Chức năng của gan là gì và tại sao gan lại quan trọng với cơ thể?

Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất đúng trọng tâm — chức năng của gan thực sự là nền tảng cho sức khỏe tổng thể. Gan không chỉ là “nhà máy hóa học” của cơ thể mà còn đóng vai trò như một trung tâm lọc – dự trữ – điều tiết cực kỳ tinh vi. Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn để bạn hiểu vì sao gan lại quan trọng đến vậy.

Chức năng chính của gan trong cơ thể

Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất, nặng khoảng 1,2–1,5 kg ở người trưởng thành, và đảm nhiệm hơn 500 chức năng sinh học. Tuy nhiên, có 5 nhóm chức năng cốt lõi mà bạn cần biết:

– Chuyển hóa chất: Gan điều hòa lượng đường trong máu bằng cách dự trữ glucose dưới dạng glycogen và giải phóng khi cơ thể cần. Đồng thời, gan tổng hợp protein huyết tương (như albumin, yếu tố đông máu) và tham gia chuyển hóa chất béo qua việc sản xuất mật.

– Giải độc và đào thải: Mọi chất bạn đưa vào cơ thể — từ thuốc, rượu, đến các độc tố môi trường — đều được gan xử lý. Gan biến chúng thành dạng dễ tan trong nước để thải ra ngoài qua nước tiểu hoặc phân.

– Sản xuất và bài tiết mật: Mật do gan tạo ra giúp nhũ hóa chất béo trong ruột non, hỗ trợ tiêu hóa và hấp thu các vitamin tan trong dầu (A, D, E, K).

– Dự trữ dưỡng chất: Gan là “kho” dự trữ quan trọng của glycogen, sắt, đồng và các vitamin thiết yếu (đặc biệt là vitamin A, B12, D). Khi cơ thể thiếu hụt, gan sẽ huy động các chất này để duy trì hoạt động bình thường.

– Hỗ trợ miễn dịch: Trong gan có các tế bào Kupffer — một dạng đại thực bào — có nhiệm vụ “dọn dẹp” vi khuẩn, virus và các mảnh vụn tế bào chết từ máu, góp phần bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng.

Dấu hiệu cảnh báo gan đang hoạt động kém

Nhiều người nghĩ gan “im lặng”, nhưng thực ra cơ thể luôn phát tín hiệu sớm nếu gan gặp vấn đề. Bạn nên đi khám nếu có:

– Mệt mỏi kéo dài, chán ăn, buồn nôn không rõ nguyên nhân.
– Vàng da, vàng mắt hoặc nước tiểu sẫm màu.
– Ngứa da dai dẳng, đặc biệt về đêm.
– Bụng chướng, cảm giác nặng vùng hạ sườn phải.
– Dễ bầm tím hoặc chảy máu chân răng — dấu hiệu gan giảm sản xuất yếu tố đông máu.

Làm sao để bảo vệ gan và duy trì chức năng gan khỏe mạnh?

Gan có khả năng tái tạo rất tốt, nhưng chỉ khi bạn hỗ trợ đúng cách:

– Hạn chế rượu bia và thuốc không cần thiết, vì cả hai đều buộc gan phải làm việc quá tải.
– Ăn uống cân bằng: tăng rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám; giảm đồ chiên xào, đường và chất béo bão hòa.
– Tiêm phòng viêm gan B và xét nghiệm định kỳ nếu có yếu tố nguy cơ (béo phì, tiểu đường, dùng thuốc dài hạn).
– Không tự ý dùng “thuốc giải độc gan” hay thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc — nhiều sản phẩm này lại gây tổn thương gan thêm.

Trong phòng khám, tôi thường gặp bệnh nhân đến muộn vì chủ quan với các triệu chứng mơ hồ như mệt mỏi hay đầy bụng — những dấu hiệu tưởng chừng “ai cũng có”. Nhưng chức năng của gan lại liên quan trực tiếp đến sự sống còn của bạn. Hãy chủ động bảo vệ gan từ sớm, bởi một khi gan đã xơ hay suy, việc phục hồi sẽ rất khó khăn. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ, đừng chần chừ — xét nghiệm men gan và siêu âm bụng là bước đầu đơn giản nhưng cực kỳ quan trọng.