Đi ỉa ra máu là dấu hiệu của bệnh gì?

Chào bạn,

Việc đi ỉa ra máu (hay còn gọi là đại tiện ra máu) là một triệu chứng khá phổ biến mà tôi gặp thường xuyên trong phòng khám. Tùy vào màu sắc, lượng máu và các triệu chứng kèm theo, nguyên nhân có thể từ lành tính như trĩ, nứt kẽ hậu môn — cho đến nghiêm trọng hơn như viêm loét đại tràng, polyp hoặc ung thư đại trực tràng. Dù đa số trường hợp không quá nguy hiểm, nhưng bạn không nên chủ quan nếu máu xuất hiện thường xuyên hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường khác.

Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn để bạn hiểu nguyên nhân, khi nào cần đi khám và cách xử trí phù hợp.

Nguyên nhân thường gặp khiến bạn đi ỉa ra máu

– Trĩ (bệnh trĩ): Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Máu thường đỏ tươi, nhỏ giọt hoặc dính trên giấy vệ sinh, xuất hiện sau khi rặn mạnh. Trĩ nội thường không đau, trong khi trĩ ngoại có thể gây sưng, ngứa hoặc đau rát.
– Nứt kẽ hậu môn: Thường xảy ra do táo bón kéo dài. Bạn sẽ cảm thấy đau rát dữ dội khi đi cầu, kèm theo máu tươi ở phân hoặc giấy lau.
– Viêm đại tràng hoặc viêm loét đại trực tràng chảy máu: Máu có thể trộn lẫn với nhầy, mủ trong phân, kèm tiêu chảy, đau bụng âm ỉ và sụt cân.
– Polyp đại trực tràng hoặc ung thư đại trực tràng: Máu có thể sẫm màu, trộn lẫn trong phân, đôi khi không nhìn thấy bằng mắt thường (gọi là “máu ẩn”). Kèm theo thay đổi thói quen đại tiện, đầy bụng, sụt cân không rõ nguyên nhân.
– Nhiễm ký sinh trùng hoặc viêm nhiễm đường ruột: Gặp ở người ăn uống không đảm bảo vệ sinh, thường kèm tiêu chảy, sốt nhẹ và đau quặn bụng.

Khi nào bạn nên đi khám ngay?

Bạn đừng chần chừ nếu thấy một trong những dấu hiệu sau:
– Máu trong phân xuất hiện liên tục trong vài ngày hoặc tái phát nhiều lần.
– Phân có màu đen như hắc ín (dấu hiệu chảy máu tiêu hóa trên).
– Kèm theo sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi kéo dài, sốt nhẹ.
– Đau bụng dữ dội, tiêu chảy kéo dài hoặc táo bón xen kẽ.
– Trên 40 tuổi và lần đầu tiên bị đi ỉa ra máu — vì nguy cơ polyp hoặc ung thư tăng theo độ tuổi.

Cách giảm triệu chứng và phòng ngừa tại nhà

– Tăng cường chất xơ: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám để làm mềm phân, tránh táo bón.
– Uống đủ nước: Ít nhất 1,5–2 lít/ngày giúp hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru.
– Không rặn mạnh khi đi cầu: Rặn quá mức làm tăng áp lực lên tĩnh mạch hậu môn, dễ gây trĩ hoặc nứt kẽ.
– Vệ sinh nhẹ nhàng vùng hậu môn: Dùng nước ấm thay vì giấy khô ráp; có thể ngâm hậu môn trong nước ấm pha muối loãng 10–15 phút mỗi ngày.
– Tránh ngồi lâu, đứng lâu: Nên vận động nhẹ nhàng, tập các bài co thắt cơ sàn chậu để cải thiện tuần hoàn vùng hậu môn.

Lưu ý: Không tự ý dùng thuốc cầm máu hoặc thuốc nhuận tràng kéo dài nếu chưa rõ nguyên nhân. Việc điều trị sai có thể che lấp triệu chứng của bệnh lý nghiêm trọng.

Chẩn đoán và điều trị y khoa như thế nào?

Khi bạn đến khám, tôi thường bắt đầu bằng hỏi bệnh sử kỹ lưỡng: thời gian xuất hiện máu, màu sắc, lượng máu, thói quen đại tiện, chế độ ăn… Sau đó, tôi có thể thực hiện khám hậu môn – trực tràng bằng tay, hoặc chỉ định soi hậu môn – trực tràng (proctoscopy) để kiểm tra trĩ, nứt kẽ.

Nếu nghi ngờ tổn thương cao hơn trong đại tràng, bạn sẽ được đề nghị nội soi đại trực tràng — đây là tiêu chuẩn vàng để phát hiện polyp, viêm loét hay ung thư. Xét nghiệm phân tìm máu ẩn cũng có thể được yêu cầu trong sàng lọc.

Đi ỉa ra máu tuy thường do nguyên nhân lành tính như trĩ hay nứt kẽ, nhưng không nên xem nhẹ, đặc biệt khi bạn trên 40 tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ (tiền sử gia đình ung thư đại trực tràng, viêm ruột mạn tính…). Trong nhiều trường hợp tôi gặp, bệnh nhân chủ quan nghĩ “chỉ là trĩ” nên trì hoãn khám, đến khi phát hiện thì đã ở giai đoạn muộn của ung thư.

Vì vậy, nếu triệu chứng kéo dài hơn 1–2 tuần hoặc có bất kỳ dấu hiệu báo động nào, hãy c