Sau sinh không nên ăn gì để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe và sữa mẹ?
Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất phổ biến và hoàn toàn dễ hiểu — giai đoạn sau sinh là thời điểm cơ thể người mẹ còn rất nhạy cảm, đồng thời dinh dưỡng nạp vào cũng ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sữa cho con bú. Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ ràng những nhóm thực phẩm nên hạn chế hoặc tránh trong vài tuần đầu sau sinh, kèm theo lý do y khoa cụ thể.
Những thực phẩm nên tránh sau sinh
Sau sinh, đặc biệt trong 4–6 tuần đầu, hệ tiêu hóa và nội tiết của bạn chưa ổn định trở lại. Một số thực phẩm có thể gây đầy hơi, mất sữa, dị ứng cho bé hoặc làm chậm quá trình hồi phục. Cụ thể:
– Đồ ăn cay nóng, nhiều ớt, tiêu, tỏi sống: Có thể làm thay đổi mùi vị sữa, khiến bé quấy khóc, bỏ bú hoặc bị kích ứng đường ruột.
– Thực phẩm nhiều dầu mỡ, chiên xào: Gây đầy bụng, khó tiêu cho mẹ và có thể làm sữa đặc, dễ tắc tia sữa.
– Rau mùi tây, bạc hà, lá lốt (dùng nhiều): Một số nghiên cứu và kinh nghiệm lâm sàng cho thấy chúng có thể làm giảm tiết sữa nếu dùng với lượng lớn.
– Hải sản tanh (tôm, cá biển, mực…): Dễ gây dị ứng cho bé qua đường sữa, đặc biệt nếu gia đình có tiền sử dị ứng.
– Rượu, bia, cà phê, trà đặc: Chất kích thích và cồn có thể đi vào sữa mẹ, ảnh hưởng đến giấc ngủ, sự phát triển thần kinh của trẻ sơ sinh.
– Đồ sống, tái, gỏi, tiết canh: Nguy cơ nhiễm khuẩn (như Listeria, Salmonella) cao, rất nguy hiểm với phụ nữ sau sinh, nhất là nếu sinh mổ.
Dấu hiệu cho thấy bạn đang ăn sai sau sinh
Nhiều mẹ không nhận ra mình đang “ăn hại” cho đến khi xuất hiện các biểu hiện sau:
– Bé bú xong hay quấy khóc, vặn mình, đi phân lỏng hoặc có đốm máu.
– Mẹ bị đầy hơi, táo bón kéo dài hoặc đau bụng sau khi ăn.
– Sữa về ít dần, vón cục, hoặc cảm giác ngực căng đau mà không xuống sữa.
– Vết mổ hoặc tầng sinh môn lâu lành, sưng đỏ, có dịch bất thường.
Nếu gặp các dấu hiệu này, bạn nên xem lại chế độ ăn trong 24–48 giờ gần nhất và điều chỉnh kịp thời.
Nguyên tắc dinh dưỡng an toàn cho mẹ sau sinh
Thay vì chỉ tập trung vào “kiêng”, hãy ưu tiên “ăn đúng”. Trong phòng khám, tôi luôn khuyên các sản phụ:
– Ăn chín, uống sôi, ưu tiên món luộc, hấp, hầm mềm dễ tiêu.
– Uống đủ 2–2,5 lít nước/ngày (nước lọc, nước gạo rang, nước rau má…), tránh nước ngọt có gas.
– Chia nhỏ bữa ăn (5–6 bữa/ngày) để giảm gánh nặng tiêu hóa và duy trì nguồn sữa ổn định.
– Bổ sung protein lành mạnh từ thịt nạc, trứng, đậu hũ, cá đồng (ít tanh) và rau xanh đậm (rau ngót, mồng tơi, rau dền).
– Không nhịn ăn để “giữ dáng” – thiếu dinh dưỡng sẽ làm cơ thể suy kiệt, giảm sữa và tăng nguy cơ trầm cảm sau sinh.
Lưu ý đặc biệt với mẹ sinh mổ hoặc có tiền sử dị ứng
Nếu bạn sinh mổ, nên tránh các thực phẩm “gây sẹo lồi” như rau muống, đồ nếp trong 1–2 tuần đầu (theo kinh nghiệm Đông y và quan sát lâm sàng), dù chưa có bằng chứng khoa học rõ ràng. Với mẹ có cơ địa dị ứng hoặc gia đình có tiền sử hen suyễn, chàm — cần thận trọng hơn với trứng, sữa bò, đậu phộng và hải sản.
Sau sinh không phải là lúc “kiêng khem cực đoan”, mà là thời điểm bạn cần ăn thông minh và cân bằng. Tránh những thực phẩm có nguy cơ cao gây hại cho cả mẹ và bé, nhưng đừng quá lo lắng đến mức bỏ bữa hoặc ăn thiếu chất. Trong hơn 15 năm làm sản phụ khoa, tôi thấy rằng những bà mẹ hồi phục nhanh nhất thường là những người ăn uống điều độ, giữ tinh thần thoải mái và được hỗ trợ đúng cách. Nếu còn băn khoăn, hãy ghi lại thực đơn hằng ngày và trao đổi trực tiếp với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng — đó luôn là lựa chọn an toàn nhất.
