Dấu hiệu của gan nhiễm mỡ, nguyên nhân và phòng ngừa
Gan nhiễm mỡ là một bệnh lý ngày càng phổ biến, hình thành âm thầm và ít có biểu hiện rầm rộ khiến nhiều người chủ quan. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu dấu hiệu của gan nhiễm mỡ, những nguyên nhân hình thành, từ đó tìm ra cách phòng ngừa bệnh hiệu quả.
1. Giải đáp: Gan nhiễm mỡ là gì, có nguy hiểm hay không?
Gan nhiễm mỡ là tình trạng chất béo tích tụ trong các tế bào gan vượt quá mức cho phép. Ở người khỏe mạnh, lượng mỡ chỉ chiếm khoảng 2 – 4% trọng lượng gan. Khi tỷ lệ này vượt quá 5 – 10%, người đó được chẩn đoán bị gan nhiễm mỡ. Bệnh được chia thành ba cấp độ: độ I, độ II và độ III.
Trong giai đoạn đầu, bệnh chưa ảnh hưởng nhiều đến chức năng gan nhưng nếu không kiểm soát kịp thời, gan có thể bị tổn thương nặng nề, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Mặc dù gan có khả năng tái tạo, nhưng khi tổn thương xảy ra liên tục và kéo dài, gan sẽ mất khả năng phục hồi, chuyển sang xơ gan mạn tính.
2. Dấu hiệu của gan nhiễm mỡ qua từng giai đoạn
Dấu hiệu của gan nhiễm mỡ thường không rõ ràng ở giai đoạn đầu, nhưng có thể được nhận biết qua một số biểu hiện điển hình nếu chú ý lắng nghe cơ thể.
2.1. Dấu hiệu gan nhiễm mỡ: Triệu chứng phổ biến cần lưu ý
Người bệnh có thể cảm thấy khó chịu vùng bụng trên bên phải, thường xuyên đầy bụng hoặc đau âm ỉ. Gan đôi khi to lên và có thể sờ thấy khi khám lâm sàng. Một số trường hợp xuất hiện tình trạng chán ăn, buồn nôn, nôn mửa, sụt cân không rõ nguyên nhân. Khi bệnh tiến triển, có thể thấy hiện tượng vàng da, nước tiểu sẫm màu, cơ thể mệt mỏi kéo dài. Nặng hơn, người bệnh có thể bị phù chân, cổ trướng, giãn mạch dưới da, đỏ lòng bàn tay và xuất huyết tiêu hóa.
2.2. Dấu hiệu gan nhiễm mỡ theo nguyên nhân
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, dấu hiệu của gan nhiễm mỡ có thể khác nhau. Nếu do rượu, người bệnh thường sụt cân nhanh, chức năng gan suy giảm rõ rệt. Với gan nhiễm mỡ không do rượu, các biểu hiện diễn ra âm thầm hơn nhưng có thể bao gồm mệt mỏi, vàng da và nước tiểu đậm. Phụ nữ mang thai mắc gan nhiễm mỡ cấp tính thường xuất hiện buồn nôn, vàng da, đau hạ sườn phải, chủ yếu vào 3 tháng cuối thai kỳ.
3. Nguyên nhân gan nhiễm mỡ
Rượu bia là nguyên nhân hàng đầu khiến gan bị tổn thương và tích tụ mỡ. Ngoài ra, người bị béo phì, mỡ máu cao, tiểu đường type 2 hoặc có rối loạn chuyển hóa cũng có nguy cơ cao mắc bệnh. Một số bệnh lý nội tiết như suy giáp, hội chứng buồng trứng đa nang hay ngưng thở khi ngủ cũng ảnh hưởng tới quá trình chuyển hóa mỡ trong gan.
Bên cạnh đó, sử dụng thuốc kéo dài như Steroids, Tetracycline, Tamoxifen hay thói quen ăn uống thất thường, thức khuya, ăn đêm cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
4. Phân loại: Các loại gan nhiễm mỡ do các nguyên nhân khác nhau gây ra
Gan nhiễm mỡ được phân loại dựa trên nguồn gốc hình thành để có hướng điều trị phù hợp.
