Cường giáp là gì và có nguy hiểm không?

“Dạo này em thấy người cứ bồn chồn, tim đập nhanh, ăn nhiều mà sụt cân rõ rệt. Có hôm còn run tay, đổ mồ hôi liên tục dù trời không nóng. Em lo quá, không biết có phải bị cường giáp không? Liệu có nguy hiểm không, thưa bác sĩ?”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn, những triệu chứng bạn mô tả rất có thể là dấu hiệu của cường giáp – tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức, sản xuất dư thừa hormone tuyến giáp. Điều này làm tăng tốc độ chuyển hóa toàn thân và ảnh hưởng đến tim, thần kinh, cơ bắp và nhiều cơ quan khác. Tuy không phải lúc nào cũng đe dọa tính mạng ngay lập tức, nhưng nếu bỏ qua, cường giáp có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng.

Nguyên nhân thường gặp gây cường giáp

Trong nhiều năm khám và điều trị cho bệnh nhân rối loạn tuyến giáp, tôi nhận thấy phần lớn trường hợp cường giáp đều liên quan đến một trong những nguyên nhân sau:

– Bệnh Basedow (Graves): Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm khoảng 70–80% các ca cường giáp. Đây là một bệnh tự miễn – nghĩa là hệ miễn dịch của chính bạn lại “nhầm lẫn” và tấn công tuyến giáp, khiến nó hoạt động quá mức. Bệnh thường đi kèm với mắt lồi, bướu cổ lan tỏa và các rối loạn tâm thần – vận động.

– Nhân giáp độc: Một hoặc nhiều nhân (khối u lành tính) trong tuyến giáp tự sản xuất hormone mà không chịu sự kiểm soát của tuyến yên. Tình trạng này thường gặp ở người lớn tuổi.

– Viêm tuyến giáp: Do virus, sau sinh hoặc tự miễn, khiến hormone tuyến giáp “rò rỉ” ra máu. Giai đoạn đầu có thể gây cường giáp tạm thời, sau đó có thể chuyển sang suy giáp.

– Thừa i-ốt: Dùng quá nhiều thực phẩm giàu i-ốt (như tảo biển, thuốc bổ) hoặc thuốc cản quang có i-ốt có thể “kích thích” tuyến giáp hoạt động quá mức – đặc biệt ở người có tiền sử bệnh tuyến giáp.

– Dùng thuốc tuyến giáp quá liều: Thường xảy ra ở người đang điều trị suy giáp nhưng tự ý tăng liều levothyroxine.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay

Cường giáp có thể “đội lốt” dưới nhiều biểu hiện tưởng chừng vô hại. Tuy nhiên, nếu bạn có 2–3 triệu chứng sau kéo dài trên 1–2 tuần, hãy đi khám chuyên khoa nội tiết:

– Sụt cân không rõ nguyên nhân dù ăn uống bình thường hoặc thậm chí ăn nhiều hơn.

– Tim đập nhanh (>100 nhịp/phút), hồi hộp, đánh trống ngực – đôi khi bị nhầm với rối loạn lo âu.

– Run tay, dễ cáu gắt, mất ngủ, lo âu dai dẳng.

– Cổ to bất thường, cảm giác căng tức vùng trước cổ.

– Mắt lồi, khô, cộm, nhìn mờ – đặc biệt nếu kèm theo bướu cổ.

– Ra mồ hôi nhiều, sợ nóng, da ấm và ẩm dù thời tiết mát.

Ở người lớn tuổi, triệu chứng có thể “mờ” hơn: chỉ mệt mỏi, chán ăn, run nhẹ hoặc rối loạn nhịp tim – dễ bị chẩn đoán nhầm là bệnh tim mạch.

Biến chứng nguy hiểm nếu bỏ qua

Nhiều bệnh nhân đến gặp tôi khi đã có rối loạn nhịp tim dai dẳng hoặc suy tim – hậu quả của việc để cường giáp kéo dài mà không điều trị. Một số biến chứng nghiêm trọng bao gồm:

– Cơn bão giáp (thyroid storm): Tình trạng cấp cứu nội khoa, với sốt cao, nhịp tim rất nhanh, lú lẫn, thậm chí hôn mê. Tỷ lệ tử vong cao nếu không xử trí kịp thời.

– Loãng xương: Hormone tuyến giáp dư thừa làm tăng hủy xương, khiến xương giòn và dễ gãy – đặc biệt nguy hiểm ở phụ nữ sau mãn kinh.

– Ảnh hưởng thai kỳ: Cường giáp không kiểm soát có thể gây sảy thai, sinh non, tiền sản giật hoặc suy giáp bẩm sinh ở trẻ.

Hướng điều trị và lời khuyên từ bác sĩ

Điều trị cường giáp không phải là “dập triệu chứng” mà phải nhắm vào nguyên nhân gốc rễ. Tùy vào tuổi, mức độ bệnh và nguyên nhân, tôi thường cân nhắc một trong ba phương pháp chính:

Thuốc kháng giáp tổng hợp (như methimazole): Ức chế sản xuất hormone tuyến giáp. Phù hợp cho bệnh Basedow ở giai đoạn sớm, phụ nữ trẻ hoặc người không muốn can thiệp triệt để.
I-ốt phóng xạ: An toàn và hiệu quả lâu dài, thường dùng cho người >40 tuổi hoặc tái phát sau thuốc. Sau điều trị, nhiều người sẽ chuyển sang suy giáp và cần bổ sung hormone suốt đời – nhưng điều này dễ kiểm soát hơn nhiều so với cường giáp.
Phẫu thuật cắt tuyến giáp: Được cân nhắc khi bướu quá to, nghi ngờ ung thư, hoặc không đáp ứng với các phương pháp khác.

Bên cạnh đó, bạn nên:

– Tránh thực phẩm giàu i-ốt (tảo biển, nước mắm đậm đặc, thuốc bổ có i-ốt) trong giai đoạn điều trị.

– Không tự ý dùng thuốc tim hoặc an thần để “giảm hồi hộp” – điều này có thể che lấp triệu chứng và làm chậm chẩn đoán.

– Theo dõi định kỳ chức năng tuyến giáp (TSH, FT3, FT4) theo chỉ định, kể cả khi cảm thấy “ổn”.

Cường giáp không phải là bệnh “nhẹ”, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách. Trong phòng khám của tôi, nhiều bệnh nhân từng lo lắng “liệu có sống được không?” – nhưng sau vài tháng điều trị, họ đã trở lại cuộc sống bình thường, khỏe mạnh và ổn định.

Nếu bạn đang có các triệu chứng kể trên, đừng chần chừ. Hãy đi xét nghiệm TSH và FT4 – chỉ với một ống máu, bạn có thể biết rõ tình trạng tuyến giáp của mình. Phát hiện sớm không chỉ giúp bạn tránh biến chứng, mà còn tiết kiệm thời gian, chi phí và lo lắng về sau.