Táo bón kéo dài có thể gây ra những hậu quả gì cho sức khỏe?

Chào bạn,

Táo bón kéo dài không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng, từ các vấn đề tại hậu môn – trực tràng, rối loạn tiêu hóa, đến ảnh hưởng toàn thân và đặc biệt nguy hiểm ở trẻ em. Dưới đây là những biến chứng thường gặp mà tôi thường gặp trong lâm sàng.

Các biến chứng tại hậu môn – trực tràng

Táo bón mãn tính khiến phân trở nên khô cứng, buộc người bệnh phải rặn mạnh khi đi cầu. Áp lực này tác động trực tiếp lên vùng hậu môn và trực tràng, dẫn đến:

– Bệnh trĩ: Tĩnh mạch quanh hậu môn bị giãn quá mức do rặn nhiều, gây ra trĩ nội hoặc trĩ ngoại – thường đi kèm chảy máu, sa búi trĩ và cảm giác cộm vướng.

– Nứt kẽ hậu môn: Phân cứng cọ xát và làm rách niêm mạc hậu môn, gây đau dữ dội khi đại tiện và có thể để lại sẹo, khiến tình trạng táo bón càng trầm trọng hơn.

– Sa trực tràng: Khi cơ sàn chậu và dây chằng nâng đỡ trực tràng bị suy yếu do rặn lâu ngày, một đoạn trực tràng có thể sa ra ngoài hậu môn – đặc biệt hay gặp ở người già và trẻ nhỏ.

– Tích phân áp lực (fecal impaction): Phân ứ đọng quá lâu trong đại tràng sigma và trực tràng, trở nên cứng như đá, không thể tống ra ngoài dù có rặn – đây là tình trạng cấp cứu tiêu hóa nếu không xử trí kịp thời.

Biến chứng trên toàn bộ hệ tiêu hóa

Khi ruột già không được “dọn dẹp” đều đặn, hệ quả không chỉ giới hạn ở hậu môn:

– Tắc ruột do phân: Khối phân cứng lớn có thể gây tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn lòng ruột, dẫn đến đau bụng dữ dội, nôn, chướng bụng – cần can thiệp y tế khẩn cấp.

– Viêm túi thừa đại tràng: Áp lực tăng liên tục trong lòng ruột do táo bón làm hình thành các túi nhỏ (túi thừa) ở thành ruột; khi bị ứ phân và nhiễm trùng, chúng gây viêm – một biến chứng phổ biến ở người lớn tuổi.

– Giảm hấp thu dinh dưỡng: Phân ứ lâu ngày làm thay đổi môi trường vi sinh đường ruột và cản trở quá trình hấp thu vitamin tan trong mỡ (A, D, E, K) cùng các khoáng chất thiết yếu như canxi, sắt, kẽm.

Ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể

Táo bón mãn tính không chỉ là “vấn đề riêng của ruột” – nó tác động đến toàn bộ cơ thể:

– Mệt mỏi, chán ăn, đầy hơi: Cảm giác nặng bụng, chướng hơi kéo dài làm giảm chất lượng cuộc sống, ảnh hưởng giấc ngủ và tâm trạng.

– Nguy cơ nhiễm độc mạn tính: Một số sản phẩm phân hủy từ protein trong phân (như indol, skatol) có thể được tái hấp thu vào máu nếu phân ứ quá lâu, góp phần gây mệt mỏi, da xỉn màu, thậm chí rối loạn thần kinh nhẹ.

– Tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng: Mặc dù chưa có bằng chứng trực tiếp cho thấy táo bón gây ung thư, nhưng việc các chất độc và tác nhân gây ung thư (như nitrosamine) tiếp xúc lâu dài với niêm mạc đại tràng do thời gian lưu phân kéo dài – được xem là yếu tố nguy cơ gián tiếp cần cảnh giác.

Tác động đặc biệt nghiêm trọng ở trẻ em

Ở trẻ nhỏ, hậu quả của táo bón kéo dài không chỉ về thể chất mà còn để lại dấu ấn tâm lý sâu sắc:

– Rối loạn hành vi và tâm lý: Trẻ có thể sợ đi cầu, nhịn rặn, dẫn đến són phân (encopresis) – tình trạng phân lỏng rò rỉ quanh khối phân cứng. Điều này khiến trẻ xấu hổ, ngại giao tiếp, thậm chí bị bạn bè trêu chọc, ảnh hưởng đến phát triển xã hội.

– Suy dinh dưỡng và chậm lớn: Do đau khi đi cầu, trẻ thường biếng ăn, giảm khẩu phần, dẫn đến thiếu hụt năng lượng và vi chất – làm chậm tăng trưởng chiều cao, cân nặng.

– Ảnh hưởng trí tuệ: Thiếu hụt các dưỡng chất như sắt, kẽm, vitamin B12… do hấp thu kém có thể làm giảm khả năng tập trung, học tập và phát triển nhận thức.

Táo bón tưởng chừng đơn giản, nhưng nếu kéo dài trên 2–3 tuần, tái phát thường xuyên hoặc đi kèm đau bụng, chảy máu, sụt cân – bạn nên đi khám chuyên khoa tiêu hóa. Đặc biệt ở trẻ em, can thiệp sớm không chỉ giúp phục hồi chức năng ruột mà còn bảo vệ sự phát triển toàn diện về thể chất lẫn tinh thần.

Đừng xem nhẹ những lần “khó đi cầu” – đôi khi đó là tiếng nói đầu tiên của cơ thể khi hệ tiêu hóa đang kêu cứu.