Tuyến giáp là gì và có vai trò như thế nào trong cơ thể?
Chào bạn,
Tuyến giáp là một tuyến nội tiết rất quan trọng, có hình dáng giống con bướm, nằm ngay phía trước cổ, bao quanh khí quản. Nó đóng vai trò “trung tâm điều hành” cho hàng loạt hoạt động sống thiết yếu của cơ thể – từ nhịp tim, thân nhiệt đến quá trình tiêu hóa và phát triển trí não. Khi tuyến giáp hoạt động bất thường, dù là dư hay thiếu hormone, đều có thể ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe tổng thể.
Tuyến giáp nằm ở đâu và có cấu tạo như thế nào?
Tuyến giáp nằm ở vùng cổ trước, ngay dưới yết hầu, ôm quanh khí quản. Về cấu tạo, nó gồm hai thùy – thùy trái và thùy phải – nối với nhau bởi một dải mô mỏng gọi là eo tuyến giáp. Nhìn từ ngoài, nếu tuyến giáp to lên (do bướu, viêm hay khối u), bạn có thể thấy hoặc sờ thấy một khối phồng nhẹ ở cổ khi nuốt.
Chức năng chính của tuyến giáp là gì?
Tuyến giáp sản xuất hai nhóm hormone thiết yếu:
– Hormone T3 (triiodothyronine) và T4 (thyroxine): Đây là “nhiên liệu” điều tiết tốc độ chuyển hóa của gần như mọi tế bào trong cơ thể. Nhờ chúng, tim đập đều, não xử lý thông tin nhanh, cơ bắp co giãn hiệu quả và thân nhiệt được duy trì ổn định.
– Hormone calcitonin: Giúp kiểm soát nồng độ canxi trong máu bằng cách ức chế sự phân hủy xương – một cơ chế hỗ trợ cân bằng khoáng chất, đặc biệt quan trọng trong phát triển xương ở trẻ em và duy trì mật độ xương ở người lớn.
Khi tuyến giáp rối loạn, cơ thể sẽ ra sao?
Rối loạn tuyến giáp thường chia làm hai nhóm chính – cường giáp và suy giáp – kèm theo các biểu hiện rất khác nhau:
– Cường giáp (tuyến hoạt động quá mức): Bạn có thể cảm thấy tim đập nhanh, run tay, sụt cân dù ăn nhiều, dễ cáu gắt, đổ mồ hôi nhiều và khó ngủ. Một số trường hợp còn thấy mắt lồi (đặc biệt trong bệnh Basedow).
– Suy giáp (tuyến hoạt động kém): Ngược lại, bạn thường mệt mỏi kéo dài, da khô, tóc rụng, tăng cân không rõ nguyên nhân, sợ lạnh, táo bón và hay quên. Ở phụ nữ, kinh nguyệt có thể rối loạn.
Ngoài ra, khối u tuyến giáp cũng khá phổ biến. Đa số là lành tính (bướu nhân), nhưng khoảng 5–10% có thể là ung thư. Nhiều khối u nhỏ không gây triệu chứng và chỉ được phát hiện tình cờ qua siêu âm cổ.
Khi nào nên đi khám chuyên khoa nội tiết?
Bạn nên chủ động đi khám nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:
– Cổ to bất thường, sờ thấy khối u hoặc cảm giác vướng khi nuốt.
– Tim đập nhanh kéo dài kèm lo âu, sụt cân không chủ ý.
– Mệt mỏi dai dẳng, tăng cân, da khô, rụng tóc dù đã nghỉ ngơi đầy đủ.
– Có tiền sử gia đình mắc bệnh tuyến giáp hoặc đã từng xạ trị vùng cổ.
Xét nghiệm máu (TSH, FT3, FT4) kết hợp siêu âm tuyến giáp sẽ giúp chẩn đoán chính xác tình trạng của bạn.
Trong phòng khám, tôi gặp rất nhiều bệnh nhân chủ quan với các triệu chứng “nhỏ” như mệt mỏi hay tim đập nhanh, đến khi suy giáp nặng hoặc bướu to mới đi khám – khiến việc điều trị phức tạp hơn. Thực tế, đa số rối loạn tuyến giáp hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu phát hiện sớm. Vì vậy, đừng ngần ngại đi khám khi cơ thể “báo động” – một xét nghiệm máu đơn giản có thể thay đổi hoàn toàn hướng điều trị và chất lượng cuộc sống của bạn.
