Bệnh cường giáp ở phụ nữ: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

Chào bạn, tôi là bác sĩ chuyên khoa nội tiết. Câu hỏi của bạn rất đúng trọng tâm – bệnh cường giáp ở phụ nữ thực sự là một tình trạng nội tiết khá thường gặp, đặc biệt trong độ tuổi sinh sản và tiền mãn kinh. Về bản chất, đây là tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức, sản xuất dư thừa hormone T3 và T4, khiến cơ thể rơi vào trạng thái “tăng tốc” liên tục.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, cách chẩn đoán và điều trị phù hợp – để bạn hiểu đúng, không hoang mang, nhưng cũng không chủ quan.

Cần biết gì về bệnh cường giáp ở phụ nữ?

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nhỏ hình con bướm nằm ở cổ, có vai trò điều hòa chuyển hóa toàn thân. Khi bị cường giáp, tuyến này “làm việc quá tải”, dẫn đến hàng loạt rối loạn chức năng: tim đập nhanh, tăng thân nhiệt, sụt cân, lo âu, run tay…

Điều đáng lưu ý là phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cường giáp cao gấp 5–10 lần so với nam giới, do ảnh hưởng của yếu tố miễn dịch và dao động nội tiết theo chu kỳ kinh nguyệt, thai kỳ hoặc giai đoạn tiền mãn kinh.

Nguyên nhân phổ biến gây bệnh cường giáp ở phụ nữ

– Bệnh Graves (Basedow): Đây là nguyên nhân hàng đầu, chiếm khoảng 70–80% các ca cường giáp ở phụ nữ. Đây là một bệnh tự miễn – hệ miễn dịch nhầm lẫn tấn công tuyến giáp, kích thích nó sản xuất hormone quá mức. Đặc trưng là mắt lồi, bướu giáp lan tỏa và da dày ở cẳng chân (trong một số trường hợp).

– Viêm tuyến giáp: Sau nhiễm virus hoặc sau sinh (viêm tuyến giáp sau sinh), tuyến giáp có thể rò rỉ hormone vào máu, gây cường giáp tạm thời.

– Bướu giáp độc đa nhân hoặc nhân độc: Các nhân giáp hoạt động độc lập, tiết hormone mà không cần tín hiệu từ tuyến yên.

– Dùng quá nhiều hormone giáp: Một số phụ nữ tự ý dùng thuốc bổ sung thyroxine (T4) để giảm cân hoặc điều trị mệt mỏi – vô tình gây cường giáp iatrogenic (do y tế).

– Yếu tố di truyền và stress: Tiền sử gia đình có người bị bệnh tuyến giáp, kết hợp với căng thẳng kéo dài, có thể làm tăng nguy cơ khởi phát bệnh.

Dấu hiệu nhận biết bệnh cường giáp ở phụ nữ

Các triệu chứng thường âm thầm lúc đầu, dễ nhầm với stress hoặc rối loạn tiền mãn kinh:

– Tim đập nhanh (>100 nhịp/phút), hồi hộp, đánh trống ngực
– Sụt cân không rõ nguyên nhân dù ăn uống đầy đủ
– Run tay, đặc biệt khi cầm vật nhỏ
– Da ấm, ẩm, đổ mồ hôi nhiều
– Mất ngủ, lo âu, dễ cáu gắt
– Rối loạn kinh nguyệt: chu kỳ thưa, lượng ít hoặc vô kinh
– Rụng tóc, móng giòn, cơ yếu
– Trong bệnh Graves: mắt lồi, nhìn đôi, cảm giác cộm xốn

Ở phụ nữ lớn tuổi, triệu chứng có thể “im lặng” hơn – chỉ biểu hiện qua mệt mỏi, rung nhĩ hoặc suy tim – nên dễ bỏ sót.

Khi nào cần đi khám?

Bạn nên đến gặp bác sĩ nội tiết nếu:

– Có ≥3 triệu chứng kể trên kéo dài trên 2 tuần
– Nhịp tim nhanh liên tục kèm khó thở nhẹ
– Bướu cổ to lên nhanh hoặc đau
– Mắt có dấu hiệu lồi, khô, nhìn mờ
– Đang trong giai đoạn sau sinh 3–6 tháng mà xuất hiện triệu chứng

Chẩn đoán bệnh cường giáp như thế nào?

– Xét nghiệm máu: Đo TSH (thường giảm sâu <0.1 mIU/L), FT3, FT4 (tăng). Xét nghiệm kháng thể TRAb giúp xác định bệnh Graves.
– Siêu âm tuyến giáp: Đánh giá kích thước, cấu trúc, có nhân hay không, và đặc điểm dòng máu (tăng sinh mạch trong Graves).
– Xạ hình tuyến giáp (nếu cần): Phân biệt giữa Graves, nhân độc và viêm tuyến giáp.

Điều trị bệnh cường giáp ở phụ nữ ra sao?

Phương pháp điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân, tuổi, mong muốn sinh con và mức độ nghiêm trọng:

– Thuốc kháng giáp tổng hợp (ATD): Methimazole hoặc Propylthiouracil – ức chế sản xuất hormone giáp. Thường dùng 12–18 tháng, có thể tái phát sau ngưng thuốc.
– I-ốt phóng xạ (I-131): Phá hủy một phần tuyến giáp, hiệu quả cao nhưng có thể dẫn đến suy giáp vĩnh viễn – cần bổ sung hormone suốt đời. Không dùng khi đang mang thai hoặc cho con bú.
– Phẫu thuật cắt giáp: Áp dụng khi bướu quá to, nghi ngờ ung thư, hoặc không đáp ứng thuốc. Cũng có nguy cơ suy giáp sau mổ.
– Điều trị hỗ trợ: Chẹn beta (propranolol) giúp kiểm soát tim nhanh, run; bổ sung canxi/vitamin D nếu có loãng xương.

Với phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú, việc lựa chọn thuốc và liều lượng cần cực kỳ thận trọng – phải do bác sĩ chuyên khoa theo dõi sát.

Biến chứng nếu không điều trị kịp thời

– Cơn cường giáp cấp (thyroid storm): Hiếm nhưng nguy hiểm, có thể tử vong nếu không cấp cứu kịp.
– Loãng xương, gãy xương do mất calci.
– Rối loạn nhịp tim, suy tim.
– Vô sinh hoặc sảy thai nếu cường giáp không kiểm soát trong thai kỳ.

Phòng ngừa và theo dõi lâu dài

– Không tự ý dùng thuốc chứa iod hoặc hormone giáp.
– Hạn chế stress, ngủ đủ, ăn uống cân bằng.
– Phụ nữ có tiền sử gia đình bị bệnh tuyến giáp nên tầm soát TSH định kỳ 1–2 năm/lần.
– Sau điều trị, cần xét nghiệm TSH mỗi 3–6 tháng để phát hiện sớm suy giáp hoặc tái phát.

Bệnh cường giáp ở phụ nữ tuy phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng. Đừng vì triệu chứng “nhẹ” mà chủ quan – những thay đổi nhỏ như tim nhanh, sụt cân, rối loạn kinh nguyệt có thể là lời cảnh báo từ tuyến giáp. Hãy đi khám nội tiết nếu bạn nghi ngờ, vì điều trị kịp thời không chỉ giúp bạn khỏe mạnh mà còn bảo vệ sức khỏe sinh sản và tim mạch lâu dài.