Làm sạch gan nhiễm mỡ có thật sự hiệu quả không?

“Dạo gần đây em thường xuyên mệt mỏi, chán ăn và hay bị đầy bụng sau khi ăn dầu mỡ. Đi siêu âm thì bác sĩ nói em bị gan nhiễm mỡ độ 1. Em nghe nhiều người mách cách ‘làm sạch gan’ bằng nước detox, trà thảo mộc hay nhịn ăn… nhưng không biết liệu những phương pháp này có thực sự giúp gan hồi phục hay chỉ khiến tình trạng tệ hơn?”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,

Câu hỏi của bạn rất phổ biến – và cũng rất đáng lo ngại nếu hiểu sai về “làm sạch gan nhiễm mỡ”. Thực tế, gan không cần “làm sạch” theo nghĩa dân gian, vì bản thân gan đã là cơ quan giải độc tự nhiên của cơ thể. Khi bị gan nhiễm mỡ, điều quan trọng nhất là giảm tích tụ mỡ trong tế bào gan, chứ không phải “thải độc” hay “rửa gan” bằng các phương pháp thiếu cơ sở khoa học.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu đúng và hành động hiệu quả.

Nguyên nhân dẫn đến gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ (steatosis hepatis) xảy ra khi lượng mỡ tích tụ trong gan vượt quá 5–10% trọng lượng gan. Có hai nhóm nguyên nhân chính:

– Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD): Thường liên quan đến hội chứng chuyển hóa – bao gồm thừa cân, béo bụng, đái tháo đường type 2, tăng triglyceride máu hoặc cao huyết áp.
– Gan nhiễm mỡ do rượu: Xảy ra ở người uống rượu thường xuyên, dù lượng không quá lớn nhưng kéo dài.

Ngoài ra, một số yếu tố khác như dùng thuốc kéo dài (corticoid, tamoxifen), suy giáp, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hoặc sụt cân quá nhanh cũng có thể góp phần gây bệnh.

Dấu hiệu cảnh báo bạn cần đi khám sớm

Gan nhiễm mỡ ở giai đoạn sớm thường không có triệu chứng rõ rệt, nên nhiều người chủ quan. Tuy nhiên, bạn nên lưu ý nếu xuất hiện:

– Mệt mỏi kéo dài, khó tập trung dù đã nghỉ ngơi đầy đủ.
– Đầy bụng, chán ăn, đặc biệt sau khi ăn đồ chiên xào hoặc nhiều dầu mỡ.
– Vùng hạ sườn phải (dưới xương sườn bên phải) có cảm giác nặng tức nhẹ.
– Men gan (ALT, AST) tăng nhẹ trên xét nghiệm máu – dù bạn không thấy đau.

Nếu để lâu, gan nhiễm mỡ có thể tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ (NASH), xơ gan, thậm chí ung thư gan – dù bạn chưa từng uống rượu.

Cách “làm sạch” gan nhiễm mỡ đúng cách – theo y học

Thay vì tìm cách “thải độc”, bạn nên tập trung vào giảm mỡ nội tạng và cải thiện chức năng gan. Dưới đây là những biện pháp được chứng minh lâm sàng:

– Giảm cân từ từ: Nếu bạn thừa cân, giảm 5–10% trọng lượng cơ thể trong 3–6 tháng có thể làm giảm đáng kể mỡ gan.
– Thay đổi chế độ ăn: Ưu tiên thực phẩm nguyên cám, rau xanh, cá giàu omega-3; hạn chế đường, tinh bột tinh chế, đồ chiên rán và rượu bia. Chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải (Mediterranean diet) là lựa chọn được khuyến nghị.
– Tập luyện đều đặn: Ít nhất 150 phút/tuần vận động cường độ vừa (đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội) giúp cải thiện độ nhạy insulin và giảm mỡ gan.
– Kiểm soát bệnh nền: Điều trị tốt đái tháo đường, rối loạn lipid máu hoặc tăng huyết áp nếu có.
– Không tự ý dùng “thảo dược giải độc gan”: Nhiều sản phẩm không rõ nguồn gốc có thể gây tổn thương gan thêm, thậm chí suy gan cấp.

Những hiểu lầm phổ biến về “làm sạch gan”

Trong phòng khám, tôi gặp rất nhiều bệnh nhân tin rằng:

– Uống nước chanh + tỏi vào sáng sớm sẽ “rửa sạch” gan.
– Nhịn ăn vài ngày giúp “xả độc”.
– Uống trà giải độc gan mỗi ngày là đủ để đảo ngược bệnh.

Sự thật là: Gan không hoạt động như một cái lọc cần “rửa”. Việc nhịn ăn hoặc dùng thảo dược không kiểm soát có thể làm rối loạn chuyển hóa, khiến gan tích mỡ nhiều hơn. Thậm chí, một số loại thảo mộc (như cây comfrey, kava) còn có độc tính với gan.

Gan nhiễm mỡ độ 1 hoàn toàn có thể hồi phục nếu bạn can thiệp sớm bằng lối sống đúng – chứ không nhờ vào các “bí kíp detox” lan truyền trên mạng. Tôi luôn khuyên bệnh nhân: Đừng cố “làm sạch” gan, hãy “nuôi dưỡng” gan bằng chế độ sống lành mạnh. Nếu bạn đã được chẩn đoán gan nhiễm mỡ, hãy tái khám định kỳ và theo dõi men gan, siêu âm gan 6 tháng/lần để đánh giá tiến triển.

Nếu bạn còn băn khoăn về chế độ ăn hay bài tập phù hợp, đừng ngần ngại trao đổi với bác sĩ chuyên khoa gan mật – vì mỗi trường hợp cần hướng dẫn cá thể hóa.