Nang là gì? Phân biệt các loại nang thường gặp

“Dạo gần đây đi siêu âm, bác sĩ nói em có ‘nang thận’ và ‘nang buồng trứng’, nhưng không giải thích rõ đó là gì. em nghe người ta còn nhắc đến ‘u nang’, ‘bào nang’… khiến em hoang mang không biết có nguy hiểm không, có phải mổ không, hay chỉ là thứ ‘bình thường’? Mong bác sĩ giải thích giúp em hiểu rõ từng khái niệm này.”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,
Cảm ơn bạn đã chia sẻ nỗi lo lắng rất thực tế — và cũng rất phổ biến. Tôi xin trả lời từng câu hỏi của bạn một cách rõ ràng, dựa trên kiến thức y khoa và kinh nghiệm lâm sàng nhiều năm của tôi.

Nang là gì?

“Nang” (tiếng Anh: cyst) là một cấu trúc kín, có thành mỏng, bên trong chứa chất lỏng, khí hoặc vật liệu bán rắn (như dịch, mủ, tế bào chết…). Nang có thể xuất hiện ở bất kỳ mô nào trong cơ thể: da, gan, thận, buồng trứng, tuyến giáp…

Đa số nang là lành tính, không phải ung thư, và thường không gây triệu chứng. Nhiều khi chúng được phát hiện tình cờ khi siêu âm hoặc chụp CT vì lý do khác.

U nang là gì?

“U nang” là cách gọi dân gian hoặc lâm sàng để chỉ một khối nang có kích thước đủ lớn để được xem như một “u” (khối bất thường). Tuy nhiên, từ “u” ở đây không đồng nghĩa với ung thư.

Trong y học, “u nang” thường ám chỉ nang có vỏ bao rõ ràng, phát triển chậm, và phần lớn là lành tính. Ví dụ: u nang buồng trứng, u nang tuyến giáp…

Cấu trúc dạng nang là gì?

“Cấu trúc dạng nang” là thuật ngữ mô tả hình ảnh trên siêu âm hoặc MRI cho thấy một vùng có đặc điểm giống nang: thành mỏng, bên trong trống âm (chứa dịch), không có mạch máu bên trong.

Tuy nhiên, cụm từ này chưa khẳng định 100% là nang thật — đôi khi cần theo dõi thêm để loại trừ tổn thương đặc hoặc hỗn hợp (vừa đặc vừa nang), có thể nghi ngờ ác tính.

Các loại nang

Nang được phân loại theo vị trí, nguyên nhân hoặc đặc điểm mô học. Một số loại thường gặp:

– Nang đơn giản: chứa dịch trong, thành mỏng, lành tính (ví dụ: nang thận đơn giản).
– Nang phức tạp: có vách ngăn, thành dày, vôi hóa hoặc dịch đục — cần đánh giá kỹ hơn.
– Nang chức năng: thường ở buồng trứng, xuất hiện theo chu kỳ kinh nguyệt, tự biến mất sau 1–2 chu kỳ.
– Nang bã (sebaceous cyst): dưới da, do tuyến bã bị tắc.
– Nang giả: không có lớp biểu mô lót bên trong (ví dụ: nang giả tụy do viêm tụy cấp).

Bào nang là gì?

“Bào nang” (tiếng Anh: sporangium hoặc cyst trong vi sinh) thường không dùng trong y học lâm sàng người, mà xuất hiện trong sinh học hoặc ký sinh trùng học.

Ví dụ:
– Trong bệnh bào nang sán lợn (Cysticercosis), ấu trùng sán tạo thành “bào nang” trong cơ, não hoặc mắt.
– Trong nấm hoặc vi khuẩn, bào nang là dạng nghỉ, giúp sinh vật tồn tại trong điều kiện khắc nghiệt.

→ Trong siêu âm hay chẩn đoán hình ảnh lâm sàng, không gọi “bào nang” mà chỉ gọi là “nang”.

Nang và u nang có khác nhau không?

Về bản chất không khác nhau — cả hai đều là cấu trúc chứa dịch, có thành bao.

Sự khác biệt chủ yếu nằm ở ngữ cảnh sử dụng:
– “Nang” là thuật ngữ mô tả bản chất giải phẫu.
– “U nang” nhấn mạnh kích thước hoặc tính chất khối (thường khi nang to, sờ thấy được hoặc gây triệu chứng).

Ví dụ: một nang buồng trứng 2 cm gọi là “nang”, nhưng nếu to 8 cm, gây chèn ép, sẽ được gọi là “u nang buồng trứng”.

Nang buồng trứng là gì?

Là túi chứa dịch phát triển trong hoặc trên buồng trứng.

Có hai nhóm chính:
– Nang chức năng: nang noãn hoặc hoàng thể, thường tự mất sau 1–2 chu kỳ kinh. Không nguy hiểm.
– Nang bệnh lý: như nang lạc nội mạc, nang nước, nang nhầy… có thể tồn tại lâu, to dần, đôi khi xoắn hoặc vỡ.

Phần lớn nang buồng trứng ở phụ nữ trẻ là lành tính. Tuy nhiên, nếu nang >5 cm, có vách ngăn, mạch máu bất thường hoặc xuất hiện sau mãn kinh — cần đánh giá kỹ để loại trừ ung thư.

Nang thận là gì?

Là túi chứa dịch hình thành trong nhu mô thận.

– Nang thận đơn giản: rất phổ biến ở người trên 50 tuổi. Thường không triệu chứng, không ảnh hưởng chức năng thận.
– Nang thận phức tạp: có thể liên quan đến bệnh thận đa nang (di truyền) hoặc nhiễm trùng, sỏi, thậm chí ung thư thận (hiếm).

Chỉ can thiệp khi nang gây đau, nhiễm trùng, tăng huyết áp do chèn ép, hoặc nghi ngờ ác tính.

Nang tuyến giáp là gì?

Là khoang chứa dịch trong nhu mô tuyến giáp, thường phát hiện qua siêu âm.

– Đa số là nang đơn giản, không nguy hiểm.
– Nếu nang hỗn hợp (vừa đặc vừa dịch) hoặc có vi vôi hóa, cần chọc hút tế bào (FNA) để loại trừ ung thư.
– Một số nang tuyến giáp có thể gây cảm giác vướng cổ, khàn tiếng nếu chèn ép khí quản hoặc dây thần kinh hồi thanh quản.

Nang là hiện tượng rất thường gặp, phần lớn lành tính và không cần điều trị. Tuy nhiên, không phải mọi nang đều vô hại — vị trí, kích thước, đặc điểm cấu trúc và diễn tiến theo thời gian mới quyết định mức độ nguy hiểm.

Bạn đừng quá lo khi nghe “có nang”, nhưng cũng đừng chủ quan bỏ qua theo dõi nếu bác sĩ yêu cầu. Việc phân biệt nang đơn giản và nang nghi ngờ ác tính dựa trên hình ảnh học chuyên sâu — và đôi khi cần sinh thiết.

Nếu bạn có kết quả siêu âm cụ thể, hãy mang đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn cá thể hóa — vì mỗi “nang” lại kể một câu chuyện riêng.