Chắp và lẹo mắt có nguy hiểm không?

Chào bạn,

Chắp và lẹo mắt tuy không đe dọa trực tiếp đến tính mạng, nhưng nếu chủ quan, chúng có thể gây khó chịu kéo dài, tái phát nhiều lần, thậm chí dẫn đến biến chứng như sẹo mi, quặm mi hoặc nhiễm trùng lan rộng. Cả hai đều xuất phát từ viêm hoặc tắc tuyến ở mi mắt, nhưng bản chất và cách xử trí lại khác nhau. Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ để bạn hiểu và xử lý đúng.

Nguyên nhân gây chắp và lẹo mắt

– Lẹo mắt (hordeolum): Do vi khuẩn, thường là Staphylococcus aureus (tụ cầu vàng), xâm nhập vào tuyến chân lông mi (tuyến Moll hoặc Zeiss), gây viêm cấp tính.

– Chắp mắt (chalazion): Xảy ra khi tuyến Meibomius – tuyến nhờn ở bờ mi – bị tắc nghẽn, khiến chất bã nhờn ứ đọng, tạo thành u hạt mạn tính.

– Lẹo nếu không được điều trị triệt để có thể tiến triển thành chắp, do viêm kéo dài làm xơ hóa mô và tắc tuyến.

Phân biệt chắp và lẹo: Dấu hiệu nhận biết

Lẹo mắt – viêm cấp, đau rõ rệt

– Xuất hiện nhanh, thường ở bờ mi, sát chân lông mi.

– Triệu chứng điển hình: sưng, nóng, đỏ, đau, sau 2–4 ngày có thể thấy mủ trắng ở đầu mụn.

– Có thể sưng to cả mi, gây cộm cộm, chảy nước mắt, sợ ánh sáng.

– Dễ tái phát, đặc biệt ở người có cơ địa viêm da tiết bã, vệ sinh mắt kém.

Chắp mắt – u hạt mạn tính, ít đau

– Vị trí thường sâu trong sụn mi, xa bờ tự do hơn lẹo.

– Ban đầu có thể không đau, chỉ thấy một cục nhỏ, chắc dưới da mi.

– Nếu nhiễm khuẩn thứ phát, chắp có thể sưng đỏ, đau giống lẹo.

– Khi lật mi, bác sĩ thường thấy một khối tròn, trắng đục ở mặt trong mi.

– Đa chắp (nhiều chắp cùng lúc) không hiếm, đặc biệt ở người bị rối loạn lipid hoặc viêm bờ mi mạn tính.

Trong thực tế lâm sàng, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân nghĩ mình bị “mụn” nên tự nặn, dẫn đến sưng lan rộng, thậm chí áp-xe mi phải rạch dẫn lưu.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Bạn nên đến chuyên khoa Mắt nếu có các dấu hiệu sau:

– Sưng mi kéo dài trên 5–7 ngày không đỡ.

– Đau tăng dần, lan ra vùng trán hoặc má.

– Thị lực mờ, mắt đỏ lan rộng, sốt – dấu hiệu nhiễm trùng lan.

– Chắp/lẹo tái phát nhiều lần ở cùng một vị trí.

– Khối chắp to gây cộm, cấn, lệch mi hoặc ảnh hưởng thẩm mỹ.

Điều trị chắp và lẹo đúng cách

Giai đoạn sớm – xử trí tại nhà

– Chườm ấm: Dùng khăn sạch thấm nước ấm (40–45°C), chườm lên mi 10–15 phút, 3–4 lần/ngày. Giúp giãn nở ống tuyến, đẩy mủ hoặc chất bã nhờn thoát ra.

– Vệ sinh mắt: Rửa mắt bằng nước muối sinh lý 0.9%, tránh dụi mắt.

– Không trang điểm mắt trong thời gian đang sưng.

Điều trị y khoa

– Lẹo: Thường đáp ứng tốt với kháng sinh dạng mỡ hoặc nhỏ mắt (như erythromycin, tobramycin). Nếu mưng mủ rõ, bác sĩ có thể rạch dẫn lưu – thủ thuật đơn giản, nhanh, ít đau.

– Chắp: Kháng sinh thường không hiệu quả nếu không có nhiễm khuẩn. Với chắp dai dẳng >2 tuần, tiêm corticosteroid tại chỗ hoặc phẫu thuật cắt bỏ là lựa chọn tối ưu. Việc loại bỏ hoàn toàn tổ chức viêm giúp giảm nguy cơ tái phát.

Lưu ý: Tuyệt đối không tự nặn chắp/lẹo. Hành động này có thể đẩy vi khuẩn vào sâu hơn, gây viêm lan tỏa hoặc để lại sẹo co kéo mi.

Phòng ngừa tái phát: Bí quyết từ bác sĩ

– Rửa mặt và mắt sạch sẽ hàng ngày, đặc biệt trước khi đi ngủ.

– Không dùng chung khăn mặt, đồ trang điểm – đây là nguồn lây vi khuẩn phổ biến.

– Thay mascara và chì kẻ mắt định kỳ (6 tháng/lần), vì ẩm ướt trong tuýp mỹ phẩm là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển.

– Kiểm soát bệnh nền: Viêm bờ mi, rối loạn lipid máu, đái tháo đường… đều làm tăng nguy cơ chắp/lẹo.

– Đeo kính bảo vệ khi đi đường, làm việc trong môi trường bụi bẩn.

Kết luận của bác sĩ

Chắp và lẹo mắt tuy thường lành tính, nhưng không nên xem nhẹ. Lẹo là nhiễm trùng cấp cần kháng sinh, còn chắp là phản ứng viêm mạn tính do tắc tuyến – cần can thiệp cơ học nếu không tự tiêu. Việc chẩn đoán đúng ngay từ đầu sẽ giúp bạn tránh điều trị sai, giảm đau nhanh và ngăn tái phát. Nếu mi mắt sưng đau kéo dài, đừng chần chừ – hãy đến gặp bác sĩ Mắt để được xử trí kịp thời và an toàn.