Trẻ bị viêm họng có nguy hiểm không và cha mẹ nên làm gì?
Viêm họng ở trẻ phần lớn do virus (chiếm 70–80%), thường tự khỏi trong 5–7 ngày. Tuy nhiên, nếu do vi khuẩn (như liên cầu tan huyết nhóm A), bệnh có thể nặng hơn và cần điều trị đặc hiệu. Dưới đây là những thông tin bạn cần nắm rõ để chăm sóc con đúng cách.
Nguyên nhân và triệu chứng điển hình của viêm họng ở trẻ
Viêm họng ở trẻ nhỏ thường khởi phát đột ngột với các dấu hiệu sau:
– Sốt: Có thể nhẹ (37,5–38,5°C) hoặc cao tới 39–40°C, đặc biệt khi nguyên nhân do vi khuẩn.
– Đau/rát họng: Trẻ lớn có thể than đau khi nuốt; trẻ nhỏ thì quấy khóc, từ chối ăn uống, chảy nước dãi.
– Ho: Ban đầu ho khan, sau vài ngày có thể kèm đờm do dịch mũi chảy xuống họng (post-nasal drip).
– Triệu chứng hô hấp trên: Nghẹt mũi, chảy nước mũi trong, hắt hơi – thường gặp nếu do virus cảm lạnh thông thường.
– Biểu hiện toàn thân: Mệt mỏi, ngủ kém, biếng ăn, khàn tiếng. Một số trẻ còn nôn ói sau khi ho mạnh hoặc đi phân lỏng do virus đường ruột đi kèm.
– Dấu hiệu khác: Sưng hạch cổ (sờ thấy cục nhỏ dưới hàm), niêm mạc họng đỏ, amidan to – đôi khi có chấm mủ trắng nếu nhiễm khuẩn.
Trong thực tế lâm sàng, tôi thường lưu ý phụ huynh: nếu trẻ dưới 3 tuổi bị viêm họng kèm sốt cao mà không có sổ mũi, ho ít – đó có thể là dấu hiệu gợi ý nhiễm liên cầu, cần đánh giá kỹ.
Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?
Mặc dù đa số trường hợp viêm họng ở trẻ là lành tính, bạn nên đưa con đến cơ sở y tế nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:
– Sốt > 39°C kéo dài hơn 48 giờ hoặc tái phát sau khi đã hạ.
– Trẻ khó thở, thở nhanh, co kéo cơ liên sườn, hoặc có tiếng rít khi hít vào.
– Không uống được nước, bỏ bú, tiểu ít (dấu hiệu mất nước).
– Nôn nhiều, li bì, co giật, hoặc phát ban toàn thân.
– Đau họng kéo dài > 5 ngày không cải thiện.
– Hạch cổ sưng to, cứng, đau nhiều hoặc amidan có mủ trắng lan rộng.
Đây có thể là biểu hiện của viêm amidan cấp, áp-xe thành họng, hoặc thậm chí là bệnh Kawasaki, bạch hầu – dù hiếm nhưng cần loại trừ sớm.
Chăm sóc trẻ bị viêm họng tại nhà: Đúng cách và an toàn
Nếu trẻ chỉ có triệu chứng nhẹ, bạn hoàn toàn có thể chăm sóc tại nhà theo hướng dẫn sau:
– Bù đủ nước: Cho trẻ uống nước ấm, oresol, nước trái cây loãng. Với trẻ bú mẹ, tăng cữ bú. Mất nước là biến chứng nguy hiểm nhất khi trẻ sốt và biếng ăn.
– Chế độ ăn mềm, mát: Cháo loãng, súp, sữa, yaourt… giúp giảm kích ứng họng. Tránh thức ăn cay, nóng, cứng hoặc nhiều dầu mỡ.
– Hạ sốt đúng liều: Dùng paracetamol với liều 10–15 mg/kg/lần, cách nhau 4–6 giờ, tối đa 5 lần/ngày. Tuyệt đối không dùng aspirin – có thể gây hội chứng Reye, tổn thương gan và não.
– Làm ẩm không khí: Máy tạo độ ẩm (độ ẩm lý tưởng 40–60%) giúp làm dịu niêm mạc họng, giảm ho về đêm.
– Vỗ rung long đờm (nếu có đờm): Vỗ nhẹ bằng lòng bàn tay vào lưng trẻ (tránh cột sống), 2–3 lần/ngày, mỗi lần 5–10 phút – nhưng chỉ áp dụng cho trẻ > 6 tháng và không sốt cao.
Lưu ý: Không tự ý cho trẻ dùng kháng sinh. Kháng sinh không có tác dụng với virus – nguyên nhân chủ yếu – và việc lạm dụng có thể dẫn đến kháng thuốc, rối loạn tiêu hóa, thậm chí dị ứng nặng.
Viêm họng ở trẻ tuy thường lành tính, nhưng không nên xem nhẹ. Nhiều cha mẹ vội vàng mua kháng sinh “cho mau khỏi”, vô tình che lấp triệu chứng thật hoặc làm chậm chẩn đoán các bệnh nghiêm trọng hơn. Thay vào đó, hãy theo dõi sát, chăm sóc nâng đỡ đúng cách và sẵn sàng đưa con đi khám khi có dấu hiệu bất thường.
Nếu bạn thấy trẻ sốt cao kèm đau họng dữ dội mà không có sổ mũi – đừng chần chừ, hãy đến gặp bác sĩ để loại trừ nhiễm liên cầu. Việc điều trị sớm không chỉ giúp con mau khỏe mà còn ngăn ngừa biến chứng như thấp tim hay viêm cầu thận sau này.
