Bệnh lao phổi do nguyên nhân nào gây ra?
Chào bạn,
Bệnh lao phổi chủ yếu do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra – một loại vi khuẩn rất đặc biệt, có khả năng sống dai dẳng trong cơ thể người và lây lan qua đường hô hấp. Khi một người mắc lao phổi ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, vi khuẩn này có thể phát tán vào không khí và lây sang người lành hít phải. Tuy nhiên, không phải ai tiếp xúc cũng mắc bệnh – hệ miễn dịch khỏe mạnh thường đủ khả năng “khóa” vi khuẩn này trong trạng thái ngủ yên (gọi là nhiễm lao tiềm ẩn). Chỉ khi sức đề kháng suy giảm, vi khuẩn mới “thức dậy” và gây bệnh thật sự.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh lao phổi
– Tiếp xúc gần với người mắc lao phổi đang hoạt động: Đây là con đường lây nhiễm chính. Vi khuẩn phát tán qua giọt bắn khi người bệnh ho, khạc, nói chuyện.
– Hệ miễn dịch suy giảm: Người nhiễm HIV, đái tháo đường không kiểm soát, suy thận mạn, hoặc đang dùng thuốc ức chế miễn dịch (như corticosteroid kéo dài) có nguy cơ cao chuyển từ nhiễm lao tiềm ẩn sang lao hoạt động.
– Điều kiện sống chật hẹp, kém thông thoáng: Môi trường ẩm thấp, đông người, thiếu ánh sáng mặt trời tạo điều kiện cho vi khuẩn tồn tại lâu hơn trong không khí.
– Suy dinh dưỡng hoặc nghiện rượu, thuốc lá: Những yếu tố này làm suy yếu hàng rào bảo vệ tự nhiên của phổi và giảm khả năng chống lại vi khuẩn.
– Tiền sử nhiễm lao chưa điều trị dứt điểm: Vi khuẩn có thể tồn tại dai dẳng và tái hoạt động sau nhiều năm.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay
– Ho kéo dài trên 2–3 tuần, đặc biệt có đờm, đôi khi lẫn máu.
– Sốt nhẹ về chiều, đổ mồ hôi đêm, mệt mỏi kéo dài không rõ nguyên nhân.
– Sụt cân không chủ ý, chán ăn, khó thở khi gắng sức.
– Đã tiếp xúc gần với người được chẩn đoán lao phổi trong vòng 6–12 tháng gần đây.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan vì nghĩ “chỉ ho thông thường”, đến khi sụt 5–7 kg mới đi khám – lúc đó tổn thương phổi đã lan rộng. Phát hiện sớm giúp điều trị đơn giản hơn và giảm nguy cơ lây cho người thân.
Hướng dẫn phòng ngừa và giảm nguy cơ tiến triển bệnh
– Đeo khẩu trang và giữ khoảng cách nếu sống hoặc làm việc gần người nghi lao phổi.
– Tăng cường miễn dịch: Ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc, tránh rượu bia và thuốc lá.
– Khám tầm soát nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao (HIV, đái tháo đường, suy dinh dưỡng) hoặc có tiếp xúc với ca lao.
– Tuân thủ điều trị nếu được chẩn đoán nhiễm lao tiềm ẩn: Một số trường hợp cần dùng thuốc dự phòng để ngăn vi khuẩn “thức dậy”.
– Không tự ý ngưng thuốc nếu đang điều trị lao – việc điều trị phải kéo dài 6–9 tháng để diệt sạch vi khuẩn, tránh kháng thuốc.
Lao phổi không phải là “bệnh của người nghèo” hay “do kiêng cữ sai”, mà là một bệnh nhiễm trùng có thể xảy ra ở bất kỳ ai nếu tiếp xúc với nguồn lây và có yếu tố thuận lợi. Quan trọng nhất là phát hiện sớm, điều trị đúng và đủ liệu trình. Nếu bạn có triệu chứng kéo dài như mô tả, hãy đến cơ sở y tế để làm xét nghiệm đờm, X-quang phổi hoặc test IGRA – đừng để nỗi lo lắng kéo dài hơn sự chủ động của bạn.
