U xơ tuyến vú có cần mổ không?
Chào bạn, tôi rất hiểu cảm giác bất an khi phát hiện khối lạ trong vú – dù biết là lành tính, nhiều chị em vẫn lo lắng, thậm chí mất ngủ vì sợ “lành hóa ác”. Tôi xin chia sẻ thẳng thắn: u xơ tuyến vú là tổn thương lành tính rất thường gặp, đặc biệt ở phụ nữ dưới 35 tuổi, và trong đa số trường hợp hoàn toàn không cần phẫu thuật. Khối u này hình thành do sự tăng sinh quá mức nhưng có tổ chức của mô tuyến và mô liên kết trong vú, thường đáp ứng với nội tiết tố estrogen. Nhiều trường hợp tự teo nhỏ hoặc biến mất sau sinh, cho con bú hoặc khi bước vào giai đoạn tiền mãn kinh.
Tuy nhiên, việc mổ hay không không phụ thuộc vào “có u” mà vào “u có gây vấn đề gì không”. Dưới đây là những tình huống lâm sàng tôi thường gặp, khi phẫu thuật mới thực sự được cân nhắc.
Khi nào u xơ tuyến vú cần can thiệp phẫu thuật?
– Khối u lớn (>3–4 cm), gây biến dạng vú rõ rệt, chèn ép mô xung quanh hoặc tạo cảm giác nặng nề, vướng víu khi vận động.
– Đau dai dẳng hoặc tăng theo chu kỳ kinh, ảnh hưởng đến sinh hoạt, giấc ngủ hoặc tâm trạng – dù u xơ tuyến thường không đau, nhưng một số trường hợp lại nhạy cảm với thay đổi nội tiết.
– Thay đổi tính chất khi theo dõi: u tăng nhanh kích thước trong thời gian ngắn, trở nên cứng, cố định, bờ không đều – dù hiếm, nhưng cần loại trừ tổn thương khác, kể cả ung thư vú.
– Kết quả sinh thiết bất thường: nếu sinh thiết lõi (core biopsy) phát hiện tăng sinh không điển hình (atypical hyperplasia), nguy cơ tiến triển thành ung thư vú tuy thấp (~4–5 lần so với bình thường) nhưng đủ để cân nhắc bóc bỏ.
– Lo âu tâm lý nghiêm trọng: nhiều bệnh nhân dù được giải thích kỹ vẫn không thể “sống chung” với khối u – điều này hoàn toàn hợp lý. Sức khỏe tinh thần cũng là một phần của điều trị.
Các phương pháp xử trí u xơ tuyến vú hiện nay
– Theo dõi định kỳ: Với u nhỏ (<2 cm), không đau, không thay đổi – siêu âm vú mỗi 6–12 tháng là đủ. Phần lớn ổn định hoặc tự thoái lui theo thời gian.
– Phẫu thuật bóc tách trọn khối: Đường mổ thường được giấu khéo ở rìa quầng vú hoặc nếp dưới vú, lấy trọn u mà ít để lại sẹo. Đây là phương pháp triệt để, tỷ lệ tái phát tại vị trí cũ rất thấp.
– Áp lạnh (cryoablation): Dùng kim đưa nitơ lỏng vào đông lạnh và tiêu hủy khối u tại chỗ – ít xâm lấn, phục hồi nhanh trong 1–2 ngày, nhưng hiện chỉ áp dụng cho u nhỏ (<2–3 cm), ranh giới rõ và chưa phổ biến rộng ở Việt Nam.
– Điều trị nội khoa: Một số thuốc điều hòa nội tiết (như thuốc ức chế thụ thể estrogen) có thể làm giảm kích thước u, nhưng hiệu quả không cao, tác dụng phụ tiềm ẩn và hiếm khi được chỉ định đơn thuần cho u xơ tuyến.
U xơ tuyến không phải là tiền ung thư, không làm tăng nguy cơ ung thư vú (trừ khi có tăng sinh không điển hình), và hoàn toàn không bắt buộc phải mổ nếu không có triệu chứng hay yếu tố nguy cơ. Tuy nhiên, bạn nên:
– Tự khám vú hàng tháng, tốt nhất sau kỳ kinh.
– Đi siêu âm vú định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ.
– Báo ngay nếu thấy khối u cứng lại, dính da, da vú lõm, núm vú tụt hoặc tiết dịch – dù rất hiếm trong u xơ tuyến, nhưng cần loại trừ tổn thương khác.
Trong phòng khám, tôi thường nói với bệnh nhân: “Nếu khối u không làm bạn đau, không làm bạn lo, hãy để nó yên – cơ thể bạn có thể tự cân bằng theo thời gian.” Nhưng nếu nó khiến bạn mất ăn, mất ngủ, thì việc loại bỏ nó cũng là một lựa chọn y khoa hợp lý, an toàn và nhân văn.
Hãy trao đổi cởi mở với bác sĩ chuyên khoa vú để cùng đưa ra quyết định phù hợp – không chỉ dựa trên hình ảnh siêu âm, mà còn trên cảm nhận và nhu cầu thực sự của bạn.
