải thiện đáng kể – thậm chí gần như bình thường – nếu can thiệp kịp thời.
Nếu bạn có yếu tố nguy cơ (đái tháo đường, tuổi cao, tiền sử mắt), hãy khám mắt định kỳ 6–12 tháng/lần, ngay cả khi chưa có triệu chứng. Và nếu thấy bất kỳ thay đổi nào ở tầm nhìn trung tâm – đừng chần chừ, hãy đến chuyên khoa mắt càng sớm càng tốt.
Phù hoàng điểm thường không đau, nhưng lại “ăn mòn” thị lực một cách lặng lẽ. Chính sự chủ động của bạn hôm nay sẽ quyết định chất lượng nhìn thấy thế giới ngày mai.