Viêm tủy thị thần kinh có điều trị được không?
Chào bạn,
Viêm tủy thị thần kinh (Neuromyelitis Optica Spectrum Disorder – NMOSD) không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách. Đây là một bệnh tự miễn hiếm gặp, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các cấu trúc quan trọng của hệ thần kinh trung ương — chủ yếu là dây thần kinh thị giác và tủy sống. Nếu không điều trị kịp thời, các đợt viêm có thể gây tổn thương vĩnh viễn, dẫn đến mù lòa, liệt hoặc rối loạn chức năng bàng quang – ruột.
Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh
NMOSD không phải do di truyền trực tiếp, nhưng có liên quan mật thiết đến rối loạn miễn dịch toàn thân. Trong phần lớn trường hợp (khoảng 70–80%), bệnh liên quan đến kháng thể aquaporin-4 (AQP4-IgG) — một loại kháng thể tự miễn nhắm vào kênh nước aquaporin-4 trên tế bào thần kinh đệm (astrocyte). Khi bị tấn công, các tế bào này chết đi, dẫn đến viêm, mất myelin và tổn thương thần kinh.
Một nhóm nhỏ bệnh nhân (khoảng 10–20%) mang kháng thể kháng MOG (myelin oligodendrocyte glycoprotein), có đặc điểm lâm sàng nhẹ hơn và tiên lượng tốt hơn. Còn lại là nhóm âm tính kép (không có AQP4-IgG hay MOG-IgG), chẩn đoán dựa trên lâm sàng và hình ảnh học.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Bạn nên đến chuyên khoa thần kinh hoặc mắt nếu xuất hiện một hoặc nhiều triệu chứng sau:
– Mất thị lực đột ngột, một hoặc hai mắt, thường kèm đau khi cử động nhãn cầu.
– Liệt, tê bì, yếu cơ ở chân hoặc tay, đặc biệt nếu lan rộng và đối xứng.
– Rối loạn tiểu tiện hoặc đại tiện (bí tiểu, són phân, mất kiểm soát).
– Nấc cụt kéo dài, buồn nôn dai dẳng — dấu hiệu tổn thương vùng postrema ở thân não.
– Cứng cơ, co thắt, phản xạ tăng ở chi dưới, kèm cảm giác “như bị thắt chặt” quanh ngực hoặc bụng.
Đặc biệt, nếu triệu chứng kéo dài trên 24–48 giờ và không cải thiện, đây có thể là một đợt cấp của NMOSD — cần can thiệp y tế khẩn cấp.
Phương pháp điều trị hiện nay
Mặc dù chưa có thuốc “chữa khỏi”, nhưng y học hiện đại đã có nhiều lựa chọn điều trị hiệu quả giúp:
- Kiểm soát đợt cấp
- Ngăn ngừa tái phát
- Bảo tồn chức năng thần kinh
1. Điều trị đợt cấp
– Methylprednisolone liều cao (tiêm tĩnh mạch 3–5 ngày): Giúp giảm viêm nhanh chóng.
– Thay huyết tương (plasma exchange): Áp dụng khi đáp ứng với steroid kém. Quá trình này loại bỏ kháng thể gây hại khỏi máu, thường thực hiện 5–7 lần trong 10–14 ngày.
2. Điều trị dự phòng tái phát
Với bệnh nhân AQP4-IgG dương tính, các thuốc sinh học chuyên biệt đã thay đổi hoàn toàn tiên lượng:
– Eculizumab: Ức chế bổ thể C5, làm giảm tổn thương thần kinh do phản ứng viêm.
– Satralizumab: Kháng thể đơn dòng ức chế thụ thể IL-6 — yếu tố trung gian gây viêm.
– Inebilizumab: Tiêu diệt tế bào B sản xuất kháng thể tự miễn.
Những thuốc này giảm tới 70–90% nguy cơ tái phát, nhưng đòi hỏi theo dõi sát vì nguy cơ nhiễm trùng (đặc biệt là não mô cầu với eculizumab — cần tiêm vắc xin phòng trước khi dùng).
Với bệnh nhân MOG-IgG dương tính, thường đáp ứng tốt với steroid và có thể không cần thuốc ức chế miễn dịch mạnh dài hạn.
Lời khuyên từ bác sĩ
Trong hơn 10 năm làm lâm sàng thần kinh, tôi đã gặp nhiều bệnh nhân NMOSD trẻ tuổi — đa số là phụ nữ — đến khám khi đã mù một mắt hoặc liệt nửa người do chẩn đoán nhầm là đa xơ cứng. Điều đáng tiếc là NMOSD không đáp ứng với thuốc điều trị đa xơ cứng, và dùng sai thuốc có thể khiến bệnh nặng thêm.
Vì vậy, xét nghiệm AQP4-IgG và MOG-IgG là bước then chốt ngay khi nghi ngờ viêm thị thần kinh hoặc viêm tủy cắt ngang lan rộng. MRI tủy sống cũng cần chụp toàn bộ cột sống — tổn thương NMOSD thường kéo dài ≥ 3 đốt sống, khác biệt rõ với đa xơ cứng.
Mặc dù chưa thể “chữa khỏi”, nhưng với phác đồ hiện đại, hầu hết bệnh nhân có thể sống ổn định, giữ được thị lực và khả năng đi lại nếu tuân thủ điều trị dự phòng.
Kết luận:
Viêm tủy thị thần kinh là bệnh nặng, nhưng không phải vô phương cứu chữa. Chìa khóa nằm ở chẩn đoán chính xác, điều trị sớm và dự phòng tái phát tích cực. Nếu bạn hoặc người thân có triệu chứng nghi ngờ, đừng chần chừ — hãy tìm đến bác sĩ chuyên khoa thần kinh hoặc miễn dịch thần kinh càng sớm càng tốt.
