5 Vitamin trẻ thường thiếu hụt

Con tôi dạo này hay ốm vặt, da khô, ăn mãi mà không tăng cân. Có hôm cháu than nhìn mờ khi trời tối, lại còn mệt mỏi, cáu gắt suốt ngày. Tôi lo lắng không biết có phải do thiếu vitamin không, hay chỉ là “lười ăn” như nhiều người nói? Liệu có phải cháu đang thiếu hụt những vi chất quan trọng?

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,

Là một bác sĩ nhi, tôi hiểu rõ nỗi lo lắng của bạn. Trên thực tế, trẻ thiếu vitamin A, C, D, B9 (axit folic) và B12 không chỉ chậm lớn mà còn dễ mắc bệnh, giảm thị lực, suy yếu hệ miễn dịch và ảnh hưởng đến phát triển trí não. Dưới đây, tôi sẽ giải thích cụ thể từng loại vitamin, dấu hiệu thiếu hụt và cách bổ sung an toàn, hiệu quả.

Nguyên nhân trẻ dễ thiếu 5 vitamin thiết yếu này

– Chế độ ăn không đa dạng: Trẻ kén ăn, ăn ít rau củ, ít thực phẩm động vật (như thịt, trứng, sữa) dễ thiếu vitamin A, D, B12.
– Hạn chế tiếp xúc ánh nắng: Nhiều gia đình sợ con “bắt nắng” nên hạn chế ra ngoài, dẫn đến thiếu vitamin D – loại vitamin chủ yếu tổng hợp qua da dưới ánh sáng mặt trời.
– Ăn chay hoặc chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt: Vitamin B12 chỉ có trong thực phẩm từ động vật, nên trẻ ăn chay trường dễ thiếu nếu không bổ sung đúng cách.
– Rối loạn hấp thu: Một số trẻ có vấn đề về tiêu hóa (như viêm ruột, dị ứng sữa) làm giảm khả năng hấp thu vitamin tan trong chất béo (A, D) và vitamin nhóm B.
– Giai đoạn tăng trưởng nhanh: Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và thanh thiếu niên có nhu cầu vitamin cao hơn người lớn, dễ thiếu nếu không được cung cấp đủ.

Dấu hiệu cảnh báo trẻ đang thiếu vitamin – đừng bỏ qua!

– Thiếu vitamin D: Trẻ chậm mọc răng, ra mồ hôi trộm, ngủ không ngon, đau nhức xương, cơ yếu, hay ốm vặt.
– Thiếu vitamin A: Khó nhìn trong ánh sáng yếu (quáng gà), da khô sần, mắt khô, dễ viêm nhiễm đường hô hấp.
– Thiếu vitamin C: Nướu dễ chảy máu, vết thương lâu lành, da xanh xao, mệt mỏi, thậm chí đau khớp nếu thiếu nặng.
– Thiếu vitamin B12: Trẻ xanh xao, mệt mỏi kéo dài, kém tập trung, hay quên, đôi khi có biểu hiện tê bì tay chân.
– Thiếu vitamin B9 (axit folic): Chậm tăng trưởng, biếng ăn, cáu gắt, lưỡi đỏ và đau, thiếu máu nhẹ.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều trẻ 3–5 tuổi bị thiếu vitamin D và A cùng lúc do ăn uống thiếu rau củ, ít ra ngoài – dù gia đình tưởng con “vẫn khỏe”.

Cách bổ sung và phòng ngừa thiếu vitamin an toàn cho trẻ

– Tắm nắng đúng cách: Cho trẻ tiếp xúc ánh nắng nhẹ trước 9 giờ sáng hoặc sau 4 giờ chiều, mỗi lần 10–20 phút tùy mùa, để da tổng hợp vitamin D tự nhiên.
– Ăn đa dạng thực phẩm:

Vitamin A: cà rốt, bí đỏ, rau bina, gan, trứng.
Vitamin C: cam, quýt, ổi, ớt chuông, bông cải xanh.
Vitamin D: cá béo (cá hồi, cá ngừ), lòng đỏ trứng, sữa tăng cường vitamin D.
Vitamin B12: thịt, cá, trứng, sữa, ngũ cốc bổ sung.
Vitamin B9: rau lá xanh đậm, đậu lăng, đậu Hà Lan, ngũ cốc nguyên cám.
– Không tự ý dùng thuốc bổ: Việc bổ sung vitamin liều cao (đặc biệt là A và D) có thể gây ngộ độc. Chỉ dùng khi có chỉ định của bác sĩ sau xét nghiệm.
– Theo dõi tăng trưởng định kỳ: Cân nặng, chiều cao và các mốc phát triển là “tín hiệu” sớm cho thấy trẻ có đang thiếu vi chất hay không.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám?

Bạn nên đưa con đi khám nếu trẻ có ít nhất 2 trong các dấu hiệu sau kéo dài trên 2 tuần:
– Ăn kém, không tăng cân hoặc sụt cân.
– Da khô, tóc dễ gãy, nướu chảy máu.
– Mệt mỏi, kém hoạt bát, khó tập trung.
– Thường xuyên bị cảm, ho, viêm họng tái đi tái lại.
– Khó nhìn vào ban đêm hoặc phàn nàn về thị lực.

Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu để đánh giá nồng độ vitamin D, B12, sắt, kẽm… và từ đó xây dựng phác đồ dinh dưỡng cá thể hóa.

Thiếu vitamin ở trẻ không phải lúc nào cũng biểu hiện rõ ràng, nhưng hậu quả lại âm thầm ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài – từ hệ xương, miễn dịch đến trí tuệ. Thay vì chờ đến khi có triệu chứng, hãy phòng ngừa từ chế độ ăn cân bằng và lối sống lành mạnh. Nếu nghi ngờ con thiếu vi chất, đừng tự chẩn đoán – hãy để xét nghiệm và chuyên gia dinh dưỡng giúp bạn đưa ra quyết định chính xác, an toàn.

Dinh dưỡng tốt không cần đắt đỏ – chỉ cần đủ, đúng và đều đặn.