Thực phẩm chức năng bổ máu có thực sự cần thiết không?

“Dạo này em thường xuyên thấy mệt mỏi, da xanh xao, hay chóng mặt mỗi khi đứng dậy. Đi xét nghiệm thì bác sĩ nói em bị thiếu máu nhẹ. Em nghe nhiều người mách nên uống thực phẩm chức năng bổ máu, nhưng lại lo không biết có thực sự hiệu quả hay chỉ tốn tiền vô ích. Bác sĩ tư vấn giúp em với ạ!”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất phổ biến — và hoàn toàn hợp lý. Thực phẩm chức năng bổ máu có thể hỗ trợ cải thiện tình trạng thiếu máu, đặc biệt khi chế độ ăn hằng ngày không cung cấp đủ sắt, vitamin B12, axit folic hoặc các vi chất cần thiết cho quá trình tạo hồng cầu. Tuy nhiên, không phải ai cũng cần dùng, và việc sử dụng sai cách còn có thể gây hại.

Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn để bạn hiểu khi nào nên dùng, dùng thế nào cho đúng và làm sao để bổ máu một cách an toàn, bền vững.

Nguyên nhân phổ biến gây thiếu máu

Thiếu máu không phải là một bệnh riêng lẻ, mà là biểu hiện của nhiều tình trạng sức khỏe khác nhau. Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:

– Thiếu sắt: Do ăn uống thiếu chất, mất máu kinh nguyệt nhiều, xuất huyết tiêu hóa (ví dụ loét dạ dày, trĩ).

– Thiếu vitamin B12 hoặc axit folic: Thường xảy ra ở người ăn chay trường, rối loạn hấp thu ở ruột non, hoặc sau phẫu thuật dạ dày – ruột.

– Bệnh mãn tính: Như suy thận, viêm nhiễm kéo dài, ung thư… có thể ức chế quá trình tạo máu.

– Rối loạn di truyền: Như thalassemia (bệnh tan máu bẩm sinh), khiến cơ thể không sản xuất hemoglobin bình thường.

Tôi từng gặp nhiều bệnh nhân tự ý uống viên bổ máu suốt tháng trời mà không cải thiện, vì nguyên nhân thiếu máu của họ không phải do thiếu sắt — mà do bệnh lý nền chưa được điều trị.

Dấu hiệu cảnh báo bạn cần đi khám, không chỉ dùng thực phẩm chức năng

Nếu bạn có một hoặc nhiều dấu hiệu sau, đừng vội mua viên bổ máu về uống:

– Mệt mỏi kéo dài, khó tập trung, tim đập nhanh dù nghỉ ngơi.

– Da niêm mạc nhợt nhạt, móng tay giòn, tóc rụng nhiều.

– Chóng mặt, ù tai, hoa mắt khi thay đổi tư thế.

– Xét nghiệm máu cho thấy hemoglobin thấp, kèm theo chỉ số ferritin, MCV, MCH bất thường.

Đặc biệt, nếu bạn là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, người lớn tuổi, hoặc có tiền sử bệnh dạ dày – ruột, việc xác định chính xác nguyên nhân thiếu máu là bước quan trọng nhất trước khi bổ sung bất kỳ loại thực phẩm chức năng nào.

Khi nào thực phẩm chức năng bổ máu mới thực sự hữu ích?

Thực phẩm chức năng bổ máu chỉ phát huy tác dụng khi bạn thiếu đúng vi chất mà sản phẩm đó cung cấp. Ví dụ:

– Viên chứa sắt + vitamin C: phù hợp với thiếu máu do thiếu sắt. Vitamin C giúp tăng hấp thu sắt.

– Viên chứa vitamin B12 + axit folic: dành cho người thiếu máu nguyên hồng cầu to (macrocytic anemia).

– Sản phẩm kết hợp sắt – B12 – folic – đồng – kẽm: có thể hỗ trợ tổng hợp hemoglobin toàn diện hơn.

Tuy nhiên, không nên tự ý dùng liều cao hoặc kéo dài. Sắt dư thừa có thể tích tụ ở gan, tim, gây tổn thương nội tạng. Tôi từng gặp bệnh nhân bị táo bón nặng, buồn nôn do uống sắt không đúng liều.

Cách bổ máu an toàn và bền vững từ chế độ sống

Thay vì lệ thuộc vào viên uống, bạn nên ưu tiên cải thiện dinh dưỡng và lối sống:

– Ăn thực phẩm giàu sắt heme (có trong thịt đỏ, gan, hải sản) và sắt không heme (rau lá xanh, đậu, ngũ cốc) kèm theo vitamin C (cam, ổi, ớt chuông) để tăng hấp thu.

– Hạn chế trà, cà phê ngay sau bữa ăn — chúng cản trở hấp thu sắt.

– Phụ nữ có kinh nguyệt nhiều nên kiểm tra định kỳ ferritin mỗi 6–12 tháng.

– Nếu đã được chẩn đoán thiếu máu do thiếu sắt, hãy dùng sắt theo đơn và tái khám sau 4–6 tuần để đánh giá đáp ứng.

Thiếu máu nhẹ có thể cải thiện nhờ thay đổi chế độ ăn, nhưng thực phẩm chức năng bổ máu không phải “thần dược” — và càng không thay thế được việc chẩn đoán nguyên nhân gốc rễ. Trong nhiều trường hợp, triệu chứng mệt mỏi, xanh xao lại là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng hơn bạn tưởng.

Vì vậy, hãy đi khám và xét nghiệm máu đầy đủ trước khi tự ý bổ sung bất kỳ sản phẩm nào. Chỉ khi biết rõ mình thiếu gì, bạn mới bổ sung đúng — và an toàn.