4.1. Gan nhiễm mỡ không do rượu
Loại này chủ yếu liên quan đến rối loạn chuyển hóa mỡ trong cơ thể. Khi năng lượng dư thừa không được chuyển hóa hết, lượng mỡ sẽ tích tụ trong gan gây ra tình trạng nhiễm mỡ. Đây là dạng phổ biến nhất hiện nay và thường không có triệu chứng rõ rệt cho đến khi phát hiện qua siêu âm hoặc xét nghiệm máu.
4.2. Gan nhiễm mỡ do rượu
Việc tiêu thụ rượu thường xuyên làm tổn thương gan và cản trở quá trình chuyển hóa chất béo. Ban đầu, mỡ bắt đầu tích tụ dần trong tế bào gan, sau đó dẫn đến viêm gan, xơ gan, thậm chí là ung thư nếu người bệnh tiếp tục sử dụng đồ uống có cồn.
4.3. Gan nhiễm mỡ không do rượu có biểu hiện rõ rệt
Khi lượng mỡ trong gan vượt quá mức chịu đựng, gan sẽ bị tổn thương và phình to. Người bệnh lúc này sẽ có biểu hiện rõ rệt như chán ăn, buồn nôn, vàng da, nước tiểu sẫm màu. Các dấu hiệu của gan nhiễm mỡ không còn âm thầm mà bắt đầu ảnh hưởng tới sinh hoạt hằng ngày.
4.4. Gan nhiễm mỡ cấp tính khi ở bà bầu
Đây là tình trạng nguy hiểm, thường xảy ra ở ba tháng cuối thai kỳ. Bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, vàng da, khó chịu toàn thân. Nếu không được phát hiện kịp thời, bệnh có thể ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi. Tuy nhiên, bệnh sẽ thuyên giảm sau sinh nếu được theo dõi và điều trị đúng cách.
5. Biến chứng nguy hiểm của gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ nếu không kiểm soát có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng.
– Viêm gan: Tế bào gan bị phủ đầy bởi mỡ sẽ dễ bị viêm và giảm khả năng hoạt động. Cùng với sự tấn công của các loại virus như viêm gan B, C, gan sẽ dần suy yếu và gây ra triệu chứng mệt mỏi, chán ăn kéo dài.
– Xơ gan: Tổn thương tế bào gan lâu ngày sẽ hình thành sẹo. Các mô sẹo này làm gan mất chức năng và dần xơ hóa. Đây là một trong những hậu quả phổ biến và nghiêm trọng nhất của gan nhiễm mỡ không được điều trị.
– Ung thư gan: Ung thư gan là giai đoạn cuối cùng và nguy hiểm nhất, thường phát triển từ nền bệnh gan nhiễm mỡ kéo dài, tiến triển qua các giai đoạn viêm và xơ gan.
6. Cách phòng tránh gan nhiễm mỡ hiệu quả
Gan nhiễm mỡ có thể được cải thiện đáng kể nếu người bệnh chủ động thay đổi thói quen sống và sinh hoạt hàng ngày.
– Việc hạn chế tối đa hoặc loại bỏ hoàn toàn các loại đồ uống có cồn là bước đầu quan trọng trong việc giảm gánh nặng cho gan.
– Kiểm soát mỡ máu và đường huyết: Người bệnh cần theo dõi chỉ số cholesterol, triglycerid và đường máu thường xuyên, tuân thủ điều trị và điều chỉnh dinh dưỡng sẽ giảm thiểu nguy cơ tích tụ mỡ ở gan.
– Giảm cân đúng cách: Chỉ số BMI nên được giữ ở mức 18,5 – 23 để đảm bảo cơ thể không thừa mỡ.
– Ưu tiên rau xanh, hoa quả, hạn chế thực phẩm chiên rán, mỡ động vật, đồ ăn nhanh và quá mặn, hỗ trợ cơ thể loại bỏ độc tố và mỡ thừa tích tụ.
– Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao không chỉ giúp giảm cân mà còn tăng cường sức khỏe toàn diện, thúc đẩy quá trình chuyển hóa chất béo hiệu quả hơn.
– Tránh ăn muộn vào ban đêm vì đây là thời điểm gan cần nghỉ ngơi và giải độc, không nên tiếp tục xử lý năng lượng dư thừa.
Dấu hiệu của gan nhiễm mỡ thường rất âm thầm và dễ bị bỏ qua trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm và thay đổi lối sống tích cực, gan có khả năng phục hồi hoàn toàn. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe của bạn ngay từ hôm nay để ngăn ngừa những biến chứng không mong muốn của gan nhiễm mỡ.
