Bị tiêu chảy 3 ngày ở người lớn có nguy hiểm không?

Chào bạn,

Tiêu chảy (ỉa chảy) kéo dài 3 ngày ở người lớn không còn được coi là tình trạng cấp tính thông thường nữa. Dù nhiều trường hợp tiêu chảy do virus hoặc thực phẩm sẽ tự khỏi trong 1–2 ngày, nhưng nếu kéo dài đến ngày thứ 3, đặc biệt kèm theo mệt mỏi, khô miệng, tim đập nhanh hay phân có máu, thì đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng, rối loạn tiêu hóa mạn tính hoặc tác dụng phụ của thuốc. Tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu nguyên nhân và biết cách xử trí phù hợp.

Nguyên nhân thường gặp gây tiêu chảy kéo dài ở người lớn

Tiêu chảy không chỉ đơn thuần là “ăn trúng đồ” – nó có thể phản ánh nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau:

– Nhiễm trùng đường ruột: Virus (như norovirus), vi khuẩn (Salmonella, E. coli) hoặc ký sinh trùng (Giardia) từ thực phẩm, nước uống bị ô nhiễm – thường gây tiêu chảy cấp, nhưng nếu không được kiểm soát, có thể kéo dài.

– Rối loạn chức năng ruột: Hội chứng ruột kích thích (IBS) – một tình trạng chức năng, không tổn thương thực thể, nhưng gây tiêu chảy tái đi tái lại, thường liên quan đến stress hoặc ăn uống.

– Bệnh lý viêm ruột mạn tính: Như bệnh Crohn hay viêm loét đại tràng (IBD) – thường đi kèm tiêu chảy kéo dài, sụt cân, phân có máu và mệt mỏi kéo dài.

– Tác dụng phụ của thuốc: Kháng sinh làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột; thuốc nhuận tràng, thuốc điều trị ung thư, thậm chí một số thuốc kháng acid cũng có thể gây tiêu chảy.

– Không dung nạp thực phẩm: Không dung nạp lactose (sữa), fructose hoặc gluten (trong bệnh Celiac) – tiêu chảy xuất hiện sau khi ăn các thực phẩm cụ thể.

– Cường giáp hoặc các rối loạn nội tiết: Tăng chuyển hóa làm tăng nhu động ruột, dẫn đến tiêu chảy mạn tính.

Dấu hiệu cảnh báo bạn cần đi khám ngay

Không phải lúc nào tiêu chảy cũng “tự khỏi”. Trong phòng khám, tôi thường khuyên bệnh nhân đến gặp bác sĩ nếu có ít nhất một trong các dấu hiệu sau:

– Tiêu chảy kéo dài trên 2–3 ngày mà không có dấu hiệu thuyên giảm.

– Dấu hiệu mất nước rõ rệt: Khô miệng, khát nước nhiều, tiểu ít hoặc nước tiểu sẫm màu, chóng mặt khi đứng dậy, tim đập nhanh.

– Phân có máu, mủ hoặc màu đen – đây có thể là dấu hiệu tổn thương niêm mạc ruột hoặc xuất huyết tiêu hóa.

– Sốt cao trên 38,5°C, đau bụng dữ dội hoặc co cứng bụng.

– Sụt cân không rõ nguyên nhân kèm theo tiêu chảy tái phát – cần loại trừ bệnh lý mạn tính.

Cách xử trí và phòng ngừa tiêu chảy kéo dài

Khi bị tiêu chảy, mục tiêu đầu tiên là ngăn ngừa mất nước, sau đó mới là điều trị nguyên nhân:

– Bù nước và điện giải: Dung dịch oresol (ORS) là lựa chọn hàng đầu. Uống từng ngụm nhỏ, liên tục – không đợi khát mới uống. Tránh nước ngọt, nước trái cây nguyên chất hay nước có gas vì có thể làm tiêu chảy nặng hơn.

– Chế độ ăn phù hợp:

• Nên ăn: Gạo trắng, chuối chín, táo hấp, bánh mì nướng (chế độ BRAT), cháo loãng, khoai tây luộc.

• Tránh: Sữa, cà phê, rượu bia, thức ăn cay, chiên xào, đồ nhiều đường hoặc chất tạo ngọt nhân tạo (sorbitol, mannitol).

– Không tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy: Thuốc như loperamide có thể làm chậm nhu động ruột, nhưng nếu do nhiễm khuẩn (đặc biệt có sốt hoặc máu trong phân), việc “giữ lại” vi khuẩn trong ruột có thể khiến tình trạng nặng hơn.

– Men vi sinh (probiotics): Một số chủng như Lactobacillus rhamnosus hoặc Saccharomyces boulardii có thể giúp rút ngắn thời gian tiêu chảy, đặc biệt sau dùng kháng sinh.

Tiêu chảy 3 ngày ở người lớn không nên xem nhẹ, vì đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng, bệnh lý mạn tính hoặc mất cân bằng điện giải nguy hiểm. Trong nhiều trường hợp tôi gặp, bệnh nhân chủ quan “uống oresol là được”, nhưng đến khi mệt lả, tụt huyết áp mới đi viện – lúc đó đã có biến chứng.

Nếu bạn đã tiêu chảy 3 ngày, hãy đánh giá kỹ các triệu chứng kèm theo. Nếu có bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào ở trên, đừng chần chừ – hãy đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời. Sức khỏe đường ruột phản ánh rất nhiều điều về lối sống và tình trạng nội tại của cơ thể – đừng để “chuyện nhỏ” thành “vấn đề lớn”.