Ung thư tuyến thượng thận giai đoạn 4 có chữa được không?
Chào bạn, tôi hiểu cảm giác hoang mang và lo sợ khi nhận chẩn đoán ung thư giai đoạn muộn. Là bác sĩ chuyên khoa nội tiết – ung bướu, tôi từng đồng hành cùng nhiều bệnh nhân trong hoàn cảnh tương tự. Dù ung thư tuyến thượng thận giai đoạn 4 là giai đoạn tiến triển, không còn khả năng điều trị khỏi hoàn toàn, nhưng vẫn có thể kiểm soát bệnh, giảm triệu chứng và kéo dài thời gian sống có chất lượng – điều này rất quan trọng.
Ung thư tuyến thượng thận giai đoạn 4 là gì?
Ở giai đoạn 4, tế bào ung thư không còn giới hạn trong tuyến thượng thận mà đã di căn xa – tức lan đến các cơ quan khác như gan, phổi, xương, thậm chí não. Đây là giai đoạn muộn nhất theo phân loại TNM (Tumor – Node – Metastasis).
Điều khiến bệnh trở nên phức tạp là:
– Một số khối u có chức năng nội tiết, nghĩa là chúng tiết ra hormone dư thừa (cortisol, aldosterone, androgen hoặc estrogen), gây ra các hội chứng như Cushing, tăng huyết áp kháng trị, hoặc rối loạn giới tính.
– Một số khác không tiết hormone, nên triệu chứng thường mơ hồ, dễ bị bỏ qua cho đến khi di căn rõ rệt.
Nguyên nhân và dấu hiệu cảnh báo cần đi khám sớm
– Nguyên nhân chính xác của ung thư vỏ thượng thận (adrenocortical carcinoma) vẫn chưa rõ, nhưng có liên quan đến đột biến gen (như TP53, CTNNB1) hoặc hội chứng di truyền (Li-Fraumeni, Beckwith-Wiedemann).
– Dấu hiệu đáng lo ngại bao gồm:
– Đau âm ỉ hoặc dữ dội vùng hông, lưng, bụng trên – không giảm khi nghỉ.
– Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân (>5% trọng lượng cơ thể trong 6 tháng).
– Bụng to bất thường, cảm giác đầy tức dù ăn ít.
– Rối loạn nội tiết: mặt tròn như trăng (moon face), da mỏng dễ bầm, rậm lông, kinh nguyệt rối loạn, tăng huyết áp khó kiểm soát.
– Nếu di căn xương: đau xương kéo dài, gãy xương không do chấn thương.
– Nếu di căn não: nhức đầu, buồn nôn, rối loạn thị giác hoặc vận động.
Các phương pháp điều trị hiện nay – Mục tiêu là “sống chung với ung thư”
Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn, nhưng kết hợp đa mô thức giúp kiểm soát bệnh hiệu quả hơn:
– Phẫu thuật giảm nhẹ (palliative surgery): Loại bỏ một phần khối u lớn gây chèn ép, tắc nghẽn hoặc đau dữ dội – dù không triệt căn, nhưng cải thiện rõ rệt chất lượng sống.
– Hóa trị đặc hiệu: Mitotane là thuốc nền tảng, vừa ức chế sản xuất hormone, vừa tiêu diệt tế bào ung thư thượng thận. Thường kết hợp với phác đồ EDP (Etoposide, Doxorubicin, Cisplatin) để tăng hiệu quả.
– Xạ trị: Dùng khi di căn xương gây đau hoặc di căn não – giúp giảm đau, ngăn gãy xương, kiểm soát tổn thương thần kinh.
– Điều trị đích & miễn dịch: Trong một số trường hợp có đột biến gen phù hợp, các thuốc như pembrolizumab (ức chế PD-1) đang được nghiên cứu và áp dụng trong lâm sàng, mang lại hy vọng mới.
– Chăm sóc giảm nhẹ tích cực: Kiểm soát đau, điều chỉnh rối loạn hormone, hỗ trợ dinh dưỡng và tâm lý – đây không phải là “bỏ cuộc”, mà là điều trị toàn diện.
Tiên lượng – Con số thống kê và hy vọng cá nhân
Theo dữ liệu từ Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS), tỷ lệ sống sót sau 5 năm ở giai đoạn di căn xa là khoảng 37%. Tuy nhiên, con số này không phản ánh toàn bộ câu chuyện của bạn.
Tôi từng gặp bệnh nhân đáp ứng tốt với Mitotane, sống ổn định hơn 4 năm với chất lượng sống tốt – vẫn đi làm, chăm sóc gia đình. Ngược lại, có người tiến triển nhanh dù điều trị tích cực.
Yếu tố quyết định tiên lượng bao gồm:
– Khối u có tiết hormone hay không (không tiết thường tiến triển nhanh hơn).
– Số lượng và vị trí cơ quan di căn (di căn gan/phổi thường nặng hơn di căn hạch đơn lẻ).
– Thể trạng tổng quát và khả năng dung nạp điều trị.
– Đáp ứng ban đầu với hóa trị – nếu khối u co lại sau 2–3 chu kỳ, tiên lượng thường khả quan hơn.
Ung thư tuyến thượng thận giai đoạn 4 là một thử thách lớn, nhưng không phải là dấu chấm hết. Tôi luôn khuyên bệnh nhân:
- Thảo luận rõ với bác sĩ về mục tiêu điều trị – không phải “cứ điều trị là khỏi”, mà là “điều trị để sống tốt hơn, lâu hơn”.
- Theo dõi sát các triệu chứng nội tiết – mất cân bằng hormone có thể nguy hiểm nếu không kiểm soát.
- Đừng bỏ qua chăm sóc giảm nhẹ – nó không làm bệnh nặng hơn, mà giúp bạn đủ sức tiếp tục điều trị.
- Giữ tinh thần chủ động: Ăn uống đủ chất, vận động nhẹ, kết nối với người thân – yếu tố tâm lý ảnh hưởng trực tiếp đến đáp ứng miễn dịch.
Trong phòng khám, tôi luôn nói với bệnh nhân: “Chúng ta không chọn được bệnh, nhưng có thể chọn cách đối mặt với nó – một cách có thông tin, có kế hoạch và có hy vọng.”
Nếu bạn đang trong hành trình này, hãy nhớ: bạn không đơn độc. Y học hiện đại vẫn đang mở ra những cánh cửa – dù nhỏ – cho những trường hợp tưởng như không còn lối.
