Nhiễm khuẩn đường ruột có lây không?
Chào bạn,
Nhiễm khuẩn đường ruột hoàn toàn có thể lây từ người sang người — và thậm chí từ động vật hoặc thực phẩm, nước uống bị nhiễm khuẩn. Đây là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất, đặc biệt trong môi trường gia đình, trường học hay nơi đông người. Nguyên nhân chủ yếu là do vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng xâm nhập vào đường tiêu hóa qua đường miệng.
Dưới đây, tôi sẽ giải đáp cụ thể các thắc mắc thường gặp để bạn hiểu rõ hơn về cách bệnh lây lan, cách xử trí và phòng ngừa hiệu quả.
Nguyên nhân và con đường lây truyền phổ biến
Nhiễm khuẩn đường ruột thường do các tác nhân như Salmonella, E. coli, Campylobacter, Shigella, hoặc virus như Rotavirus, Norovirus. Chúng lây lan chủ yếu qua:
– Đường phân – miệng: Vi khuẩn/virus từ phân người bệnh dính vào tay, đồ vật, rồi đưa vào miệng người lành (qua ăn uống, chạm mặt, dụi mắt…).
– Thực phẩm hoặc nước uống bị nhiễm bẩn: Hải sản sống, rau sống tưới phân tươi, nước giếng không đun sôi…
– Tiếp xúc trực tiếp: Ôm, hôn, chăm sóc người bệnh mà không rửa tay kỹ.
– Dụng cụ sinh hoạt chung: Khăn mặt, bát đũa, tay nắm cửa… nếu không được khử khuẩn đúng cách.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều ca cả gia đình cùng mắc bệnh chỉ sau một bữa ăn có nguyên liệu không đảm bảo vệ sinh.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Hầu hết trường hợp nhiễm khuẩn đường ruột nhẹ sẽ tự khỏi trong vài ngày. Tuy nhiên, bạn nên đưa người bệnh đi khám nếu xuất hiện:
– Tiêu chảy kéo dài trên 2–3 ngày ở người lớn, hoặc trên 24 giờ ở trẻ nhỏ.
– Nôn liên tục, không uống được nước, có dấu hiệu mất nước (khô miệng, tiểu ít, mệt lả, mắt trũng).
– Phân có máu, mủ hoặc nhầy.
– Sốt cao trên 38.5°C, đặc biệt kèm theo đau bụng dữ dội.
– Trẻ dưới 1 tuổi, người già, phụ nữ mang thai hoặc người có bệnh nền (đái tháo đường, suy giảm miễn dịch) — cần theo dõi sát ngay từ đầu.
Cách chăm sóc và ăn uống khi bị nhiễm khuẩn đường ruột
Mục tiêu chính là bù nước – điện giải và giảm gánh nặng cho đường ruột, chứ không phải “ăn kiêng triệt để”:
– Ưu tiên oresol (pha đúng hướng dẫn) hoặc nước dừa, cháo loãng, súp rau củ.
– Tránh sữa tươi, đồ chiên rán, cay nóng, caffeine — chúng có thể làm tiêu chảy nặng hơn.
– Không tự ý dùng kháng sinh: Phần lớn do virus, kháng sinh không có tác dụng và còn làm loạn khuẩn đường ruột.
– Tiếp tục cho trẻ bú mẹ: Sữa mẹ giúp tăng miễn dịch và bù nước tự nhiên.
Tôi thường khuyên bệnh nhân: “Đừng nhịn ăn, hãy ăn ít – ăn loãng – ăn sạch”.
Phòng ngừa lây lan trong gia đình như thế nào?
Vì bệnh lây rất nhanh, bạn cần hành động ngay từ khi phát hiện ca đầu tiên:
– Rửa tay kỹ bằng xà phòng sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn, sau khi chăm sóc người bệnh.
– Không dùng chung khăn, bát đũa, cốc uống nước với người bệnh.
– Khử khuẩn bề mặt: Tay nắm cửa, bồn cầu, sàn nhà bằng dung dịch chứa clo hoặc cồn 70%.
– Giặt riêng quần áo, tã lót của người bệnh và phơi dưới nắng.
– Người bệnh nên nghỉ ngơi tại nhà, tránh đến trường, nơi làm việc hoặc đám đông ít nhất 48 giờ sau khi hết triệu chứng.
Trẻ em bị nhiễm khuẩn đường ruột có nguy hiểm không?
Ở trẻ nhỏ, nguy cơ mất nước rất cao do cơ thể chưa điều tiết tốt và trẻ thường không chịu uống khi mệt. Mất nước nặng có thể dẫn đến co giật, suy thận cấp, thậm chí tử vong nếu không xử trí kịp thời.
Tuy nhiên, nếu được bù nước sớm, theo dõi sát và chăm sóc đúng cách, đa số trẻ sẽ hồi phục trong 3–5 ngày mà không để lại di chứng.
Lưu ý: Trẻ dưới 6 tháng tuổi, trẻ suy dinh dưỡng hoặc có bệnh mạn tính cần được đánh giá y tế ngay khi có dấu hiệu tiêu chảy.
Nhiễm khuẩn đường ruột bao lâu thì khỏi?
Thời gian hồi phục phụ thuộc vào tác nhân gây bệnh và thể trạng người bệnh:
– Do virus (như Rotavirus, Norovirus): Thường tự khỏi sau 1–3 ngày.
– Do vi khuẩn (Salmonella, E. coli): Kéo dài 3–7 ngày, đôi khi đến 10 ngày nếu không điều trị đúng.
– Do ký sinh trùng (như Giardia): Có thể kéo dài hàng tuần, cần xét nghiệm và điều trị đặc hiệu.
Nếu sau 3 ngày không cải thiện, hoặc có dấu hiệu nặng hơn, bạn nên đi khám để loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng hơn.
Nhiễm khuẩn đường ruột tuy phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát nếu hiểu rõ cách lây truyền và xử trí đúng. Đừng chủ quan với tiêu chảy — đặc biệt ở trẻ nhỏ và người già. Hãy ưu tiên bù nước, giữ vệ sinh và đi khám khi cần, thay vì tự ý dùng thuốc. Sức khỏe đường ruột là nền tảng của miễn dịch — bảo vệ nó chính là bảo vệ cả gia đình bạn.
