Trẻ em bị nhiệt miệng có nguy hiểm không và cách xử trí thế nào?

Con tôi dạo này biếng ăn, hay quấy khóc và khi kiểm tra thì thấy trong miệng cháu có mấy nốt loét trắng nhỏ, sưng đỏ xung quanh. Tôi rất lo vì cháu đau đến mức không chịu đánh răng hay uống nước. Liệu đây có phải “nhiệt miệng” như nhiều người nói, và tôi nên làm gì để con bớt đau, mau khỏi?

Chuyên viên tư vấn

Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo lắng của bạn khi thấy con đau đớn và từ chối ăn uống chỉ vì những vết loét nhỏ trong miệng. Tình trạng bạn mô tả rất giống với loét áp-tơ (aphthous ulcer) – thường được gọi dân gian là “nhiệt miệng”. Đây là một vấn đề khá phổ biến ở trẻ em, đa phần lành tính và tự khỏi trong vòng 7–10 ngày. Tuy nhiên, nếu tái phát thường xuyên hoặc đi kèm triệu chứng khác, đó có thể là dấu hiệu cần được đánh giá kỹ hơn.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo và cách chăm sóc trẻ đúng cách tại nhà.

Nguyên nhân phổ biến khiến trẻ bị nhiệt miệng

– Chấn thương niêm mạc miệng: Cắn vào má/lưỡi, bàn chải đánh răng cứng, hoặc thức ăn sắc nhọn (như khoai tây chiên) có thể gây tổn thương nhỏ, dẫn đến loét.

– Thiếu vi chất dinh dưỡng: Thiếu vitamin B12, sắt, kẽm hoặc axit folic là yếu tố thường gặp ở trẻ biếng ăn hoặc chế độ ăn mất cân bằng.

– Rối loạn miễn dịch nhẹ: Hệ miễn dịch của trẻ đôi khi phản ứng quá mức với vi khuẩn bình thường trong miệng, gây viêm loét.

– Căng thẳng hoặc thay đổi sinh hoạt: Mới đi học, ngủ ít, hoặc sốt nhẹ cũng có thể kích hoạt đợt loét.

– Yếu tố di truyền: Nếu cha mẹ từng bị nhiệt miệng tái phát, trẻ có nguy cơ cao hơn.

Dấu hiệu cảnh báo cần đưa trẻ đi khám

Mặc dù đa số trường hợp không nghiêm trọng, bạn nên đưa con đến bác sĩ nếu xuất hiện các biểu hiện sau:

– Vết loét to (>1 cm), sâu, lâu lành (>2 tuần) hoặc để lại sẹo.

– Loét xuất hiện ở cả môi ngoài, da, sinh dục – gợi ý hội chứng Behçet hoặc bệnh lý toàn thân.

– Trẻ sốt cao, mệt mỏi, nổi hạch cổ, hoặc bỏ ăn/uống kéo dài → nguy cơ mất nước.

– Loét tái phát liên tục (trên 3–4 lần/năm), ảnh hưởng đến sinh hoạt và tăng trưởng.

– Kèm theo tiêu chảy, phát ban, sụt cân – có thể liên quan đến bệnh Celiac, Crohn hoặc rối loạn hấp thu.

Cách giảm đau và hỗ trợ trẻ mau lành tại nhà

– Giữ vệ sinh miệng nhẹ nhàng: Dùng nước muối sinh lý (0,9%) súc miệng 2–3 lần/ngày (nếu trẻ đủ lớn). Tránh nước súc miệng chứa cồn.

– Làm dịu niêm mạc: Cho trẻ uống nước mát, ăn thức mềm, nguội như sữa chua, cháo loãng, sinh tố. Tránh đồ chua, cay, mặn hoặc nóng.

– Giảm đau tại chỗ: Có thể dùng gel bôi chứa lidocaine hoặc benzocaine (theo hướng dẫn liều lượng cho trẻ) trước bữa ăn.

– Bổ sung dinh dưỡng: Tăng cường thực phẩm giàu vitamin B, C, sắt (rau lá xanh, thịt nạc, trứng, trái cây chín).

– Không tự ý dùng kháng sinh: Nhiệt miệng do virus hoặc vô căn, kháng sinh không có tác dụng và có thể làm loạn khuẩn đường ruột.

Phòng ngừa tái phát nhiệt miệng ở trẻ

– Tập cho trẻ thói quen đánh răng đúng cách bằng bàn chải lông mềm.

– Đảm bảo giấc ngủ đủ, tránh stress tâm lý (đặc biệt ở trẻ lớn).

– Theo dõi chế độ ăn: hạn chế đồ ngọt, chiên rán; ưu tiên rau củ và protein dễ tiêu.

– Nếu trẻ hay tái phát, nên xét nghiệm máu kiểm tra thiếu vi chất (sắt, vitamin B12, kẽm).

– Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thuốc điều hòa miễn dịch tại chỗ nếu loét nặng và thường xuyên.

Nhiệt miệng ở trẻ em thường là tình trạng tự giới hạn, nhưng lại gây khó chịu đáng kể do vị trí nhạy cảm trong khoang miệng. Quan trọng nhất là giúp trẻ vượt qua giai đoạn đau đớn mà không bị mất nước hay suy dinh dưỡng. Nếu con bạn bị loét miệng đơn lẻ, không sốt và vẫn chơi đùa bình thường, bạn có thể chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, đừng chủ quan nếu tình trạng kéo dài, tái diễn hoặc đi kèm triệu chứng toàn thân — đó có thể là “tiếng nói” của cơ thể về một vấn đề sâu xa hơn cần được chẩn đoán sớm.