Hồng cầu thấp là gì và có nguy hiểm không?

Chào bạn, tình trạng hồng cầu thấp (hay còn gọi là giảm hồng cầu) thực chất là một biểu hiện chứ không phải bệnh lý độc lập. Nó phản ánh khả năng vận chuyển oxy của máu đang suy giảm, và có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân — từ đơn giản như thiếu sắt, đến phức tạp hơn như bệnh lý tủy xương hay suy thận mạn tính. Dưới đây, chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo và cách xử trí phù hợp.

Nguyên nhân phổ biến gây hồng cầu thấp

– Thiếu chất tạo máu: Thiếu sắt, vitamin B12, axit folic — những nguyên tố thiết yếu để sản xuất hồng cầu — là nguyên nhân hàng đầu, đặc biệt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ hoặc người ăn chay trường.

– Mất máu mạn tính: Chảy máu tiêu hóa (do loét dạ dày, trĩ, polyp đại tràng), rong kinh kéo dài… khiến cơ thể không kịp bù đắp lượng hồng cầu bị mất.

– Bệnh lý tủy xương: Tủy xương là “nhà máy” sản xuất hồng cầu. Khi bị suy tủy, ung thư máu (như leukemia), hay xơ tủy, quá trình tạo hồng cầu bị ức chế nghiêm trọng.

– Suy thận mạn tính: Thận không sản xuất đủ erythropoietin — hormone kích thích tủy xương tạo hồng cầu — dẫn đến thiếu máu do bệnh thận.

– Tan máu (hemolysis): Hồng cầu bị phá hủy quá mức do rối loạn miễn dịch, bệnh di truyền (như thalassemia, thiếu G6PD) hoặc nhiễm trùng nặng.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay

– Mệt mỏi kéo dài, khó tập trung, giảm khả năng lao động dù nghỉ ngơi đầy đủ.

– Da niêm mạc nhợt nhạt, đặc biệt ở lòng bàn tay, mí mắt trong.

– Tim đập nhanh, hồi hộp, khó thở khi gắng sức nhẹ (do tim phải bù trừ cho thiếu oxy).

– Chóng mặt, ù tai, thậm chí ngất xỉu khi thay đổi tư thế đột ngột.

– Móng tay dẹt, dễ gãy; lưỡi nhẵn, đau rát (gặp trong thiếu vitamin B12 hoặc sắt nặng).

Nếu các triệu chứng trên kéo dài trên 2 tuần hoặc đi kèm sụt cân, sốt, phân đen — bạn cần thăm khám chuyên sâu ngay.

Hướng dẫn xử trí và phòng ngừa tái phát

– Xác định nguyên nhân trước khi điều trị: Không nên tự ý uống sắt hay vitamin nếu chưa biết rõ thiếu gì. Bổ sung sai có thể gây quá tải sắt hoặc che lấp bệnh lý nguy hiểm.

– Điều chỉnh chế độ ăn: Tăng thực phẩm giàu sắt (thịt đỏ, gan, đậu), vitamin C (giúp hấp thu sắt), và thực phẩm chứa B12 (trứng, sữa, hải sản).

– Điều trị bệnh nền: Nếu do suy thận, cần theo dõi chức năng thận và có thể dùng erythropoietin tái tổ hợp. Nếu do mất máu tiêu hóa, cần nội soi để tìm nguyên nhân.

– Theo dõi định kỳ: Người có nguy cơ cao (phụ nữ có kinh nhiều, người già, bệnh mạn tính) nên xét nghiệm công thức máu mỗi 6–12 tháng.

Lời khuyên từ bác sĩ

Hồng cầu thấp thường không nguy hiểm nếu phát hiện sớm và xử lý đúng nguyên nhân. Tuy nhiên, bỏ qua các triệu chứng mạn tính có thể dẫn đến suy tim, suy giảm miễn dịch hoặc làm trầm trọng bệnh lý nền. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan với tình trạng mệt mỏi, đến khi suy tim mới biết mình bị thiếu máu do xuất huyết tiêu hóa âm ỉ. Vì vậy, đừng xem nhẹ những thay đổi nhỏ trong cơ thể — xét nghiệm máu là cách đơn giản nhất để “nghe” cơ thể bạn đang nói gì.