Bệnh hen phế quản có chữa được không?

“Bác sĩ ơi, em bị hen phế quản từ hồi cấp hai, cứ thay đổi thời tiết là lại ho, khó thở, ngực thắt lại. Em đã dùng thuốc cắt cơn nhiều lần, nhưng gần đây cơn hen xuất hiện dày hơn. Em lo lắm — không biết bệnh hen phế quản có chữa được không, hay phải sống chung với nó suốt đời?”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ những lo lắng rất thật. Câu hỏi “bệnh hen phế quản có chữa được không” là thắc mắc chung của hàng triệu người bệnh trên toàn thế giới — và tôi hiểu rõ nỗi bất an khi phải đối mặt với những cơn khó thở bất ngờ.

Thực tế hiện nay, bệnh hen phế quản là một bệnh mạn tính của đường thở và chưa thể chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, điều quan trọng bạn cần biết là: hen phế quản hoàn toàn có thể được kiểm soát tốt nhờ vào phác đồ điều trị phù hợp, lối sống chủ động và sự theo dõi sát sao. Nhiều bệnh nhân khi tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ thậm chí không còn triệu chứng trong nhiều năm, sống khỏe mạnh và sinh hoạt bình thường như người không mắc bệnh.

Bệnh hen phế quản có chữa được không?

Hiện tại, bệnh hen phế quản không thể chữa khỏi dứt điểm, vì đây là tình trạng viêm mạn tính ở đường thở, đi kèm với sự tăng phản ứng phế quản (airway hyperresponsiveness). Tuy nhiên, “không chữa khỏi” không có nghĩa là “không kiểm soát được”.

Với sự tiến bộ của y học, hen phế quản có thể được kiểm soát hiệu quả đến mức người bệnh gần như không còn cảm nhận được sự hiện diện của bệnh. Điều này đòi hỏi:

– Chẩn đoán sớm và chính xác
– Sử dụng thuốc đúng cách, đều đặn
– Tránh các yếu tố kích thích cơn hen
– Theo dõi chức năng hô hấp định kỳ

Trong thực tế lâm sàng, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân trẻ — thậm chí là vận động viên — vẫn thi đấu, làm việc và sinh hoạt bình thường nhờ tuân thủ tốt kế hoạch quản lý hen.

Hen phế quản có chữa dứt điểm được không?

Câu trả lời ngắn gọn: Không, hen phế quản không thể chữa dứt điểm ở thời điểm hiện tại.

Lý do là vì cơ chế bệnh sinh của hen liên quan đến phản ứng miễn dịch quá mức và viêm mạn tính đường thở, vốn có yếu tố di truyền và môi trường. Khi đã bị hen, đường thở sẽ luôn nhạy cảm hơn người bình thường, dù triệu chứng có biến mất trong thời gian dài.

Tuy nhiên, đừng vội nản lòng. Nhiều trẻ em mắc hen từ nhỏ có thể “thoát hen” khi trưởng thành, đặc biệt nếu được kiểm soát tốt từ sớm. Ở người lớn, dù không khỏi hoàn toàn, nhưng mức độ kiểm soát có thể đạt tới 90–100% nếu tuân thủ điều trị.

Điều quan trọng không phải là “chữa khỏi”, mà là kiểm soát hen để không ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Các cách điều trị hen phế quản phổ biến hiện nay

Việc điều trị hen phế quản hiện nay dựa trên hai trụ cột: kiểm soát lâu dài và xử trí cơn cấp. Dưới đây là các phương pháp chính:

– Thuốc kiểm soát dài hạn (thuốc dự phòng):

Thường là corticosteroid dạng hít (ICS – inhaled corticosteroids), giúp giảm viêm mạn tính trong đường thở.
Có thể kết hợp với thuốc giãn phế quản tác dụng kéo dài (LABA) nếu hen mức độ trung bình–nặng.
Cần dùng hàng ngày, ngay cả khi không có triệu chứng.

– Thuốc cắt cơn (thuốc cứu):

Là thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn (SABA – short-acting beta agonists), ví dụ như salbutamol.
Dùng khi cơn hen xuất hiện hoặc trước khi tập thể dục nếu bạn bị hen do gắng sức.
Luôn mang theo bên mình — đây là “lá bùa hộ mệnh” của người bệnh hen.

