Rỉ mắt khi ngủ dậy có nguy hiểm không và khi nào cần đi khám?

Chào bạn,

Ghèn mắt (hay còn gọi là rỉ mắt) là hiện tượng sinh lý rất phổ biến, thường xuất hiện sau khi ngủ. Tuy nhiên, nếu ghèn có màu vàng, xanh, kèm theo đỏ mắt, đau hoặc chảy nước mắt liên tục, đó có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng hoặc các vấn đề về đường lệ. Tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu nguyên nhân, cách xử trí và khi nào cần tìm đến bác sĩ.

Nguyên nhân sinh lý và bệnh lý gây ghèn mắt

Ghèn mắt thực chất là hỗn hợp của nước mắt, chất nhờn, tế bào chết và bụi bẩn tích tụ ở khóe mắt trong lúc ngủ. Ban ngày, chớp mắt giúp phân phối nước mắt và cuốn trôi các chất này, nhưng ban đêm, do không chớp mắt, chúng khô lại thành ghèn.

Tuy nhiên, nếu lượng ghèn tăng bất thường hoặc có màu sắc lạ, có thể do:

– Viêm kết mạc do vi khuẩn: Ghèn đặc, màu vàng hoặc xanh, dính chặt mi mắt, thường kèm đỏ mắt.

– Viêm kết mạc do virus: Ghèn trong hoặc hơi đục, kèm chảy nước mắt nhiều và cảm giác cộm xốn.

– Dị ứng mắt: Ghèn trong, loãng, kèm ngứa mắt, chảy nước mắt và thường xảy ra theo mùa.

– Tắc lệ đạo (ở trẻ sơ sinh): Ghèn trong hoặc trắng đục, xuất hiện từ những tuần đầu sau sinh, do ống dẫn nước mắt chưa thông hoàn toàn.

– Viêm bờ mi (blepharitis): Ghèn dai, dính quanh gốc lông mi, kèm bong vảy, ngứa hoặc rát bờ mi.

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám bác sĩ

Bạn nên đến gặp bác sĩ nhãn khoa nếu gặp một trong các tình huống sau:

– Ghèn mắt màu vàng, xanh, đặc quánh, khiến mi dính chặt vào nhau khi ngủ dậy.

– Mắt đỏ kéo dài trên 2 ngày, kèm đau, cộm, sợ ánh sáng hoặc nhìn mờ.

– Trẻ sơ sinh bị rỉ mắt liên tục sau 1 tuổi mà không cải thiện.

– Ghèn xuất hiện chỉ ở một bên mắt và ngày càng nặng.

– Có tiền sử chấn thương mắt hoặc đeo kính áp tròng thường xuyên.

Những dấu hiệu này có thể phản ánh nhiễm trùng nặng, viêm giác mạc hoặc tắc lệ đạo cần can thiệp y tế.

Hướng dẫn vệ sinh mắt đúng cách khi bị rỉ mắt nhiều

Vệ sinh mắt là bước quan trọng giúp giảm khó chịu và ngăn ngừa bội nhiễm:

– Rửa tay sạch trước khi chạm vào vùng mắt.

– Dùng gạc vô trùng hoặc khăn mềm sạch, thấm nước ấm (không quá nóng), lau nhẹ từ khóe mắt trong ra ngoài.

– Không dùng chung khăn mặt, gối hoặc mỹ phẩm mắt với người khác.

– Tránh dụi mắt, đặc biệt khi tay chưa rửa.

– Ngừng đeo kính áp tròng cho đến khi triệu chứng hết hoàn toàn.

Lưu ý: Không tự ý nhỏ kháng sinh hoặc thuốc nhỏ mắt có corticoid nếu chưa có chỉ định của bác sĩ.

Rỉ mắt ở trẻ sơ sinh: Khi nào tự khỏi và cách massage tuyến lệ

Ở trẻ sơ sinh, khoảng 5–10% bị tắc lệ đạo bẩm sinh do màng ở cuối ống lệ mũi chưa vỡ. Điều này gây ứ đọng nước mắt và ghèn trong suốt những tháng đầu đời.

– Hầu hết trường hợp tự thông trong vòng 6–12 tháng mà không cần can thiệp.

– Massage tuyến lệ đúng cách có thể hỗ trợ quá trình này:

1. Rửa tay sạch, cắt móng.
2. Dùng ngón tay trỏ ấn nhẹ vào góc trong mắt (gần sống mũi), day nhẹ xuống dưới theo hướng mũi.
3. Lặp lại 2–3 lần mỗi ngày, mỗi lần 10–15 nhịp.
4. Kết hợp lau ghèn bằng nước muối sinh lý 0.9%.

Nếu sau 12 tháng trẻ vẫn bị rỉ mắt thường xuyên, bác sĩ có thể đề nghị thông lệ đạo – một thủ thuật đơn giản, an toàn và hiệu quả cao.

Phân biệt rỉ mắt do dị ứng và do nhiễm trùng

Đây là câu hỏi rất thường gặp trong phòng khám của tôi. Dưới đây là cách bạn có thể tự nhận biết:

Nếu bạn nghi ngờ dị ứng, hãy tránh tác nhân (phấn hoa, bụi, lông thú) và dùng nước mắt nhân tạo. Nhưng nếu nghi nhiễm trùng, đừng chần chừ đi khám — đặc biệt khi ghèn đặc và dính mi.

Nước mắt nhân tạo có làm giảm rỉ mắt không?

Nước mắt nhân tạo không trực tiếp làm giảm ghèn, nhưng lại rất hữu ích trong nhiều trường hợp:

– Giúp rửa trôi dị nguyên (nếu do dị ứng).

– Làm loãng ghèn, giúp dễ lau sạch hơn.

– Bảo vệ bề mặt giác mạc khi mắt bị khô do viêm hoặc sau khi bị viêm kết mạc.

Tuy nhiên, nếu rỉ mắt do nhiễm trùng vi khuẩn, nước mắt nhân tạo không thay thế được kháng sinh. Bạn cần chẩn đoán chính xác nguyên nhân trước khi dùng bất kỳ sản phẩm nào.

Ghèn mắt khi ngủ dậy phần lớn là hiện tượng sinh lý, nhưng nếu đi kèm màu sắc bất thường, đỏ mắt hoặc kéo dài, đó có thể là tín hiệu cảnh báo viêm nhiễm hoặc tắc lệ đạo. Đặc biệt ở trẻ nhỏ, việc theo dõi và massage đúng cách có thể tránh được can thiệp y tế không cần thiết. Nếu bạn không chắc nguyên nhân, tốt nhất hãy để bác sĩ nhãn khoa đánh giá — vì một đôi mắt khỏe bắt đầu từ sự quan sát và chăm sóc kịp thời.