– Điều trị không dùng thuốc:

Giáo dục bệnh nhân: Hiểu rõ bệnh, nhận biết dấu hiệu nặng, biết cách dùng thuốc đúng.
Vật lý trị liệu hô hấp: Hỗ trợ cải thiện chức năng phổi.
Chế độ dinh dưỡng và luyện tập: Tăng cường sức đề kháng, kiểm soát cân nặng (béo phì làm nặng thêm hen).

– Biện pháp hỗ trợ khác:

Theo dõi lưu lượng đỉnh (peak flow) tại nhà để phát hiện sớm cơn hen sắp xảy ra.
Lập kế hoạch hành động hen cá nhân (asthma action plan) cùng bác sĩ.
Trong một số trường hợp hen nặng, có thể dùng sinh học trị liệu (biologics) như omalizumab — nhưng chỉ khi được chỉ định chuyên biệt.

Cách phòng tránh các yếu tố kích thích cơn hen phế quản

Mỗi người bệnh hen có yếu tố kích hoạt riêng, nhưng có một số tác nhân phổ biến mà bạn nên lưu ý:

– Dị nguyên: Phấn hoa, mạt bụi nhà, lông thú cưng, nấm mốc.
– Chất kích thích môi trường: Khói thuốc, khói bếp, hóa chất tẩy rửa, nước hoa.
– Thay đổi thời tiết: Không khí lạnh, độ ẩm cao, áp suất thay đổi đột ngột.
– Hoạt động thể lực: Đặc biệt là chạy bộ ngoài trời lạnh hoặc khô.
– Cảm xúc mạnh: Căng thẳng, lo âu, cười lớn hoặc khóc cũng có thể khởi phát cơn hen.
– Nhiễm trùng đường hô hấp: Cảm cúm, viêm phế quản dễ làm hen bùng phát.

Cách phòng ngừa hiệu quả:

– Giữ nhà sạch, thoáng, không thảm, không nuôi thú cưng nếu dị ứng.
– Dùng máy lọc không khí nếu sống ở khu vực ô nhiễm.
– Che mũi, miệng khi ra ngoài trời lạnh.
– Khởi động kỹ trước khi tập thể dục, và ưu tiên các môn ít gắng sức như bơi lội, yoga.
– Tiêm vắc xin cúm hàng năm để giảm nguy cơ nhiễm trùng hô hấp.
– Ghi nhật ký hen: Ghi lại thời điểm, triệu chứng, hoạt động trước cơn hen — giúp bạn và bác sĩ xác định yếu tố kích thích cá nhân.

Khi nào nên đến cơ sở y tế?

Bạn nên đi khám ngay nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:

– Cơn hen xảy ra thường xuyên hơn (trên 2 lần/tuần) dù đang dùng thuốc dự phòng.
– Phải dùng thuốc cắt cơn hơn 2 lần/tuần (không tính liều dự phòng trước tập thể dục).
– Khó thở ban đêm, làm gián đoạn giấc ngủ.
– Ho, tức ngực, thở khò khè kéo dài dù đã dùng thuốc.
– Chỉ số lưu lượng đỉnh giảm liên tục so với mức bình thường của bạn.
– Cơn hen không đáp ứng với thuốc cắt cơn sau 10–15 phút — đây là tình huống cấp cứu, cần đến bệnh viện ngay.

Hen phế quản tuy mạn tính, nhưng không đáng sợ nếu được kiểm soát đúng cách. Tôi luôn khuyên bệnh nhân: Đừng đợi cơn hen xảy ra mới hành động — hãy chủ động quản lý từ hôm nay.

Bệnh hen phế quản có chữa được không? Câu trả lời là chưa thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng hoàn toàn kiểm soát được. Với phác đồ điều trị cá thể hóa, lối sống lành mạnh và sự hợp tác chặt chẽ giữa bạn và bác sĩ, bạn hoàn toàn có thể sống một cuộc đời không bị hen chi phối — không ho, không khó thở, không lo âu mỗi khi thời tiết thay đổi. Hãy bắt đầu từ việc tuân thủ thuốc, tránh yếu tố kích thích và tái khám định kỳ — đó là chìa khóa để “sống hòa bình” với căn bệnh này.